جایزه واقعی مال کیست؟

قضیه بحث برانگیز جایزه گرفتن و جایزه دادن در تمامی صنوف تمام ممالک دنیا بر این سیاق است که همواره عده ای از آن خوشحالند و عده‌ای به آن معترض. دسته اول کسانی اند که جایزه را به شایستگی …

قضیه بحث برانگیز جایزه گرفتن و جایزه دادن در تمامی صنوف تمام ممالک دنیا بر این سیاق است که همواره عده ای از آن خوشحالند و عده‌ای به آن معترض. دسته اول کسانی اند که جایزه را به شایستگی یا به دلیل حمایت مافیای موجود در آن حوزه ‌خاص به خانه می‌برند و دسته دوم که همواره معترضند. کاری به دسته ‌اول نداریم که به هرحال راضی اند، اما اعتراض دسته دوم بر دوگونه است: اول دسته ای که ماهیت جایزه را زیر سوال می‌برند و دوم آنانی که به انتخاب فرد جایزه گرفته اعتراض دارند و معتقدند جایزه به فرد اصلح داده نشده است. این نوع از اعتراض که همیشه به قدرت خود باقیست و به ظاهر برحق هم می‌آید, چندانکه می‌بینیم هربار که جایزه ای اعطا می‌شود، صدای اعتراضات از فردای آن روز بلند می‌شود که چرا فلانی بله و چرا بهمانی نه؟ اگر قرار است به چنین مراسم و کارناوال‌هایی اهمیت و اعتبار بدهیم که باید به سلیقه شان هم گردن بنهیم و اگر اصولا برای این دست فعالیت ها اعتباری قائل نیستیم پس اعتراض معنایی ندارد.

اما به گمان نویسنده ‌این مقال اگر از زاویه ای دیگر به موضوع این قبیل جوایز نگاه کنیم (به فرض که در دسته دوم معترضین بگنجیم) فواید این کار بیش از مضرات آن در نظرمان جلوه می‌کند. چرا که کمترین سود این دست برنامه ها و جشن ها می‌تواند اطلاع رسانی ساده و گسترده در سطح رسانه‌های مکتوب باشد. اینکه جامعه روزنامه خوان و وبلاگ گرد که معمولا تعدادشان کم نیست در جریان انتشار کتاب های خاص قرار می‌گیرند و به اطلاع اطرافیان می‌رسانند و این چرخه‌ خبری کار خودش را می‌کند. چندانکه این قبیل افراد معمولا منبع خبری خوبی برای اطرافیانشان هستند. در نتیجه بازار این نوع کتاب ها داغ تر شده و به فروش بیشتر می‌انجامد. کتاب خوب وارد هر خانواده ای که بشود فرصت خواندن ایجاد می‌کند و همین بس که بدانیم یکی از خوب ترین ها (و الزاما نه بهترین) به خانه ها راه یافته است. مگر نه اینکه خیلی از مردم به استناد و اعتماد به همین جوایز ادبی کتاب می‌خرند؟ گرمی این بازار مدیون همین بازی هاست.

اینکه با تماشای ویترین یک کتابفروشی مطلع شوند کدام کتاب نامزد کدام جایزه یا برنده‌ کدام جایزه شده باعث تشویق شان در خرید می‌شود و چه بسا مسیر مطالعاتی خوبی به دست بدهد تا آثار آن نویسنده یا مترجم خاص را دنبال کنند. همین یعنی یک حرکت فرهنگی رو به جلو و امیدوار کننده آنهم در این وانفسایی که تبلیغ برای کتاب حتی در کتابفروشی ها، مجلات و روزنامه‌ها به راحتی امکان پذیر نیست. من به شخصه از برگزارکنندگان چنین برنامه هایی ممنونم با اینکه تا امروز حتی به یک نفر از کسانی که باب سلیقه و انتخاب من بود جایزه ای داده نشده است.

مترجم: مهسا ملک مرزبان