راگبی در تاریخ سینما

به بهانه نمایش فیلم «کله چرمی ها» جورج کلونی

این روزها عموما بیشترین صحنه‌هایی را که شامل دفاع، حمله یا تعقیب و گریز باشند تنها می‌توان در صحنه‌های اتومبیل‌سواری فیلم‌ها دید. فیلم‌های با موضوع راگبی، مانند تمام فیلم‌های ورزشی هیچ‌گاه در گیشه چندان موفق نبوده‌اند.

با وجود این طی چند سال اخیر این‌گونه فیلم‌ها و به‌ویژه فیلم‌های مربوط به راگبی، با اقبال بیشتری از سوی تماشاگران مواجه شده‌اند که این امر را می‌توان ناشی از محبوبیت روزافزون NFL (لیگ ملی فوتبال) و تا حدودی نیز متاثر از گسترش این ورزش دانست. به‌هرحال مهم نیست موضوع فیلم راگبی باشد یا باغبانی، چون در نهایت این داستان خوب است که تماشاگران را به سالن‌های سینما می‌کشاند.

«کله‌ چرمی‌ها» با بازی و کارگردانی جورج کلونی و همچنین حضور رنی زلوگر، جدیدترین فیلمی است که به این ورزش پرداخته است. گرچه فیلم با نظرات متفاوتی از سوی منتقدان مواجه شده اما دارای مشخصه‌های اساسی بسیاری از فیلم‌های قدیمی این ژانر است. فهرست ذیل ۱۰ فیلم برتر در این ژانر است که گرچه در بسیاری از آنها راگبی تنها در پس‌زمینه حضور دارد اما نقش آن در پیشبرد داستان بسیار اساسی است.

● طولانی‌ترین یارد (۱۹۷۴)

منظور، فیلم اصلی است که در سال ۱۹۷۴ به کارگردانی رابرت آلدریچ و با بازی برت رینولدز ساخته شد و نه بازسازی سردرگم فیلم در سال ۲۰۰۵ با حضور آدام سندلر. شخصیت محوری فیلم پل کرو (رینولدز) یک کوارتربک حرفه‌ای است که طی حضورش در زندان، ترتیب مسابقه‌ای میان زندانیان و زندانبانان را می‌دهد. گرچه ایده فیلم کامل مناسب ساخت یک فیلم معمولی هالیوودی بود، آلدریچ با مهارت، لحن یک کمدی سیاه را به فیلم بخشید. این فیلم از جمله معدود آثار پرفروش است که می‌توان آن را یک فیلم هنری نیز دانست.

● چرند و پرند (۱۹۳۲)

برادران مارکس هیچگاه به‌طور مستقیم به این ورزش نپرداختند. در حقیقت سبک بازی متنوع و شوخی‌های عجیب و غریب این بازیگران آنان را به اسطوره‌های دنیای کمدی تبدیل کرد و راگبی تنها می‌تواند در پس‌زمینه داستان آنان حضور داشته باشد، درست مانند نقشی که معاملات املاک در «نارگیل» یا دیکتاتوری در «سوپ اردک» داشت. در این فیلم گروچو، چیکو، هارپو و زپو به یاری «هوکسلی یو» می‌آیند تا در مسابقه‌ای مهم برابر «داروین» پیروز شوند. شاید مشابه تصاویر این فیلم هیچگاه در آرشیو NFL یافت نشود اما شکی نیست که برادران مارکس با این فیلم به بهترین نحو از این ورزش ستایش کرده‌اند.

● آواز براین (۱۹۷۱)

جیمز کان پیش از آنکه در قالب شخصیت سانی کورلیونه در «پدرخوانده» حضور یابد و در محل پرداخت عوارض بزرگراه به گلوله بسته شود، تماشاگران بسیاری را با این فیلم تحت‌تاثیر قرار داد. داستان فیلم درباره رابطه میان دو بازیکن «شیکاگو برز»، براین پیکولو (کان) سفیدپوست و گیل سایرز (بیلی دی ویلیامز) سیاه‌پوست و رقابت میان این دو است. ابتلای پیکولو به سرطان باعث می‌شود رابطه میان آنان نزدیک‌تر از گذشته شود. فیلم داستانی بسیار غمگین دارد که می‌توانست آن را به اثری پرسوز و گداز و حتی غیرقابل باور نیز تبدیل کند اما توانست چشمان بسیاری از طرفداران راگبی از نسل‌های مختلف را اشکبار سازد.

● شماره چهل نورث دالاس (۱۹۷۹)

پیر جنت یکی از بهترین ریسیورهای «دالاس کاوبویز» در سال‌های ۱۹۶۰ بود. با وجود این نگارش رمان «شماره چهل نورث دالاس» توسط او باعث بروز جنجال‌هایی شد، چراکه بسیاری اعتقاد داشتند این کتاب برگرفته از خاطرات ناخوشایند خود جنت از دوران حضورش در لیگ راگبی آمریکاست. در نسخه سینمایی این رمان که سال ۱۹۷۹ ساخته شد نیک نولتی و مک دیویس خواننده (در اولین حضور سینمایی‌اش) بازی داشتند که به اعتقاد بسیاری ملهم از شخصیت‌های واقعی جنت و دون مردیت بودند. این فیلم از نخستین آثار سینمایی بود که به وقایع ناخوشایند و گاهی بی‌رحمانه پشت پرده این ورزش پرداخت. این فیلم نه تنها پرده از خشونت حاکم بر مدیریت این ورزش برداشت، بلکه نفرت و علاقه توامان بسیاری از بازیکنان به این ورزش را نیز مورد توجه قرار داد.

● بهشت می‌تواند منتظر بماند (۱۹۷۸)

وارن بیتی به ایده نخستین تجربه کارگردانی‌اش آنقدر علاقه و تعصب داشت که تصمیم گرفته در نوشتن فیلمنامه مشارکت کند و نقش اصلی را نیز خودش بازی کند. این کمدی بازسازی فیلمی موسوم به «آقای جوردن وارد می‌شود» (۱۹۴۱) بود، منتها این بار به جای بوکسوری که در سانحه هوایی کشته می‌شود، بیتی نقش یک کوارتربک سابق را بازی می‌کند که پیش از موعد مقرر توسط فرشته‌ای به دنیای دیگر فرستاده می‌شود. او این فرصت را می‌یابد تا یک بار دیگر به زمین بازگردد و با حلول روحش در بدن یک میلیونر کشته شده می‌کوشد شغل سابقش را به عنوان مدیر تیم «لس‌انجلس رمز» به دست آورد. صحنه‌هایی که بیتی می‌کوشد همبازی‌های سابقش را قانع کند او دوست قدیمی‌شان است و نه یک پولدار فاسد، بسیار چشمگیر است. این فیلم توانست یک جایزه اسکار و همچنین

۸ نامزدی این جایزه را به دست آورد.

● روشنایی‌های جمعه‌شب (۲۰۰۴)

هیچ‌کس تصورش را نمی‌کرد پیتر برگ پس از دو فیلم ناموفق «چیزهای خیلی بد» و «جمع‌بندی» قادر به ساخت چنین فیلمی موشکافانه‌ باشد. «روشنایی‌های جمعه‌شب» نگاهی بسیار استادانه به مقوله‌ای ناهنجار به‌نام راگبی در تگزاس دارد. فیلم که بر مبنای کتاب غیرداستانی و پرفروش به همین نام نوشته باز بیسینگر ساخته شده، به اوج و فرودهای برنامه‌ای موسوم به «پرمین‌های فوتبال» در شهر اودسا تگزاس می‌پردازد. بیلی باب تورنتن در نقش مربی‌ای به نام گری گینز بازی بی‌نظیری از خود به نمایش می‌گذارد. دیگر بازی‌های فیلم و همچنین فیلمنامه و کارگردانی آن نیز بسیار فوق‌العاده است.

‌● دانشجوی تازه‌وارد (۱۹۲۵)

هارولد لوید در این فیلم کلاسیک خود نقش «اسپیدی» دست و پاچلفتی را بازی می‌کند که تنها خواسته‌اش تبدیل شدن به آدمی مهم در دانشگاه است. لوید به واسطه امکاناتی که کارخانه رویاسازی هالیوود در اختیارش می‌گذارد، کم‌کم نردبان ترقی را طی می‌کند و پس از حضور در جمع تماشاگران و تدارکات تیم و بازیکن ذخیره به قهرمان کالج «تیت» تبدیل می‌شود. این فیلم از نخستین آثاری بود که راگبی را دستمایه ساخت اثری داستانی و کمدی کرد. لوید در کنار چارلی چاپلین و باستر کیتن یکی از بزرگان دوره صامت بود و این فیلم یکی از شناخته‌شده‌ترین آثار اوست.

● جری مگوایر (۱۹۹۶)

تام کروز در کانون توجه فیلم قرار دارد اما ستاره واقعی فیلم نویسنده و کارگردان آن کامرو کرو است. فیلمنامه دست اول او درباره بحران اخلاقی یک کارگزار ورزشی، علاوه بر مایه‌های مفرح خود، نیش و کنایه‌های زیادی نیز به دوران ما می‌زند. کروز در کمترین فیلمی به این خوبی ظاهر شده است، رنی زلوگر بسیار عالی بازی کرده و صحنه‌های راگبی نیز بسیار باورپذیر از آب درآمده‌اند اما آنچه بیش از همه به فیلم قدرت می‌بخشد و آن را از سطح یک کمدی رمانتیک معمولی فراتر می‌برد، ناشی از توانایی خود کارگردان بودن است.

● Knute Rockne All Americanم (۱۹۴۰)

این فیلم در مجموع اثر قابل توجهی نیست اما باید آن را الهام‌بخش تمام فیلم‌های ورزشی دانست. در این فیلم پت اوبراین نقش نوتر دام، مربی راگبی افسانه‌ای را بازی می‌کند که تمام هم و غمش پیاده‌کردن شیوه‌های حمله ایرلندی در زمین بازی است. رونالد ریگان نیز در این فیلم نقش جورج را بازی می‌کند که گرچه پس از این فیلم دیگر به‌عنوان یک بازیگر مورد توجه قرار نگرفت اما شخصیت او هنوز در اذهان طرفداران این ورزش باقی‌مانده است.

● نیمه‌قوی (۱۹۷۷)

فیلمی در حال و هوای «شماره چهل نورث دالاس» منتها با تلخی کمتر. در این فیلم برت رینولدز در نقش بیلی کلاید و کریس کریستفرسن در نقش ماروین تیلر، بسیاری از وقایع تلخ و شیرین حاشیه‌ای این ورزش را به تصویر کشیده‌اند. از سوی دیگر بیلی کلاید و شیک هر دو به سختی دلبسته دختر مربی تیم ـ با بازی زیبای جیل کلی‌بورگ ـ می‌شوند. فیلم، بر مبنای رمانی نوشته دان جنکینس، نویسنده ورزشی ساخته شد و گرچه بیشتر به زندگی شخصی ورزشکاران حرفه‌ای می‌پردازد اما صحنه‌های ورزشی آن نیز قابل‌توجه است.

مایکل ونتر

منبع: نیوزویک، ۳ آوریل