رنگ ها و جنگ ها

گرچه رویدادهای بعد از انتخابات ریاست جمهوری خردادماه امسال آنقدر زیاد و بعضاً تلخ بود که خیلی ها شیرینی ایام تبلیغات را از یاد بردند اما کمتر کسی است که شب های انتخابات را در پایتخت گذرانده باشد و شور و شعارهای آن ایام را فراموش کرده باشد شعارها و برنامه هایی که متفاوت از هر انتخاباتی که تاکنون برگزار شده بود به این رقابت رنگ و بوی دیگری داد

گرچه رویدادهای بعد از انتخابات ریاست جمهوری خردادماه امسال آنقدر زیاد و بعضاً تلخ بود که خیلی ها شیرینی ایام تبلیغات را از یاد بردند اما کمتر کسی است که شب های انتخابات را در پایتخت گذرانده باشد و شور و شعارهای آن ایام را فراموش کرده باشد. شعارها و برنامه هایی که متفاوت از هر انتخاباتی که تاکنون برگزار شده بود به این رقابت رنگ و بوی دیگری داد.

میرحسین موسوی رقیب انتخاباتی محمود احمدی نژاد در کوتاه مدتی توانسته بود موجی از حمایت ها را پشتوانه خود کرده و با ابتکار انتخاب رنگ انتخاباتی برای اولین بار در ایران، حامیان خود را از حامیان رقبای دیگر متمایز کند. نزدیکان و حلقه نخست حامیان با توجه به «سیادت» میرحسین موسوی رنگ «سبز» را به عنوان نشانه این کاندیدا برگزیدند و متعاقب آن طرفداران میرحسین موسوی با پوشش ها، دستبندها و نوارهای سبزرنگ از سویی پیشاپیش رای خود را اعلام و شیوه جدید تبلیغاتی را باب کردند.

اگرچه دیگر نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری تا اوایل اردیبهشت این شیوه را چندان جدی نگرفته بودند اما با شروع زمان رسمی تبلیغات ریاست جمهوری و استقبال از نشان سبز، حامیان دیگر کاندیداها نیز به صرافت افتادند تا رنگی را باب کنند. نقطه آغاز این حرکت قرعه کشی برنامه های تلویزیونی کاندیداها بود که از سوی وزارت کشور در سازمان صدا و سیما انجام شد.

در این مراسم که نمایندگان چهار کاندیدای تایید صلاحیت شده حضور داشتند به هر یک از نامزدها شماره یی از یک تا چهار تعلق گرفت تا نمایندگان در زمان قرعه کشی، بر اساس شماره مربوطه به ترتیب پشت گردونه بروند و با گرداندن آن، گوی رنگی مربوط به کاندیدای مورد حمایت خود را از گردونه خارج کنند. بر اساس پیش قرعه کشی انجام شده، مرتضی الویری نماینده کروبی اولین فردی بود که پشت گردونه رفت و با گرداندن آن، رنگ زرد به مهدی کروبی افتاد. دومین فرد، بیژن نامدارزنگنه بود که به همراه احمد پورنجاتی به نمایندگی از میرحسین موسوی در جلسه حضور یافته بودند. رنگ سبز حاصل چند بار گردانده شدن گردونه از سوی زنگنه بود و به این ترتیب میرحسین موسوی در جدول برنامه ریزی تهیه شده، رنگ سبز را به خود اختصاص داد؛ قرعه یی که از سوی هواداران وی به فال نیک گرفته شد. پس از نماینده میرحسین موسوی، مهدی کلهر به نمایندگی از محمود احمدی نژاد سراغ گردونه قرعه کشی رفت تا او رنگ قرمز را از گردونه خارج کند.

بر اساس اعدادی که از قبل به کاندیداها تعلق گرفته بود، محسن رضایی چهارمین کاندیدا بود و به همین دلیل شهرام گیل آبادی که به نمایندگی از رضایی در جلسه حضور داشت نیازی به چرخاندن گردونه نداشت و تنها رنگ باقیمانده یعنی آبی به او و کاندیدای مورد حمایتش یعنی محسن رضایی تعلق گرفت تا این شروع جدی کاندیداها برای انتخاب رنگ باشد؛ مساله یی که دامنه اش به مجلس هم کشیده شد و توزیع سربندها در مراسم «سوم خرداد» که هرساله در بهارستان انجام می شد معنا و مفهوم خاصی پیدا کرد. در این مراسم به مناسبت فتح خرمشهر سربندهای قرمز، مشکی و سبز بین نمایندگان توزیع شد که طیف گسترده یی از نمایندگان سربند «سبز» برداشتند اما استقبال از این سربندها به مذاق حامیان محمود احمدی نژاد تلخ آمد، به گونه یی که هواداران وی با این توضیح که «قرمز نماد رشادت و فتح خرمشهر است» بین حامیان دولت سربند سرخ توزیع کردند.

اما همزمان با آنکه نمایندگان با سربندهای سبز و سرخ روزی رنگی را در پارلمان رقم زدند «مهدی کروبی» دبیرکل حزب اعتماد ملی و دیگر کاندیدای جبهه اصلاح طلبان در اصفهان اعلام کرد هوادارانش با رنگ سفید از سایر نامزدها متمایز می شوند تا کروبی نیز به وادی رنگ ها وارد شود. اگرچه تا هفته نخست خردادماه رنگ سرخ به عنوان نشانه هواداران احمدی نژاد عنوان می شد و این بحث در پارلمان هم ادامه یافت اما مجتبی ثمره هاشمی به یکباره «پرچم ایران» را نماد ستادهای رئیس دولت اعلام کرد و از تغییر رنگ انتخاباتی محمود احمدی نژاد خبر داد. مشاور سابق احمدی نژاد که برای سروسامان دادن به کارهای تبلیغاتی احمدی نژاد از کابینه خداحافظی کرده بود در گفت وگویی با فارس با بیان اینکه «رنگ ستادهای احمدی نژاد رنگ عشق، پاکی و عدالت است و همه اینها در پرچم ایران مستتر»، اعلام کرد؛ «بنابراین پرچم ایران نشان همه ستادهای «مردمی» آقای احمدی نژاد است.» قصه رنگ ها ادامه یافت، هم در زنجیره ها، هم در شعارها. شب های تبلیغات به ویژه پس از پایان مناظره های انتخاباتی هواداران کاندیداها به خیابان های اطراف صدا و سیما و دیگر میادین شهر می رفتند و با صف کشیدن در دو سوی خیابان با شعارها، حمایت خود از کاندیدایی را اعلام و برای او تبلیغ می کردند؛ شعارهایی که به این رنگ ها نیز اشاره داشت.

طرفداران کاندیدایی شعار می دادند «سبز شده رنگ ریا، مهدی بیا، مهدی بیا» و طرفداران کاندیدای رقیب هم شعار می دادند «موسوی، پرچم ایران مرا پس بگیر». در این میان عده یی خرده می گرفتند چرا کاندیدایی از نماد مذهبی استفاده می کند و عده یی هم انتقاد می کردند که چرا نامزدی نمادهای ملی را به نفع خود مصادره کرده است. استدلال شان هم این بود که پرچم ایران در خیابان ها، میادین، مراسم، تلویزیون و بسیاری جاها هست و حضورش الزامی است و مصادره آن به نفع کاندیدایی خاص چندان به مصلحت نیست. انتخابات با ایرادها و انتقادها، شورها و شعارها تمام شد.

محمود احمدی نژاد به عنوان پیروز انتخابات اعلام شد و رئیس جمهور برگزیده پیش از تایید رسمی شورای نگهبان به حامیان و طرفداران خود فراخوان داد در میدان ولیعصر جمع شوند. احمدی نژاد در این مراسم علاوه بر سخنرانی معروفش شال سبزی را به گردن خود انداخت و اعلام کرد او نیز سید است. اگرچه عبارت معروف «خس و خاشاک» او خیلی زود واکنش ها و اعتراض های مردمی را به دنبال داشت اما تیزهوشی برخی از اطرافیان او باعث شد این حرکت کمتر برای او دردسرساز شود چرا که فوراً به وی تذکر دادند ممکن است این حرف و اثباتش کار را بر او سخت کند، از همین رو احمدی نژاد در همان مراسم بلافاصله اعلام کرد مادر او سید است و او از سوی مادری سید محسوب می شود.

اگرچه از آن پس «رنگ سبز» به نماد معترضان به انتخابات تبدیل شد و دولتمردان کمتر گرد آن چرخیدند اما از اوایل بهمن ماه گذشته بار دیگر حاشیه هایی در این باره خلق شد. بنر جلسه معارفه علی اکبر جوانفکر در مقام مدیرعاملی ایرنا نقطه آغازی بود که رنگ سبز پرچم ایران در پس زمینه یی آبی محو شود. پس از آن لوگوی دهه فجر خبرگزاری رسمی دولت بود که به این شیوه طراحی شده بود و در آخر کنفرانس رسمی محمود احمدی نژاد.

اگرچه پیش بینی می شد با توضیحات دفتر امور رسانه های ریاست جمهوری درباره تغییر رنگ سبز پرچم ایران در کنفرانس رسمی و مطبوعاتی محمود احمدی نژاد سر و صداها در این باره بخوابد اما آنچه از ظاهر امر برمی آید این است که دولتمردان به فرو خفتن جنجال ها چندان راضی نیستند، چرا که احتمالاً با انتشار اظهارات اخیر علی اکبر جوانفکر مشاور مطبوعاتی محمود احمدی نژاد و مدیرعامل خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی موج کوتاهی را که آرام گرفته بود با پرسش های بیشتر و تازه تر، البته از منظرهای مختلف زنده کند، چرا که علی اکبر جوانفکر از سویی در قامت یکی از مشاوران محمود احمدی نژاد و حضار جلسه و از سوی دیگر به عنوان مسوول نهادی که برای نخستین بار به خاطر تغییر رنگ سبز پرچم مورد پرسش و انتقاد قرار گرفت در پاسخ باشگاه خبرنگاران جوان درباره تغییر رنگ پرچم ایران در گام نخست این تغییر رنگ را رد کرد و در گام دوم آن را به آنچه «جریان فتنه» توصیف کرد نسبت داد؛ «پرچمی که پشت رئیس جمهور بود همان پرچم ایران اسلامی است و به دلیل تلفیق رنگ زمینه با رنگ پرچم، آبی دیده شده است.

شایعات تغییر رنگ پرچم ایران از سوی جریان فتنه طراحی شده است.» به این ترتیب بود که علی اکبر جوانفکر نه تنها از زیر بار پاسخگویی در این پاره شانه خالی کرد بلکه تلاش کرد توپ را به زمین رقیبان انتخاباتی محمود احمدی نژاد بیندازد و همان ساز قدیمی «تلاش برای حمله به دولت» را کوک کند. البته نکته یی که علی اکبر جوانفکر از آن غافل بود گزارش خبرگزاری تحت مسوولیتش در این باره بود که یک روز پیش از این اظهارات در ایرنا منتشر شد. خبرگزاری رسمی دولت روز اول اسفندماه گزارشی با عنوان «تغییر رنگ پرچم؟ از ادعا تا واقعیت» به نقل از برخی خبرنگاران حاضر در جلسه این تغییر رنگ را «تایید» کرده اما آن را به اشکالات فنی و چاپی نسبت داده بود.

«ایرنا» در این گزارش به نقل از خبرنگاران حوزه دولت، شبکه جام جم، برنا و پانا که همگی از اصحاب رسانه های نزدیک به دولت هستند جملاتی نظیر اینکه «تعمدی در کار نبوده است که رنگ پرچم تغییر کند»، «اشکالات بنر پشت سر رئیس جمهور فنی بود نه سیاسی»، بر تغییر رنگ پرچم از سبز به آبی مهر تایید زدند و در پایان این گزارش نیز ساسان والی زاده مدیرکل امور رسانه های نهاد ریاست جمهوری تغییر رنگ را ناشی از نورپردازی ها خواند.

اگرچه این گزارش که در واکنش به احتمال طرح سوال از احمدی نژاد از سوی نمایندگان و به این خاطر تهیه شده و تاکید کرده بود؛ «آیا رئیس جمهوری با این همه برنامه و مشغله کاری باید به خاطر این موضوع مورد سوال قرار بگیرد»، به همراه توضیحات دفتر امور رسانه های ریاست جمهوری اندکی از حساسیت ها را در این باره کاست اما با توضیحات علی اکبر جوانفکر پرسش های دیگری در این باره مطرح شد؛پرسش هایی نظیر اینکه اگر این تغییر از سوی جناح رقیب دولت در یک برنامه نه چندان رسمی صورت می گرفت چه برخوردی انجام می شد؟

هنوز افکار عمومی از یاد نبرده اند که محمود احمدی نژاد در شب مناظره با میرحسین موسوی، رقیب انتخاباتی خود را به خاطر اینکه روزی، جایی در مراسمی کسی را که «دکتر» نبود، دکتر خطاب کرده مورد سوال قرار داد اما حالا مشاورش آنچه در عکس ها و تصاویر کنفرانس رسمی- مطبوعاتی بالاترین مسوول نهاد اجرایی که با حضور نزدیک صد خبرنگار و عکاس داخلی و خارجی برگزار شد را رد می کند و دولتمردان روزی آن را به «نورپردازی» نسبت می دهند و روزی آن را «شایعه» و تحفه «جریان فتنه» می خوانند. آیا دفتر امور رسانه های ریاست جمهوری حاضر است «بنری» را که می گوید رنگ پرچمش سبز است و به خاطر نورپردازی «آبی» دیده شده بار دیگر در همان جا نصب کند و عکاسان و خبرنگاران از آن تصویر تهیه کنند تا ببینند سبز چگونه آبی می شود و سوال اصلی تر اینکه اگر دولتمردان همان گونه که اعتقاد دارند این تغییر رنگ اشتباه فنی بوده برای اطمینان به افکار عمومی در بنرها این بار «سبز» را سبزتر بزنند تا هیچ نورپردازی رنگ آن را تغییر ندهد.

هما شیرزاد