دوشنبه, ۲۲ بهمن, ۱۴۰۳ / 10 February, 2025
تورم در اقتصاد ایران
طبق یافته‌های این پژوهش در سال‌های اخیر اصلی‌ترین عامل تغییرات نرخ تورم تحولات نرخ رشد حجم پول ۱ M و نرخ رشد نقدینگی ۲ M بود. آنان تاكید كردند اثر تغییرات تولید ناخالص داخلی و تغییرات نرخ تبادل ارز روی تورم آن قدر اندك است كه به راحتی می‌توان از آن چشم‌پوشی كرد.
پژوهشگران صندوق بین‌المللی پول با استفاده از مدل‌های تورمی به برآورد نرخ تورم در فاصله سال‌های ۱۹۵۸ تا ۲۰۰۶ میلادی پرداختند و پس از مقایسه این ارقام با نرخ واقعی تورم در سال‌های مورد بررسی این معادلات و مدل‌ها را تایید نمودند.
آنها تاكید كردند اقتصاد ایران در اثر شوك‌های وارد شده به آن دچار تحولاتی شد كه افزایش نرخ تورم را در پی داشت.
بر طبق این گزارش شوك‌های وارد شده به اقتصاد ایران در سال‌های ۱۹۷۹میلادی (انقلاب اسلامی)، ۸۸-۱۹۸۰ میلادی (جنگ تحمیلی) و ۱۹۹۳ میلادی (بحران تراز پرداختها) سبب شد تا نرخ تورم در ایران از حدود ۶درصد به بالاتر از ۲۰درصد برسد. آمار نشان می‌دهد در سال ۱۹۵۸ میلادی نرخ تورم در ایران حدود یك درصد بود كه اصلی‌ترین دلیل آن متعادل بودن نرخ رشد حجم پول و نرخ رشد نقدینگی در كشور بود. پس از آن نرخ تورم بین یك درصد تا ۱۰درصد نوسان داشت اما تا سال ۱۹۷۳میلادی بیشترین تمایل آن به سمت ارقام كمتر از ۵درصد بود. در این فاصله ایران نرخ تورم صفر درصدی را هم تجربه كرد كه نقطه درخشانی در این عرصه محسوب می‌شود.
در سال ۱۹۶۶میلادی نرخ تورم در كشور ایران برابر با صفر درصد اعلام شده بود.
به هر حال از سال ۱۹۷۲ میلادی به دنبال شدت گرفتن نرخ رشد حجم پول در ایران نرخ تورم شروع به افزایش كرد تا اینكه در اثر انقلاب اسلامی نرخ تورم ایران به ۲۰درصد رسید. پژوهشگران سال ۱۹۷۹میلادی را نقطه عطفی در تاریخ پولی ایران می‌دانند زیرا در این سال نرخ رشد حجم پول در كشور نوسان زیادی داشت و شوكی بزرگ به اقتصاد وارد كرد. البته نوسانات بازار پولی از چندین سال پیش از موفقیت انقلاب یعنی در جریان درگیری‌های مردم با حكومت شاه آغاز شده بود. در سال ۱۹۷۵ میلادی نرخ رشد حجم پول در ایران بیشتر از ۶۰درصد بود كه رقمی بی‌سابقه در تاریخ پولی ایران است. پژوهشگران صندوق بین‌المللی پول سال ۱۹۷۵ میلادی را نقطه آغاز رشد روزافزون نرخ تورم در ایران می‌دانند و بر این باورند كه تداوم آن به دلیل تحولی بود كه اقتصاد ایران در اثر انقلاب تجربه كرد.
در سال‌های بعد از انقلاب با وجود كمتر شدن نرخ رشد حجم پول همچنان نرخ تورم در سطح بالایی قرار داشت تا اینكه در سال ۱۹۹۴ میلادی به ۵۰درصد رسید.
رسیدن نرخ تورم ایران به ۵۰درصد در سال مذكور به دلیل تاثیر سه شوك بزرگ انقلاب، جنگ و بحران تراز پرداختها بود كه باعث انفجار اقتصاد و رسیدن تورم به این سطوح شد.
به هر حال پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۹۸۶ میلادی نرخ رشد حجم پول به كمتر از ۲۰درصد رسید و به تدریج در سال‌های بعد از ان تا حدود ۳۵درصد بالا رفت.
افزایش نرخ رشد حجم پول در این سال‌ها رشد نرخ تورم را نیز در پی داشت. البته نرخ رشد تورم بیشتر از نرخ رشد حجم پول بود كه دلیل آن تاثیر سه شوك بزرگ بود.
اقتصاد ایران از سه ماهه چهارم سال ۲۰۰۱-۲۰۰۲ میلادی تا سه ماهه دوم سال مالی ۲۰۰۶-۲۰۰۵ میلادی كاهشی چشمگیر را در تورم خود مشاهده كرد. پژوهشگران بر این باورند بهبود عملكرد كلان اقتصاد ایران در سال‌های مورد بررسی و تثبیت نسبی نرخ ارز سبب شد تا اعتماد مردم به بازار پول داخلی بیشتر شود و تقاضای پول در ایران ارتقا یابد.
این شرایط مشابه وضعیت ایران در سال‌های قبل از انقلابی كه منجر به پایین ماندن نرخ تورم شد.
البته در سال‌های اخیر افزایش قیمت نفت و هزینه‌های كلان دولت از درآمد نفتی نیز زمینه‌ساز این تغییر مثبت در اقتصاد ایران شد و تورم را به صورت موقتی پایین‌تر از سطح واقعی آن نگه داشت. با این اوصاف می‌توان فاكتور تقاضای حقیقی پول را نیز همچون نرخ رشد حجم پول تاثیرگذار دانست.
یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد در سال‌های اخیر عامل رشد تقاضای حقیقی پول تاثیری بیشتر از نرخ رشد حجم پول داشت، با وجود اینكه تمام پژوهش‌ها و مدل‌های اقتصادی ثبات رابطه تورم و نرخ رشد حجم پول و نقدینگی را تاكید كرده‌اند.
به هر حال این گزارش پژوهشی نشان می‌دهد اقتصاد ایران در سال‌های اخیر یك دوره موقتی و گذرا را تجربه كرده و تا چند مدت آینده دوباره شاهد رشد نرخ تورم در اقتصاد ایران خواهیم بود. همانطور كه در دوره‌های گذشته تاریخ ایران چنین وضعیتی مشاهده شده است.
مترجم: مشهدی رجبی
منبع: صندوق بین‌المللی پول
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست