راز بقای سیاسی

وقتی داروین نظریه تنازع بقا جانداران و انتخاب طبیعی یا اصلح را به عنوان نتیجه مطالعاتش از علوم زیستی به حوزه علوم اجتماعی ارایه کرد خیلی ها منتقد بودند که رفتارها و روابط در محیط جانوری و یا گیاهی هیچ شباهتی به محیط انسانی ندارند و نمی توان نتایج حاصله از بررسی آن ها را به روابط اجتماعی در سطح انسان ها تعمیم داد

وقتی داروین نظریه تنازع بقا جانداران و انتخاب طبیعی یا اصلح را به عنوان نتیجه مطالعاتش از علوم زیستی به حوزه علوم اجتماعی ارایه کرد خیلی ها منتقد بودند که رفتارها و روابط در محیط جانوری و یا گیاهی هیچ شباهتی به محیط انسانی ندارند و نمی توان نتایج حاصله از بررسی آن ها را به روابط اجتماعی در سطح انسان ها تعمیم داد. او فکر می کرد هر جانداری باید از لحظه تولد برای بقا با رقبا و عوامل ناسازگار محیط مبارزه کند و

هر گروهی که شرایط و توان کافی برای این کار را نداشته باشد نابود می شود.کوشش برای زنده ماندن یا تنازع بقا در طبیعت ، عامل اصلی انتخاب جانداران اصلح برای بقا و تکثیر نسل است.از بین افراد گونه های جانوری و یا گیاهی همواره یک یا چند فرد با ویژگی های ممتاز ممکن است بوجود آیند که همان باعث برتری و بقا آنان خواهد شد.این گونه افراد بیش از هم نوعان خود باقی می مانند ، به تولید مثل می پردازند و ویژگی های خود را از طریق وراثت به فرزندان منتقل می کنند.داروینیسم اجتماعی به سبب تأثیر بسزایی که نظریه انتخاب اصلح بر اندیشه و تفکر تکاملی در جامعه گذاشته بود به این اسم نامیده شده است.

این مکتب با این که بخشی از اصول آن امروزه منسوخ شده اما پیروان آن می کوشیدند وقوع جنگ ها و درگیری های شدید سیاسی با انگیزه های برتری طلبانه در بین افراد و گروه ها را با آن توجیه و تفسیر کنند.آنچه که در نظریه تنازع بقا پایه مطالعات اولیه قرار گرفته وجود برتری طلبی ، ستیزه جویی و دنیای پر از خشونت و جنگ در بین جانداران است.در حیات وحش ، جانوران با این که از قدرت تعقل برخوردار نیستند اما در غریزه آنان هم رفتارهای خشونت آمیز و هم رفتارهای مسالمت آمیز به وفور دیده می شود.برای مثال ، در طبیعت مبارزه دو مار شاه کبرا با طول چند متر و جثه ای مهیب که به تصویر هم کشیده شده قواعد جالبی برای تامل ما دارند.

اول ، این دو جاندار در هنگام مبارزه به یکدیگر نیش نمی زنند.دوم ، سعی هر کدام فقط این است که پشت دیگری را با زمین آشنا کند.سوم، حریف شکست خورده وقتی نتیجه را می پذیرد محل مبارزه را ترک می کند و طرف پیروز او را تعقیب نمی کند.چهارم ، مبارزه تا سرحد مرگ نیست و فقط برای تعیین فرد پیروز است.پنجم ، این مبارزه مانند هر مبارزه دیگری یک طرف پیروز و یک طرف بازنده دارد.ششم ، این قواعد درباره همه جانوران از جمله کفتارها و کرکس ها به یک اندازه صدق نمی کند.هفتم ، یکی از اصلی ترین انگیزه های جانوران برای شکار رفع گرسنگی است در حالی که در جوامع انسانی به طور عام ، بعضی ها از فرط سیری مبارزه می کنند و هدف شان زر ، زور و تزویر است.نویسنده بدون این که بخواهد مصادیق اجتماعی از نظریه تنازع بقا ارایه دهد می خواهد با اشاره به این که طبیعت در بیشتر مواقع آموزگار خوبی برای انسان ها بوده فقط این سوال را با استفاده از مثال یادشده مطرح کند که آیا این قواعد در جوامع انسانی و درباره رقابت های سیاسی و یا درگیری های سیاسی هم صدق می کند؟و یا این که برخلاف آن ، ما انسان ها در محیط زندگی خود باید به دفعات شاهد تماشای مجموعه راز بقا در حوزه سیاست آن هم از نوع بی قاعده اش باشیم؟عرصه سیاست اصلی ترین و موثرترین عرصه های زندگی بشر است.

مسوولان جامعه در اثر رقابت ها و کنش و واکنش های سیاسی است که به قدرت دست می یابند و بر تمامی بخش های جامعه مسلط می شوند.مبارزه سیاسی نیز کامیابی و ناکامی دارد.در کنش ها و واکنش های سیاسی در سطح خرد و رقابت های فردی و گروهی همیشه یک طرف برنده و یک طرف بازنده است.هرچند در سطح کلان و برای پیگیری منافع ملی در جوامع پیشرفته قواعد بازی برد-برد حاکم است.رقابت های سیاسی هم قواعدی مشابه مبارزه دو مار شاه کبرا را دارد که اگر عقلانی و به خوبی درک نشود سیاست را به حوزه ای مخرب و ویرانگر تبدل خواهد کرد.در نظام های سیاسی مردم سالار سازوکارهای متنوعی برای جلوگیری از انباشت قدرت و راه های بازتوزیع آن پیش بینی شده است.

ساز و کارهای رای گیری ، رسانه های همگانی ، احزاب و تشکل های سیاسی ، افکار عمومی ، نخبگان فکری و دانشگاهی منتقد و پرسشگر ، طبقه متوسط ، گروه های فرهنگی و اجتماعی ، حقوق اقلیت ها و نهادهای مدنی بومی در هر جامعه و کارکرد و میزان اثرگذاری هر کدام در رابطه بین حکومت کنندگان و حکومت شوندگان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار هستند.این ها هر اندازه در جامعه اثرگذارتر و نهادینه شده تر باشند راه های رسوب قدرت و خودکامگی تنگ تر خواهند شد.

قواعد و چارچوب های سیاسی بیش از سایر مقررات و قواعد متعارف در بخش های دیگر جامعه دارای آثار تعیین کننده اند.برای مثال ، قوانین صنعتی موجبات نارسایی و یا کارآمدی نظام اقتصادی را بیشتر فراهم می آورند.اما قواعد سیاسی تمامی بخش های جامعه را به شدت تحت تاثیر خود قرار می دهند.چه افرادی که پیروز می شوند و چه افرادی که شکست می خورند در حوزه سیاست باید به این قواعد پایبند باشند.چه بسیار اتفاق می افتد که در اثر گردش نخبگان و جابجایی قدرت و در یک هماوردی دیگر بازندگان دیروز ، برندگان امروز شده اند و چه بسا بازندگان امروز هم برندگان فردا باشند.رفتار سیاسی متغیر مستقل نیست و نتایج ثابت و لایتغیری ندارد.

سیاستمداران تابع عوامل متعدد فراوانی هستند.آنچه که بیش از همه عوامل در این نوشتار مورد تاکید نویسنده قرار گرفت فرهنگ سیاسی و قواعد کنش و واکنش هاست که با جامعه پذیری مجدد امکان ارتقای همیشگی آن وجود دارد و در این فرایند جامعه پذیری سیاسی نقش رسانه های همگانی در همه اشکال سنتی و مدرن آن از درجه اهمیت بالایی برخوردار است. افکار عمومی بویژه در جوامع پیشرفته هم بر این واسطه های ارتباطی بسیار تاثیر می گذارند و هم از آن به شدت تاثیر می پذیرند.به گونه ای که به نظر می رسد افکار عمومی و رسانه های همگانی همانند دو روی سکه ژانوس اند که وجود یکی بدون توجه به دیگری بی معنا و نامفهوم خواهد بود.

علیرضا سعیدآبادی

کارشناس ارشد روابط بین الملل و کارشناس حوزه فرهنگ

خلاصه اهم سوابق تحصیلی و اداری آقای علیرضا سعیدآبادی

اخذ رتبه ممتاز در رشته کارشناسی ارشد روابط بین الملل از دانشگاه شهید بهشتی در سال۱۳۸۰( رونوشت پیوست )

پشنهاددهنده ایده طرح تشکیل سازمان نیمه متمرکز نظام مهندسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (سوابق پیوست)

مشمول آیین نامه جذب و نگهداری نیروی انسانی نخبه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ( رونوشت پیوست )

اخذ امتیاز عالی از پایان نامه کارشناسی ارشد با موضوع « بررسی استراتژی جمهوری اسلامی ایران پس از جنگ سرد » ( رونوشت پیوست )

کارشناس مسوول وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطابق حکم کارگزینی امور اداری ازسال ۱۳۸۴ تاکنون( رونوشت پیوست )

مدیر روابط عمومی موسسه آموزش از راه دور وزارت آموزش و پرورش تا اواخر سال ۱۳۸۴ (رونوشت پیوست )

کارشناس برگزیده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سطح ملی در چشنواره شهید رجایی در سال ۱۳۸۶ و تقدیر از سوی وزیر محترم (پیوست )

برگزیده روابط عمومی های دولت در روز ۲۷ اردیبهشت سال ۱۳۸۶ و تقدیر در سالن اجلاس سران( تقدیر نامه پیوست )

پیشنهاد و تدوین « طرح جامع نحوه فعالیت روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی » و طی مراحل تصویب و ابلاغ توسط وزیر محترم به تمامی معاونت ها ، سازمان ها ، ادارات کل ستادی و استانی ( رونوشت پیوست )

طراحی« نظام ساماندهی و نصب تمثال حضرت امام خمینی ( ره ) و مقام معظم رهبری در دولت » که به صورت بخشنامه با امضا وزیر محترم به تمامی دستگاه های اجرایی ابلاغ شد ۰ ( رونوشت پیوست )

پیشنهاد « طراحی و ایجاد بانک اطلاعاتی از هنرمندان حرفه ای و شرکت های معتبر در عرصه تبلیغات کشور » به شورای محترم اطلاع رسانی دولت که در سال ۱۳۸۶ به تایید رسیده است۰( پیوست )

مدیر مسوول نشریه پیام بانوان در سال ۷۵-۱۳۷۴و تالیف مقالات متعدد در این نشریه ( رونوشت پیوست )

مدیر مسوول نشریه آموزش از راه دور وزارت آموزش و پرورش تا سال ۱۳۸۴و تالیف مقالات متعدد در این نشریه ( رونوشت پیوست ) مدیر مسوول نشریه وفا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درسال۱۳۸۶و تالیف مقالات در این نشریه ( رونوشت پیوست )

تدوین ۶ جلد گزارش پژوهشی مرتبط با رشته روابط بین الملل برای پژوهشکده مطالعات راهبردی وابسته به وزارت علوم و تحقیقات و فناوری ( پیوست )

تدوین ۲ جلد گزارش پژوهشی مرتبط با روابط بین الملل برای خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (پیوست )

انتشار صدها یادداشت و مقاله راهبردی و فرهنگی و مطلب آموزشی در روزنامه های کثیرالانتشار ، نشریات ، خبرگزاری ها و سایت های مرجع کشور(رونوشت پیوست)

مسوول امور پژوهشی مرکز جامع علمی کاربردی شماره ۵ ( تاییدیه پیوست )

ایثارگر دفاع مقدس ( رزمنده – جانباز )