دوشنبه, ۱۵ بهمن, ۱۴۰۳ / 3 February, 2025
مجله ویستا

کشاورزی و گفت وگوی فرهنگ ها


کشاورزی و گفت وگوی فرهنگ ها

بخش کشاورزی در جمهوری اسلامی ایران یکی از مهمترین و تواناترین بخش های اقتصادی کشور است که تأمین کننده حدود ۱۵ درصد تولید ناخالص داخلی, یک چهارم, اشتغال, ۸۵ الی ۹۰ درصد نیازهای غذائی و یک چهارم از صادرات غیرنفتی است مهم ترین نقش را در تأمین امنیت غذائی ایفاء می کند لذا از مهمترین اولویت های کشاورزی در دورهٔ جدید, فقط پایداری تولید در محصولات دارای ضریب خودکفائی بالا و نیز تلاش برای خودکفائی در دیگر محصولات اساسی است

هزاران سال است کشاورزان سراسر دنیا به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه تنوع ژنتیکی دامی و گیاهی را که منشأ امنیت غذائی هستند، تجربه می‌کنند. گفت‌وگوی بین کشورهای فقیر و ثروتمند مانند مذاکره پیرامون معاهدهٔ جهانی منابع ژنتیکی گیاهی برای کشاورزی و مواد غذائی موجب به شناسائی حقوق زارعان و پایه‌ریزی نظام چند جانبه‌ٔ دسترسی و تسهیم منافع می‌شود.

هدف بسیاری از اقدامات بین‌المللی و شبکه‌های جامعهٔ مدنی نظیر اتحاد بین‌المللی علیه گرسنگی، دعوت از مردم فرهنگ‌های مختلف برای تدوین و طرح‌ریزی برنامه‌های ویژهٔ کاهش گرسنگی است. برنامه تله فود (Tele Food) فائو از طریق اجراء رویدادهای فرهنگی سبب بالا رفتن سطح آگاهی عموم از مشکل گرسنگی شد. روز جهانی غذا فرصت مناسبی در سطوح محلی، ملی و بین‌المللی برای گفت‌وگو و همبستگی بیشتر کشورها در این رابطه است.

در همین راستا سازمان خوار و بار و کشاورزی ملل‌ متحد (FAO) شعار امسال روز جهانی غذا را ”کشاورزی و گفت‌وگوی بین‌ فرهنگ‌ها“ قرار داد. مراسم روز جهانی غذا، ۲۴ مهر ماه در ساختمان وزارت جهات کشاورزی برگزار شد. در ابتدای مراسم دکتر مجتبی رجب بیگی، مدیرکل دفتر سازمان‌های تخصصی بین‌المللی و منطقه‌ای با تبریک این روز به سیاستگذاران و تولیدکنندگانی که برای امنیت غذائی تلاش می‌کنند، گفت: ”از جمله اهداف برگزاری مراسم این روز توجه دادن دولتمردان و سیاستگذاران کشورهای جهان به ابعاد مختلف مسئلهٔ غذا یعنی گرسنگی، سوءتغذیه و ناامنی است که بخش بزرگی از جمعیت جهان به‌ویژه مردم کشورهای در حال توسعه را درگیر کرده است. در سال جاری موضوع انتخابی فائو ”کشاورزی و گفت‌وگوی فرهنگ‌ها“ است. در سال این شعار در کشور ما که دارای تمدنی کهن است معنا و مفهوم خاصی دارد. انتخاب شعار امسال روز جهانی غذا مبین رویکرد جدید جامعهٔ جهانی در مواجهه با بحران غذا است“. او اضافه کرد: ”تشکیل سازمان خوار و بار کشاورزی ملل متحد پس از جنگ جهانی دوم با هدف از میان برداشتن گرسنگی و ارتقاء سطح تغذیه و استاندارد زندگی و همیاری برای تأمین غذا، به مسئله غذا بعد جهانی تازه‌ای ببخشید. در آغاز تلاش برای زدودن سوء‌تغذیه با افزایش تولید مترداف بود. اما به‌تدریج دسترسی به غذا و توزیع درآمد و کاستی از نابرابری‌های اقتصادی به‌عنوان یکی از اهداف اصلی توسعه مطرح شد. در کنفرانس‌های متعددی که در زمینهٔ تغذیه برگزار شده است، بهبود امنیت غذائی به‌عنوان یکی از استراتژی‌های اصلی برای مبارزه با گرسنگی و سوء‌تغذیه در جهان توصیه شده است. امنیت غذائی عبارت است از: ”دسترسی همهٔ مردم به غذای کافی در تمام زمان‌ها برای یک زندگی سالم و فعال“، مطابق این تعریف، امنیت غذائی نه تنها مستلزم عرضهٔ کافی مواد غذائی است، بلکه ناظر بر توزیع عادلانهٔ غذا به‌منظور دستیابی همگان به آن نیز هست.

پایداری امنیت غذائی نیز جنبهٔ دیگری است که توجه به آن لازمهٔ ایجاد یک نظام پایدار تولید و توزیع مواد غذائی است“.

رجب بیگی با اشاره به ۸۵۲ میلیون گرسنه در جهان افزود: ”در اجلاس سران در زمینهٔ غذا در سال ۱۹۹۶ و نیز ۵ سال بعد در سال ۲۰۰۱ سران کشورها متعهد شدند که نسبت به ایجاد فضای مساعد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی برای ریشه‌کنی فقر و بهبود دسترسی مردم به غذای کافی، سالم و مغذی همت گمارند. اما روند افزایش فقر و گرسنگی در جوامع، عدم تحقق این هدف را نشان می‌دهد. باید تلاش مضاعف صورت گیرد تا به این مقصد عالی دست یابیم. ایران نیز در چارچوب تعهدات بین‌المللی، و ملی، دستیابی به امین غذائی را مهمترین اولویت برنامه‌های خود قرار داده و مطالعه و بررسی عوامل مؤثر در امنیت غذائی پیشنهاد اقدامات اجرائی متعددی را به اجراء درآورده است که همکاری متقابل با فائو برای توسعهٔ کشاورزی از جملهٔ آنهاست. تاکنون ۱۷۰ پروژهٔ مشترک با فائو برای انتقال تجارب و دستاوردهای فنی و تخصصی برای توسعهٔ کشاورزی به اجراء درآمده است. با همکاری فائو ۲۵ پروژهٔ نمونه با اعتبار ۷ میلیون دلار در زیر بخش‌های زراعت و باغبانی، دام و طیور و شیلات و آبزیان در دست اجراء است“.

وی در انتهاء گفت: ”گرامی داشت روز جهانی غذا فرصت مناسبی برای طرح مسائل مرتبط با غذا است که انتظار می‌رود بسترساز تصمیم‌گیری برای بهبود امنیت غذا و تغذیهٔ کشور باشد. کشاورزی مهمترین عامل پایداری امنیت غذائی است و در همین زمینه تمدن‌های بشری نقش اساسی در افزایش تولید محصولات کشاورزی در مواد غذائی داشته است. به‌منظور تأمین غذای جمعیت روزافزون جهان باید کشاورزی تقویت و آن را با چرخهٔ طبیعی و ویژگی‌های منحصربه‌فرد حفظ کرده“ در ادامه سمینار دکتر حکیمی، پیام ژاک دیوف مدیرکل سازمان خوار و بار و کشاورزی ملل متحد را به مناسبت روز جهانی غذا قرائت کرد: ”کشاورزی و گفت‌وگوی بین فرهنگ‌ها شعار امسال روز جهانی غذا و بیانگر اثر فرهنگ‌های مختلف در کشاورزی جهان است. این موضوع نشان‌دهندهٔ این است که گفت‌وگوی صمیمانهٔ بین فرهنگ‌ها پیش نیازی برای مبارزه علیه گرسنگی و فرسایش زیست محیطی است. جابه‌جائی محصولات گیاهی و نژادهای دامی در بین فرهنگ‌ها، عادت‌های غذائی را در طول تاریخ دگرگون کرده و فقر را کاهش داده است. آمار فائو نشان می‌دهد که در آغاز هزارهٔ جدید ۵۷/۲ میلیارد نفر با احتساب افراد تحت تکفل آنها، معیشت خود را بر کشاورزی، شکار، ماهیگیری، جنگل‌داری و فعالیت‌های جانبی آن‌ها بنا نهاده‌اند.

این تعداد، ۴۲ درصد جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. کشاورزی نیروی محرکهٔ اقتصاد بیشتر کشورهای در حال توسعه است. صادرات اقلام کشاورزی کشورهای صنعتی در سال ۲۰۰۱ میلادی بالغ بر ۲۹۰ میلیارد دلار بود. با نگاهی به تاریخ درمی‌یابیم که اکثر کشورهائی که رشد سریع اقتصادی و کاهش فقر را در کارنامهٔ خود به ثبت رسانیده‌اند، همزمان یا قبل از آن به رشد کشاورزی هم دست یافته بودند.

در بیشتر فرهنگ‌ها به‌ویژه فرهنگ‌هائی که کشاورزی در آنها فعالیت اصلی به حساب می‌آید، محیط زیست مورداحترام است و غذا جایگاه والائی از لحاظ اعتقادات مذهبی، شعائر و ارزش‌ها دارد.

بیش از ۸۵۰ میلیون نفر از جمعیت جهان کماکان از گرسنگی رنج می‌برند. در اجلاس جهانی غذا که در سال ۱۹۹۶ در رم برگزار شد و همچنین در اجلاس جهانی غذا که در سال ۲۰۰۲ تحت‌عنوان ”پنج سال بعد“ برگزار شد، سران جهان پیمان بستند تا تعداد گرسنگان را تا سال ۲۰۱۵ به نصف تقلیل دهند.

علاوه بر آن، اهداف توسعهٔ هزارهٔ ملل متحد، سران جهان را متعهد کرده است تا نسبت افرادی که از گرسنگی رنج می‌برند را تا سال ۲۰۱۵ به نصف کاهش دهند. مشروط بر آنکه پایداری زیست محیطی نیز تضمین شود. بسیاری از ابتکارات و اقدامات بین‌المللی و شبکه‌های جامعهٔ مدنی همانند ”اتحاد بین‌المللی مبارزه علیه گرسنگی“ گفت‌وگوی بین فرهنگ‌ها را توسعه می‌دهد تا رسیدن به اهداف یادشده تسهیل شود. روز جهانی غذا فرصتی را در سطح استانی، ملی و بین‌المللی فراهم می‌آورد تا گفت‌وگوها گسترش و همبستگی‌ها تحکیم یابند.

بهره‌مندی از ابتکارات فرهنگی و انسانی، دیدگاه‌های صحیح و مشارکت و پشتیبانی از جمله بهره‌مندی از پشتیبانی فائو و دیگر سازمان‌های بین‌المللی یقیناً می‌تواند موجب نیل به امنیت غذائی همگان شود“.

پس از قرائت پیام دکتر ژاک دیوف، دیناروند، معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با اشاره به این نکته که بیش از ۴۲ درصد جمعیت دنیا با مسئله تولید فرآورده‌های غذائی درگیر هستند، گفت: ”ایمنی و کیفیت غذا، زیر مجموعهٔ امنیت غذائی است. مقولهٔ غذا نیز به‌ گونه‌ای است که دستگاه‌های زیادی با آن مرتبط هستند. وزارت بهداشت به جنبهٔ ایمنی و کیفیت غذا می‌پردازد. زمانی‌که می‌گوییم وزارت بهداشت با ایمنی و کیفیت غذا سروکار دارد یعنی تضمین می‌کند غذائی که در اختیار مردم است و از لحاظ محتوا و ظاهر سالم و مغذی است“.

وی اضافه کرد: ”خطرات متعددی غذا را تهدید می‌کند که شامل خطرات بیولوژیکی، فیزیکی و شیمیائی است. هر ساله بیش از دو میلیون نفر از مردم دنیا در اثر بیماری‌های ناشی از غذا در دنیا از بین می‌روند. علی‌رغم پیشرفت‌های چشمگیر در جوامع، نه تنها بیماری‌های ناشی از غذا کاهش نیافته بلکه بیماری‌های جدیدی نیز به آن اضافه شده است. وزارت بهداشت اقدامات متعددی در این زمینه انجام می‌دهد که با بضاعت وزارت بهداشت سازگار نیست.


شما در حال مطالعه صفحه 1 از یک مقاله 2 صفحه ای هستید. لطفا صفحات دیگر این مقاله را نیز مطالعه فرمایید.