پرداخت الکترونیکی را جدی‌تر بگیریم

بحث پرداخت الکترونیکی یکی از محوری‌ترین و اساسی‌ترین مباحث توسعه بانکداری الکترونیکی است. مدل‌های مختلفی برای پرداخت الکترونیکی ارایه و عملیاتی شده است که هر یک بر اساس …

بحث پرداخت الکترونیکی یکی از محوری‌ترین و اساسی‌ترین مباحث توسعه بانکداری الکترونیکی است. مدل‌های مختلفی برای پرداخت الکترونیکی ارایه و عملیاتی شده است که هر یک بر اساس شرایط، امکانات و نیازهای مردم که در واقع مشتری اصلی این سیستم‌ها هستند توسعه می‌یابند. در این میان این مردم هستند که بر کیفیت یا عدم کارایی مدل‌های پرداخت صحه می‌گذارند و در نتیجه این فرصت را به مدیران و برنامه‌ریزان می‌دهند که مدل‌های مطلوب را حفظ کنند و اشاعه دهند و مدل‌های نامطلوب و ضعیف را اصلاح و تقویت کنند. تاکنون تعدادی از این روش‌های پرداخت در همین صفحه معرفی و تشریح شده است.

متاسفانه در ایران شاهد وجود یک جریان جامع و یکپارچه که با هدفمندی خاصی سعی در هماهنگ‌سازی و یکنواخت کردن نظام پرداخت الکترونیکی باشد، نیستیم. به طور کلی در حال حاضر در کشور ما سه روش پرداخت از طریق خودپرداز، پایانه‌های فروش و اینترنت در ایران بیش از سایر مدل‌ها مورد توجه قرار دارد که در این سه مورد نیز تعادل و کارایی لازم وجود ندارد.

برای مثال، بر طبق آمار سال ۸۶ فقط ۲ درصد مبادلات پولی مردم ایران از طریق پایانه‌های فروش انجام شده در حالی که تعداد دستگاه‌های پایانه فروش نصب شده در سراسر کشور بیش از ۲۰۰ هزار دستگاه است. از سوی دیگر مردم حدود ۳۵۰ شهر در ایران به اینترنت دسترسی دارند که جمعیتی در حدود ۳۰ میلیون نفر را شامل می‌شوند. نگاهی گذارا به این آمار نشان می‌دهد که به‌‌رغم وجود بسترها و زیرساخت‌ها هنوز نتوانسته‌ایم در برنامه‌ریزی و فرهنگ‌سازی برای تغییر ذائقه عمومی از به همراه داشتن پول نقد به استفاده از پول الکترونیکی موفق عمل کنیم.

به نظر می‌رسد یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در این زمینه نارضایتی مردم از عملکرد ضعیف این سیستم‌ها است. ما همه روزه شاهد نقص تعداد زیادی از پایانه‌های فروش و دستگاه‌های خودپرداز هستیم که به درستی کار نمی‌کنند یا به طور کامل قطع و از ارایه خدمات ناتوان هستند. البته باید در این میان مسئله آموزش نحوه استفاده صحیح از این سیستم‌ها را نیز در نظر گرفت، چه بسا افرادی وجود دارند که به دلیل عدم اطلاع از شیوه صحیح کار با این دستگاه‌ها باعث خرابی آن‌ها می‌شوند. در مورد سایت‌های اینترنتی که به منظور پرداخت الکترونیکی ایجاد شده‌اند نیز همین مشکلات وجود دارد. به‌روز نشدن به موقع این سایت‌ها، فقدان اطلاعات دقیق و جامع در خصوص نحوه پرداخت و فقدان بستر اینترنتی مناسب در کشور، همچنین نبود اطمینان به این نوع از سیستم‌های پرداخت از جمله چالش‌ها در این بخش به شمار می‌‌روند. برای حل این مشکل باید با برنامه‌ریزی صحیح و جامع ابتدا سعی در برطرف کردن مشکلات زیرساختی کنیم و سپس به آموزش و فرهنگ‌سازی روی آوریم.

با توجه به شرایط موجود که سالیانه نزدیک به ۱۰۰ میلیارد تومان صرف جمع‌آوری و تولید اسکناس در کشور می‌شود، ضروری است که همه بانک‌ها و شرکت‌های فعال در حوزه بانکداری الکترونیکی بر اساس یک نظام جامع و یکپارچه اقدامات خود را برای توسعه پرداخت الکترونیکی همگام و یکپارچه کنند. تحقق این امر موجب می‌شود تا بهترین مدل برای حذف اسکناس از مبادلات روزمره مردم انتخاب و عملیاتی شود، مسئله‌ای که بیشتر کشورهای جهان در جهت تحقق آن از ما پیشی گرفته‌اند.