رنگ و فرهنگ به هم مربوطند

یکی از سوال‌هایی که همواره بین مردم کشور ما مطرح بوده و است، این است که چرا استفاده از رنگ‌های گرم و روشن در ایران به نوعی تابو تبدیل شده است؟ یعنی چرا اگر کسی لباسی قرمز یا نارنجی …

یکی از سوال‌هایی که همواره بین مردم کشور ما مطرح بوده و است، این است که چرا استفاده از رنگ‌های گرم و روشن در ایران به نوعی تابو تبدیل شده است؟ یعنی چرا اگر کسی لباسی قرمز یا نارنجی به تن کند، مردم دید خوبی به او ندارند اما اگر همین فرد، لباس مشکی یا خاکستری بپوشد، بیشتر و بهتر از سوی افراد جامعه پذیرفته می‌شود؟ برای پاسخ دادن به چنین سوال‌هایی باید این مبحث را از دو منظر مختلف بررسی کنیم...

یعنی اینکه باید بدانیم مردم جامعه رنگ‌های شاد را نمی‌پسندند یا اینکه عدم پذیرش رنگ‌های شادی مانند قرمز، آبی و نارنجی در جامعه در اثر تلقین‌های رسانه‌ای یا فرهنگی در بین مردم رواج پیدا کرده است؟

به طور کلی، تمامی رنگ‌ها و استفاده از آنها معنا و مفهوم دارد. با این حساب می‌توان گفت استفاده از رنگ‌های گرمی مانند قرمز یا نارنجی برای افراد جامعه، شادی، نشاط، سلامت روان و حتی گاهی سلامت جسم را به همراه می‌آورد. نارنجی و قرمز، از رنگ‌های شادی‌بخش هستند؛ از طرفی شادی هم باعث سلامت جسمی و روانی می‌شود، اما رنگ‌های خنثی یا به اصطلاح سنگین، در بین افراد جامعه ما به دلایل فرهنگی و ...، گسترش پیدا کرده‌اند. به همین دلیل استفاده از رنگ‌های گرم و روشن برای ما ایرانی‌ها به نوعی تابو تبدیل شده است. مثلا اگر مردم ما در کوچه و خیابان، افرادی را ببینند که رنگ زیبای نارنجی را برای پوشش خود انتخاب کرده‌اند، به چشم بدی به آنها نگاه می‌کنند. چرا؟ چون با چنین فرهنگی بزرگ شده‌اند و پرورش یافته‌اند. متاسفانه به خیلی از ما القا شده است که رنگ خوب یعنی رنگ مشکی! در حالی که بعد از جنگ جهانی دوم، کشور آلمان که با فجایع تکان‌دهنده‌ای در طول این دوران مواجه شده بود، ۲۰ سال برای زدودن رنگ مشکی از جامعه تلاش کرد. دولت آلمان تلاش کرد رنگ سیاه را از بین مردم کشورش دور کند چون می‌دانست که مشکی، رنگ غم، یأس و ناامیدی است. با این حال در جامعه ما فرهنگ استفاده از رنگ‌ها در پوشش، به این صورت جا افتاده که مشکی، رنگ وقار، متانت، شخصیت، ارزش و اعتبار است و استفاده از رنگ‌های شاد در بین مردم کاهش یافته است.

جای تاسف دارد که در جامعه ما حتی به استفاده از پوشش‌هایی با رنگ‌های سفید یا آبی هم کم‌توجهی می‌شود؛ چه برسد به نارنجی و زرد و قرمز که رنگ‌های شادی محسوب می‌شوند. در حالی که می‌دانیم رنگ آبی نشان دهنده افق‌های دوردست است. به همین دلیل هم گلدسته‌های مسجد به رنگ فیروزه‌ای هستند. سفید هم رنگ صفا، صمیمیت و پاکی است و به همین ‌دلیل هم لباس عروس‌خانم‌ها را از پارچه سفید تهیه می‌کنند.

معمولا وقتی جامعه‌ای به سمت یأس، ناامیدی و بدبینی پیش می‌رود، مردم هم سعی می‌کنند با انتخاب نوع و رنگ لباس‌هایشان این ناراحتی را نشان دهند. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، رنگ‌های تیره و خنثی در پوشش، افراد را به سمت رخوت، سیاهی، سوءظن،‌ یأس، بدبینی و ناامیدی سوق می‌دهد و باعث کاهش روند کار و کوشش و تلاش در سطح کشور می‌شود. وقتی سوءظن و سیاهی با استفاده از رنگ‌های تیره در ذهن مردم یک جامعه شکل بگیرد،‌ سلامت روانی، جسمی، اجتماعی، اقتصادی، فکری، فرهنگی و سیاسی جامعه هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد و به خطر می‌افتد. به همین دلیل استفاده از چنین رنگ‌هایی توصیه نمی‌شود.

دکتر امان‌ا... قرایی مقدم

جامعه‌شناس، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس