سازگاری با شرایط جدید

انسانها در مواجهه با تغییرات مهم زندگی خواه مثبت و یا منفی دچار استرس می شوند كه شدت آن در افراد و شرایط مختلف متفاوت است

بعضی از روزهای زندگی نقاط اوجی دارد كه بینش ما را نسبت به خویشتن و زندگی متحول می‌سازد. یكی از این روزها، ورود به دانشگاه می‌باشد.

ماه‌ها و روزهای قبل از كنكور را با تلاش و امید به موفقیت سپری كردیم تا رویاهایمان را درباره ورود به دانشگاه و گشودن دریچه‌ای تازه به سوی افق‌های روشن‌تر تحقق بخشیم. اینك تلاش‌ها به ثمر رسیده‌اند و ما در برابر آزمون خطیر دیگری قرار داریم: دانشجویی، "دانشجویی" بهانه‌ای است برای پوییدن و جستجوی دانش، ابزاری برای گسترش و ژرفا بخشیدن به بینش‌ها و نگرش‌ها، عرصه‌ای برای رشد و تحول ابعاد مختلف شخصیت و مركبی برای رسیدن به كمال. آنچه سفر چند ساله دانشجویی را عمق و معنا می‌بخشد، گذر موفق از فراز و نشیب و گاه گذرگاه‌های نفس‌گیر آن است. سازگاری با محیط و شرایط جدید به ویژه برای دانشجویان غیربومی و ساكن خوابگاه، زندگی گروهی، زندگی مستقل از والدین، بر عهده گرفتن مدیریت امور شخصی ـ از نظافت و آشپزی گرفته تا تنظیم هزینه‌ها ـ همزیستی و مراوده با افرادی ناآشنا و از فرهنگ‌های مختلف و در كنار همه این‌ها،‌ موضوعات تحصیلی از قبیل فنون یادداشت‌برداری، ارائه سخنرانی در كلاس، تمركز، امتحان دادن و... راهی كه در آغاز آنیم به پوینده‌ای سرشار از امید، انگیزمند، هدف‌مند، تلاش‌گر، بی‌باك در سختی‌های راه، افتاد‌ن‌ها و خستگی‌های احتمالی، جستجوگر، شیفته یادگیری، مؤمن به توانایی‌های شخصی، معتمد به نفس و خالق ایده‌های نو نیاز دارد. مسافر این سفر مشتاقانه راه می‌پیماید تا طلوع فردای سفر را به تماشا بنشیند. به راستی كه دانشجویی، آزمون گاهی است خطیر و اگر آن‌گونه كه باید طی شود عقل و دل می‌پرورد. دانشگاه عرصه آزمایش است و اگر از پس آن به خوبی برآییم، دستاوردهای گران‌سنگی برای خود و جامعه به ارمغان خواهیم آورد و مگر جز این است كه به قول فردوسی:

جوانان داننده و با گهر نگیرند بی‌آزمایش هنر

مشتاقانه به شكوفایی و سربلندی شما چشم دوخته‌ایم.

● سازگاری با شرایط جدید:

انسانها در مواجهه با تغییرات مهم زندگی خواه مثبت و یا منفی دچار استرس می‌شوند كه شدت آن در افراد و شرایط مختلف متفاوت است. پذیرفته شدن شما در دانشگاه احتمالاً تغییرات زیادی را با خود همراه آورده و در صورتی كه در شهری غیر از محل سكونت خود تحصیل می‌كنید این تغییرات چشمگیر‌تر است،‌ از قبیل: شروع برنامه تحصیلی جدید و متفاوت، افزایش حجم كار درسی نسبت به دبیرستان، ترك خانواده و دوستان و زندگی مستقل و دور از آنها، دیدار افراد و محیط جدید و ناآشنا، مواجهه با مشكلات اقتصادی و ...

توجه به پیشنهادات زیر شما را در سازگاری با شرایط جدید و استفاده بهینه از آن یاری می‌دهد:

۱) اولین قدم این است كه تغییرات ایجاد شده را بشناسید. در صورتی كه به خاطر دوری از خانواده غمگین شده‌اید، به خود حق بدهید. غم غربت یك احساس طبیعی است كه برای همه كسانی كه خانواده را ترك می‌كنند پیش می‌آید.

۲) برای كنار آمدن با این شرایط عجله نكنید. شما هم مثل دیگران برای سازگاری با تغییرات به زمان نیاز دارید. اگر دچار احساس نگرانی شدید و یا مغلوب احساسات خود گشته‌اید به خود فرصت دهید و سعی نكنید تا سریع خود را عوض كنید.

۳) مشخص كنید كدام جنبه‌های تغییر بیشتر آزارتان می‌دهد، مواجهه با افراد و محیط ناآشنا؟ حجم زیاد كارهای درسی؟ دوری از خانواده؟ مشكلات ارتباطی با هم اطاقی‌ها و یا دیگر افراد؟ مشكلات اقتصادی؟ و یا...؟

۴) به گذشته فكر كنید و تغییرات مهم زندگی خود را به خاطر بیاورید. در آن زمان چه احساسی داشتید؟ چگونه با آن سازگار شدید؟ از چه مراحلی گذشتید تا به آن عادت كردید؟ به یاد بیاورید زمانی كه یك كار جدی مثل دوچرخه‌سواری و یا رانندگی را برای اولین بار تجربه كردید چقدر متزلزل بودیدو برای آموختن آن چه صدماتی خوردید؟ می‌بینید كه نه تزلزل، نه اضطراب و نه شكست تأثیری برای مهارت یافتن در آن زمینه نداشت و تنها تلاش مداوم و یادگیری باعث ایجاد آن مهارت شما گشت.

۵) ورزش كنید. هر جور كه دوست دارید و در هر جایی كه برایتان راحت‌تر است. غالباً فعالیت جسمی باعث كاهش استرس می‌شود. حتی اگر از ورزش لذت نمی‌برید، آن را انجام دهید، بی‌شك پس از پایان آن احساس بهتری خواهیدداشت.

۶) ما غالباً به زندگی معمول خود عادت كرده و ترجیح می‌دهیم همین وضعیت ادامه داشته‌باشد چون همه چیز قابل پیش‌بینی است و ما با تنش زیادی روبرو نیستیم. وقتی شرایط عوض می‌شود ابتدا به نظر می‌رسد اوضاع از كنترل ما خارج شده و نمی‌توانیم از راههای همیشگی به خواسته‌های خود برسیم به همین دلیل دچار سردرگمی و گاه اضطراب می‌شویم، در حالی كه در هر شرایط راههای مختلفی برای رسیدن به اهداف وجود دارد. ما با تدبیر اندیشه و فعالتر شدن می‌توانیم با شرایط كنار آمده و احساس كنترل و تأثیرگذاری بیشتری بر زندگی خود داشته‌باشیم.

۷) مثبت بیندیشید و مطمئن باشید اوضاع بهتر خواهدشد. با گذشت زمان به تغییر عادت كرده و احساس راحتی بیشتری خواهید داشت و باور كنید كه در شرایط جدید هم می‌توان موفق بود.احساس افزایش اطمینان و فائق شدن بر شرایط چیزی است كه بتدریج بوجود می‌آید و نه به‌طور آنی.

۸) در مورد افكار و احساسات خود با دیگران صحبت كنید، این فرد می‌تواند دوست، خواهر، برادر، والدین، استاد شما و یا هر كس دیگری باشد كه با او احساس راحتی می‌كنید. این كار باعث كاهش قابل توجهی در احساس تنهایی شما خواهدشد.

۹) با محیط جدید آشنا شوید، در خوابگاه و دانشگاه قدم بزنید و از محل ساختمانهای مختلف مطلع شوید. می‌توانید این كار را با دوستان و همكلاسیهای خود انجام دهید. در اینصورت كمتر احساس غربت خواهیدكرد.

۱۰) از خانه برخی اشیای آشنا مثل عكس افراد خانواده، برخی لوازم تزئینی و.. را به محل جدید زندگی خود بیاورید، با این كار احساس خوشایندتری نسبت به محیط داشته و شوك ناشی از محیط جدید كاهش می‌یابد!

● چگونه با دیگران دوست شویم؟

ورود به دانشگاه و محیط ناآشنا باعث رویارویی شما با افراد جدید شده‌است. جدایی از خانواده و احساس غربت نیز در برخی دانشجویان باعث احساس تنهایی گشته و مجموع شرایط، نیاز به ارتباط با دیگران و پیدا كردن دوست را برای شما ضروری‌تر می‌نماید. هر چند فعالیتهای مشترك و حضور مكرر در كلاس‌های درس باعث مواجهه بیشتر شما با همسالان شده و زمینه را برای دوستی فراهم می‌كند.

عوامل متعددی در نحوهٔ ارتباط با دیگران و میزان پایداری آن موثر است. یكی از آنها نحوه برخورد ابتدایی افراد با هم است كه در دو بعد رفتار و گفتار شكل می‌گیرد. كسانی كه در هنگام صحبت كردن چهره درهمی دارند، به چشمان نمی‌نگرند و خنده بر چهره آنها نقش نمی‌بندد نمی‌توانند به آسانی با دیگران دوست شوند. یك تبسم خوشایند نشانه آمادگی برای پذیرش دوستی با دیگران است و به آنها می‌فهماند كه مایلید با آنها رابطه داشته‌باشید. علاوه بر آن نگاه كردن به فردی كه در حال صحبت است نشان‌دهندهٔ علاقمندی و ادامه ارتباط با اوست.

در برخوردهای اولیه، صحبت كردن و یا سوال كردن درباره موضوع و یا موقعیت مشتركی كه دو نفر در آن حضور دارند پرسیدن وقت و یا تفسیر وضع هوا در شروع دوستی موثرتر است. بهتر است از سوال كردن در مورد مشخصات شناسنامه‌ای مثل سن، وضع تأهل و ... خودداری كرده و به جای آن سوال باز بپرسید. چون پاسخ سوالات باز بیش از یك دو كلمه است، به واسطه آنها اطلاعات بیشتری از فرد مقابل كسب كرده و احتمال ادامه مكالمه بیشتر خواهدشد.

در موقع سخن گفتن با دیگران فقط به صحبتها فكر كنید و نه اندیشه‌هایی كه برای گفتن در سر دارید چرا كه توجه به اندیشه‌ها شما را از شنیدن به گفته‌های گوینده باز می‌دارد. اول گوش كنید و بعد درباره شنیده‌های خود به تفكر بپردازید و سپس بگویید. به طرف مقابل فرصت دهید تا شما را در اطلاعات شخصی و احساسات شریك كند و در پاسخ به سوالاتش بدون اینكه تمام زمان را به صحبت در مورد خودتان اختصاص دهید به او اطلاعات كافی بدهید. به یاد داشته باشید در صورتی كه با ارزشها، نگرشها، و اعتقادات واقعی خودتان با افراد روبرو شده و شخصیت واقعی خود را آشكار كنید، دوستی‌ها با بینش بیشتری شروع شده و احتمال تداومش بیشتر خواهدبود.

موضوع دیگر اینكه حالتها و رفتارهای فرد مقابل را در نظر داشته، با مشاهده علاقه‌مندی به صحبت ادامه دهید و در صورت دیدن علائمی از بی‌علاقگی و یا بی‌حوصلگی بهتر است تأمل كرده و در فرصت مناسب‌تری بتدریج ارتباط را گسترش دهید.

برای ورود به مكالمه‌ای كه بین دو یا چند نفر جریان دارد ابتدا به سخنانی كه مطرح می‌شود گوش كنید و وقتی كاملاُ متوجه شدید كه موضوع صحبت چیست با زبان گفتار و رفتار (نگاه مشتاقانه،‌ تبسم و ...) به آنها نشان دهید كه مایلید در صحبت آنها شركت كنید. بدیهی است وقتی طرف صحبت شما متوجه علاقمندی شما شد با میل خاطر با شما به مكالمه خواهدپرداخت.

یكی دیگر از مسائل، خودفاش‌سازی یا ارائه متقابل اطلاعات شخصی به یكدیگر است. طی این فرآیند افراد برای ادامه یا قطع رابطه تصمیم‌گیری می‌كنند آنها ممكن است ارتباط را در سطح آشنایی نگه داشته و یا عمیق‌تر كرده و به دوستی یا صحبت تبدیل كنند. این امر تدریجی بوده و نباید در آن تعجیل نمود. هرچند بهتر است در صورتی كه درباره فرد مورد نظر و ادامه ارتباط با او نظر مثبتی دارید احساس خود را ابراز داشته و در عین حال او رابرای تصمیم‌گیری در این زمینه آزاد بگذارید.

گاهی اوقات ارتباط اولیه ادامه نمی‌یابد. در صورتی كه عامل قطع ارتباط شما نباشید شاید احساس طردشدن كنید، در حالی كه باید در نظر داشته‌باشید معمولاً افراد با یك شبكه اجتماعی و مجموعه‌ای از دوستان در ارتباط هستند و شاید علت عدم ارتباط با شما برآورده شدن نیاز به دوستی توسط دیگران باشد و قطع رابطه دلیل بر دوست داشتنی نبودن شما نیست. مسلماً شما نیز همه آشنایی‌های اولیه را به دوستی صمیمانه تبدیل نمی‌كنید. البته شما می‌توانید با بررسی اینگونه روابط و شناسایی نقاط قوت و ضعف خود، از این تجربیات در برقراری روابط جدید استفاده نمایید.

---