یکشنبه, ۲۱ بهمن, ۱۴۰۳ / 9 February, 2025
تجربه جا را برای علم تنگ کرده است
دندان‌پزشکان تنها عضو خانواده بزرگ دندان‌پزشکی ایران نیستند. شمار زیادی از برادران تنی و ناتنی در کنار دندان‌پزشکان گردآمده و خانواده بزرگی را تشکیل داده‌اند که هیچ آمار مشخصی از جمعیت آن در دست نیست...
برخی از اعضای این خانواده ردیف شغلی مشخص با حدود وظایف تعریف‌شده?ای دارند و بر مبنای اجازه قانونی به ساخت پروتزهای دندانی متحرک یا ارائه خدمات اولیه دندان‌پزشکی می‌پردازند اما برخی دیگر با سوء‌استفاده از خلاء نظارتی حاکم بر فضای بهداشت و درمان با جا پای دندان‌پزشکان گذاشته‌اند و بدون داشتن دانش کافی و مجوز قانونی و تنها به اتکای تجربه، اقدام به درمان دندان‌پزشکی برای مردم می‌کنند.
کمک‌دندان‌پزشکان تجربی، تکنیسین تجربی لابراتوار دندان، کمک تکنیسین دندانسازی، دندان‌سازان تجربی تبصره ۵، بهداران تجربی دندان، بهداشت‌کاران دهان و دندان، تکنیسین‌های پروتز دندان و البته دندان‌پزشکان قلابی؛ اینها نام برخی از اعضای خانواده دندان‌پزشکی ایران است که به شکل قانونی یا غیرقانونی در حوزه دندان‌پزشکی ایران فعالیت می‌کنند.
● دندانسازی غیرمجاز در بطن قانون
پیش از ظهور دندان‌پزشکی نوین در ایران، دندان‌پزشکان تجربی در نبود افراد تحصیلکرده و متخصص، این اقبال را یافتند تا سال‌ها بدون رقیب در حوزه دندان‌پزشکی فعالیت کنند. با افزایش تدریجی جمعیت دندان‌پزشکان و ایجاد تداخل کاری، زمزمه‌های حذف این گروه آغاز شد اما کمک‌دندان‌پزشکان تجربی که آینده کاری خود را در معرض خطر می‌دیدند، تمام نفوذ و روابط خود را به کار گرفتند تا سرانجام در ۲۲ بهمن ماه سال ۵۳، مجلس شورای ملی و در ۸ اردیبهشت ماه سال ۵۴، مجلس سنا، را مجاب به تصویب قانونی کنند که بر مبنای آن کمک‌دندان‌پزشکان تجربی به رسمیت شناخته شده و زمینه برای اخذ مجوز رسمی کار این گروه فراهم شود. احتمالا پیش‌بینی این بود با گذشت ۲ تا ۳ دهه و بازنشستگی تدریجی این افراد، دیگر رده شغلی‌ای به نام کمک‌دندان‌پزشک تجربی در کشور وجود نخواهد داشت اما پس از انقلاب اسلامی گروهی از همین افراد با تلاش و پیگیری حقوقی، مصوبه قبلی را احیا کردند و در پناه آن، جمع دیگری نیز به این گروه افزوده شدند!
قوانینی که در سال‌های گذشته با هدف رفع کمبود نیروی متخصص دندان‌پزشک تصویب شد، هم‌اکنون حوزه دندان‌پزشکی را با مشکلاتی مواجه کرده است، متاسفانه در مواردی گروهی از این تبصره‌ها و شرایط قانونی، غیرقانونی و نادرست بهره بردند و در بطن مجموعه‌ای که قانونی دندانسازی می‌کردند، قرار گرفتند.
دکتر حصاری، رییس سابق اداره سلامت دهان وزارت بهداشت، با اشاره به اینکه رسیدگی به شکایات صورت گرفته از دندان‌سازان تجربی، بخش عمده‌ای از انرژی مسوولان ذی‌ربط در وزارت بهداشت را می‌گیرد، می‌گوید: «متاسفانه برخی از دندان‌پزشکان تجربی از محدوده شرح وظایف خود خارج می‌شوند و در مواردی که اجازه درمان ندارند وارد می‌شوند و وزارت بهداشت ناچار باید عوارض و مشکلات ناشی از اقدامات آنها را پیگیری کند.»
حصاری می‌گوید: «بیشتر مراکز غیرمجاز دندانسازی در حاشیه شهرها، شهرهای کوچک و محله‌های دورافتاده فعالیت می‌کنند و از آنجا که بیشتر این مراکز تابلویی ندارند، فعالیت آنها قابل ردیابی نیست. پس شناسایی و رسیدگی به تخلفات این گروه، تنها درصورتی ممکن است که وزارت بهداشت از فعالیت آنها توسط مردم اطلاع یابد.»
حسین چاقری، رییس جامعه دندان‌سازان ایران، اقدامات انجام شده توسط دانشگاه‌های علوم‌پزشکی در زمینه برخورد با لابراتوارهای غیرمجاز را اقدامی انفعالی و مبارزه با معلول می‌داند که در مقابل هزینه‌های انجام شده نه‌تنها نتایج مثبت و موثری به همراه نداشته بلکه روح قانون گریزی را در افراد متخلف تقویت و برعکس لابراتوارهای مجاز و متقاضیان پروانه تاسیس را با انبوهی از مشکلات گرفتار کرده است.
● دندان‌سازان هنوز بازار کار دارند
باوجود حضور دندان‌پزشکان در بیشتر نقاط کشور و مخصوصا مناطق شهری، هنوز هم درصد بالایی از افراد برای رفع مشکلات دندانی به دندان‌پزشک مراجعه نمی‌کنند. حتی درمورد برخی از درمان‌ها و برخی از مناطق، این نسبت به نفع کمک‌دندان‌پزشکان تجربی تقسیم می‌شود. از جمله این درمان‌ها ساخت پروتز دندانی (دست دندان) است.
نتایج یک مطالعه که توسط دکتر جواد مهدویان با هدف بررسی انگیزه مراجعه افراد بی‌دندان برای گذاشتن پروتز کامل به دندان‌سازان تجربی در مشهد انجام شد، نشان داد هر چند بیماران در مقایسه با دندان‌سازان تجربی به دندان‌پزشکان، اعتماد بیشتری برای کشیدن دندان یا هرگونه عمل جراحی در ناحیه دهان دارند اما درمورد رضایت بیماران از دست دندان، اختلافی میان حاصل کار یک دندان‌پزشک و یک دندان‌ساز مشاهده نمی‌شود و حتی بیش از ۷۵ درصد بیماران برای گذاشتن دست‌دندان به دندان‌سازان تجربی مراجعه می‌کنند. با توجه به اینکه مشهد یکی از کلان‌شهرهای کشور است که دارای فرهنگ نسبتا بالای شهرنشینی و تراکم بالاتر مطب‌ها و کلینیک‌های دندان‌پزشکی نسبت به بسیاری از مناطق ایران است، نتایج این تحقیق را می‌توان در مورد بسیاری از شهرهای کشور تعمیم داد یا آن را به‌عنوان یک حداقل در نظر گرفت.
● چرا مردم به دندان‌ساز تجربی مراجعه می‌کنند؟
بسیاری از مردم اعتقاد دارند که دندان‌سازان تجربی چون دارای سابقه کار چندساله در این زمینه هستند، در نتیجه کار بهتری به بیماران خود ارائه می‌کنند. دندانی که توسط یک دندان‌ساز تجربی ساخته می‌شود معمولا زدگی ندارد و بدون آنکه در لثه ایجاد زخم، قرمزی یا آزردگی کند بیمار آن را بسیار راحت در دهان می‌گذارد. چنین باورهای غلطی در کنار پایین بودن سطح فرهنگی و عدم توانایی تفکیک میان دندان‌پزشک و دندان‌ساز، ارزان بودن خدمات دندان‌پزشکی و کاهش توان اقتصادی برای پرداخت هزینه خدمات دندان‌پزشک، تحویل زودهنگام دندان مصنوعی توسط دندان‌ساز و تشویق دوستان و آشنایان از جمله دلایل مراجعه مردم به دندان‌سازان تجربی است.
● در خدمت و خیانت دندان‌پزشکان تجربی
دندان‌سازان تجربی تا سال‌های سال خلأ نبود دندان‌پزشک تحصیلکرده در نقاط مختلف کشور را پر کرده و نیاز مردم به خدمات اولیه دندان‌پزشکی را برطرف کرده‌اند. هنوز هم در بسیاری از مناطق دورافتاده و روستایی، این افراد بار نبود دندان‌پزشک را بر دوش می‌کشند. اما اعمال کار دندان‌پزشکی بر مبنای تجربه و بدون پشتوانه علمی، حتی اگر در کوتاه‌مدت زمینه رضایت بیمار را برآورده کند، در بلندمدت مشکلات و عوارض بیشماری برای سلامت دهان و دندان فرد درپی‌خواهد داشت. به‌طوری که به نظر می‌رسد در مناطقی که این گروه فعالیت دارند شیوع بی‌دندانی بیشتر باشد!
نکته دیگر اینکه نمی‌توان از افرادی که به عنوان دندان‌ساز تجربی به درمان بیماران می‌پردازند، انتظار داشت که تدبیرهای لازم برای جلوگیری از شیوع بیماری‌های واگیردار را به‌کار گیرند و به این ترتیب علاوه بر سلامت و طول عمر دندان‌ها، سلامت عمومی بیماران نیز در معرض خطر قرار می‌گیرد.
با این همه به نظر می‌رسد حذف یک‌باره دندان‌پزشکان تجربی از حوزه دندان‌پزشکی ممکن نیست. این افراد کسانی هستند که سال‌هاست معیشت خود را بر این کار قرار داده و در سیستم درمانی کشور ریشه دوانده‌اند، از طرف دیگر اتحاد صنفی و قدرت لابی‌گری آنها، در مقاطع مختلف تاریخی نه‌تنها مانع از حذف ایشان نشده که موجب به رسمیت شناختن آنها توسط مجلس قانون گذار و وزارت بهداشت شده است. تنها می‌توان امیدوار بود وزارت بهداشت با تقویت سیستم نظارتی خود و اعمال قوانین سخت‌گیرانه، جلوی افزایش شمار دندان‌پزشکان تجربی را بگیرد و دندان‌سازانی که با سوء‌استفاده از موقعیت به درمان بیماران می‌پردازند را وادار به پرداختن به وظیفه اصلی خود، یعنی ساخت پروتز زیر نظر دندان‌پزشکان کند.
● نوشدارو برای ناعلاجی سهراب
حالا که به نظر می‌رسد فعالیت دندان‌پزشکان تجربی و دندان‌سازان غیرمجاز همچنان ادامه خواهد داشت و امکان جلوگیری از فعالیت درمانی آنها وجود ندارد، برای حفظ سلامت بیمارانی که به هر دلیلی یک دندان‌ساز را به یک دندان‌پزشک ترجیح می‌دهند، عملی کردن پیشنهادهای زیر می‌تواند موثر باشد:
▪ آموزش روشهای کنترل عفونت به دندان‌سازان به صورت آموزش مستقیم یا غیرمستقیم
▪ افزایش سطح آگاهی مردم از طریق رسانه‌ها برای تغییر نگرش جامعه
▪ واکسینه کردن افرادی که تحت عنوان‌های مختلف «دندان‌سازان تجربی» مشغول به کار هستند، به منظور ایمن شدن افراد در مقابل بیماری‌های واگیردار و خطرناک
▪ نظارت و اجرای پروتکل کنترل عفونت در مطب دندان‌سازان تجربی.
دکتر سیامک شایان‌امین
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست