تردستی حزب الله

تاریخ درگیری های اسرائیل با فلسطینی ها و حزب الله همواره شاهد مواردی از ربودن سربازان اسرائیلی بوده است اما ناپدید شدن سه سرباز طی دوهفته و عملیات در دو منطقه كاملاً متفاوت بیش از هر چیز بحرانی داخلی را برای ایهود اولمرت نخست وزیر به بار می آورد

اسارت شهروندان اسرائیلی پیش از آنكه پیروزی قاطعی برای جناح های فلسطینی یا لبنانی باشد شرمندگی دولت اسرائیل است. تاریخ درگیری های اسرائیل با فلسطینی ها و حزب الله همواره شاهد مواردی از ربودن سربازان اسرائیلی بوده است. اما ناپدید شدن سه سرباز طی دوهفته و عملیات در دو منطقه كاملاً متفاوت بیش از هر چیز بحرانی داخلی را برای ایهود اولمرت نخست وزیر به بار می آورد. با ربودن اولین سرباز اسرائیلی در مرز غزه و اسرائیل و آن هم در سالگرد تخلیه جنجالی غزه، نیروهای اسرائیلی مجبور شدند دوباره از مرزهای تخلیه شده عبور كنند و حملات گسترده ای را علیه غزه و مناطق مركزی آن به راه اندازند.

این حملات كه در ساعات شب به اوج خود می رسد و مناطق مسكونی را مستثنا نمی كند با انتقادهای جدی بین المللی مواجه شده است. درحالی كه عملیات در غزه فشار دیپلماتیك قابل توجهی را متوجه اسرائیل كرده است، عبور تانك های اسرائیلی از مرزهای جنوب لبنان كه شش سال پیش آن را ترك كرده بودند فشار مضاعفی را بر دولت اسرائیل وارد می كند.

یعنی دولتی كه پس از به اغما رفتن شارون سعی دارد هم از عقب نشینی از غزه دفاع كند، هم امنیت مرزهای اسرائیل را تضمین كند و هم پاسخگوی افكارعمومی داخلی برای گم شدن سربازانی باشد كه از نظر اسرائیلی ها یك رخداد سنگین و غیرقابل هضم محسوب می شود.ظاهراً درگیری لبنانی ها و فلسطینی ها به تردستی شباهت پیدا كرده است. چرا كه به ندرت وزن حادثه ای جنگی در افكار عمومی اسرائیل قابل مقایسه با گم شدن سربازان است.

بدین لحاظ رخ دادن تقریباً همزمان دو حادثه اینچنینی را به لحاظ عواقب سیاسی و امنیتی فقط به تردستی می توان تشبیه كرد. برای اسرائیلی ها، كشته شدن سربازان امری عادی تر است، اما گم شدن سربازان به مفهوم آغاز حملاتی گسترده در یكی از مناطق مرزی است. ادامه رایزنی برای برگرداندن سربازان و چانه زنی بر سر معامله ای كه ربایندگان آن را پیگیری می كنند فرایندی بسیار پیچیده است.

ربایندگان در هر دور مذاكره تعداد زندانیانی را كه خواهان آزادی آنها هستند افزایش می دهند و سعی می كنند شخصیت های سیاسی و نظامی بیشتری را در میان آنان بگنجانند. این در حالی است كه در بسیاری از موارد مبادله اسرای جنگ اسرائیل برای فلسطینی ها و حزب الله دستاوردهای چشمگیری داشته است.در سال ۱۹۸۵ سه سرباز اسرائیلی كه از سوی حزب الله در سال ۱۹۸۲ ربوده شده بودند با ۱۱۵۰ زندانی فلسطینی مبادله شدند. در سال ۲۰۰۴ جنازه ۵۹ رزمنده لبنانی و ۴۳۶ زندانی در ازای آزادی ۳ سرباز مرده و یك تاجر اسرائیلی مبادله شد.در حال حاضر اسرائیلی ها با دو حادثه گروگان گیری و دو گروه متفاوت مواجه اند. یعنی باید به طور همزمان هم با حزب الله لبنان مذاكره كنند و هم با گروه های مذاكره كننده حماس.

آخرین دور مذاكره برای آزادی گلعاد شلیط تیرانداز تانك ۱۹ ساله كه در غزه ربوده شده است بر سر آزادی هزار زندانی فلسطینی به بن بست رسید. مبارك به عنوان واسطه مذاكرات اعلام كرد در هر دور از مذاكره درخواست فلسطینی ها افزایش پیدا می كند و به غیر از اینكه ظاهراً برخی از جناح ها مخالف به سرانجام رسیدن معامله هستند، فلسطینی ها هم ترجیح می دهند معامله در زمان طولانی تری انجام شود.از سویی مذاكره كنندگان براساس رایزنی هایی كه با اسرائیلی ها به راه می اندازند تحقق اهدافی را نیز در جبهه های داخلی خود پیگیری می كنند. حزب الله لبنان در شرایطی كه تنها گروه مسلح مستقر در لبنان است كه از سال ۱۹۷۵ تاكنون هنوز خلع سلاح نشده است كاملاً واقف است كه ربودن دو سرباز اسرائیلی وزن سیاسی، نظامی اش را در لبنان ارتقا می دهد.

در شرایطی كه حضور سوریه در لبنان و ادامه نفوذ سوریه در لبنان از مباحث مهم سیاسی -امنیتی لبنان است حزب الله با ربودن سربازان اسرائیلی موقعیت خود را ارتقا داده است. ربودن سربازان اسرائیلی ضمن روحیه دادن به هواداران حزب الله قدرت چانه زنی این حزب مسلح را در منطقه افزایش می دهد.

قطعنامه ۱۵۵۹ سازمان ملل علاوه بر خروج سوریه از لبنان خواستار خلع سلاح حزب الله است. هر چند روند سیاسی لبنان در شرایطی كه حزب الله دو وزیر كابینه و ۱۴ صندلی پارلمان را به خود اختصاص داده است به سمت و سویی پیش می رود كه حزب الله نهایتاً باید به روند استحاله تن دهد، قوام یافتن این استحاله در شرایطی كه حزب الله هرچند یكبار شاخه نظامی امنیتی خود را نیز به رخ مخالفان می كشد عاملی است كه موازنه قوا را در لبنان به نفع این جریان بیشتر متمایل می كند. طی روزهای آتی حملات وحشیانه اسرائیل به جنوب لبنان و اخبار مربوط به مذاكرات مبادله و آزادسازی سربازان اسرائیلی حزب الله را در صدر اخبار قرار می دهد و مجموع عوامل فوق برای حزب الله بسیار ذی قیمت خواهد بود. در شرایطی كه حزب الله موفق به آزادی تعدادی از زندانیان حزب الله از بند اسرائیل شود دست به اقدامی زده است كه بی تردید ستایش افكار عمومی لبنان را به دنبال خواهد داشت. از سویی اقدام همزمان حماس و حزب الله، اسرائیل را در مخمصه ای بین المللی دچار كرده است.

درصورتی كه اسرائیل براساس تاكتیكی كه همواره از آن پیروی می كرده، با عملیات نظامی گسترده برای آزادی شهروندانش اقدام نكند با فشار افكار عمومی و اعتراض رده های مختلف پرسنل نظامی مواجه می شود و در صورتی كه سركوب فلسطینی ها و حزب الله را در دو جبهه پیگیری كند انتقادهای گسترده را متوجه خود كرده است.خبر ربوده شدن دو سرباز اسرائیلی همزمان باخبر مربوط به اصابت یك بمب نیم تنی به منزل نبیل ابوسلیمه مخابره شد. ابوسلیمه و همسرش به همراه پنج فرزند خردسال از ۵ تا ۱۷ سال در یك بمباران كشته شدند. اسرائیلی ها اعلام كردند كه هدف از حمله شكار دشمن شماره یك عملیاتی اسرائیل یعنی محمد ضیف بوده است. منابع حماس كشته شدن طراح حملات انتحاری خود را تكذیب كرده است، اما افكار عمومی كشته شدن همزمان ۹ عضو یك خانواده را با نفرت پیگیری كرد.

ابوسلیمه در شرایطی كشته شد كه حملات اسرائیل از دو هفته پیش با هدف قرار دادن تنها نیروگاه برق غزه آغاز شد و هنوز ادامه دارد. نخست وزیر اسرائیل معتقد است برخی ها قصد كرده اند مقاومت اعصاب ما را امتحان كنند. هرچند حزب الله بازی خود را برعهده دارد و برآیند بازی حزب الله در چارچوب های نظامی امنیتی لبنان و اسرائیل مورد ارزیابی قرار می گیرد، آنچه در غزه می گذرد تا حدودی متفاوت است. حملات سنگین اسرائیل ضمن اینكه آثار ارتعاش اعصاب اسرائیلی هاست احتمالاً ممكن است به تحولی اساسی در بین بافت حامیان حماس منجر شود. بی تردید تجربه چهارماهه تشكیل دولت برای حماس، این جنبش مقاومت را به تدریج به سمت و سوی كنار آمدن با واقعیات اهرم های اجرایی مرتبط با اداره نیازهای یك جامعه درگیر نزدیك كرد. ادامه حملات و فشارها احتمالاً فاصله حماس را با واقعیات عینی تر نزدیك خواهد كرد.

بسیاری از فلسطینی ها با رای به حماس آزمودن تجربه ای جدید و جدا از پیرمردان ناكارای فتح را اتخاذ كردند. ویران شدن بقیه آن چیزهایی كه در غزه هنوز ویران نشده است ممكن است به تجدیدنظر فلسطینی ها در رای به حماس منجر شود. تجربه نو فلسطینی ها قطعاً باید به گشایش شرایط جدیدی منجر می شد. باز نشدن درهای جدید و بسته شدن درهای بیشتر عاملی است كه ممكن است ادامه شرایط را به نفع حماس رقم نزند. باید دید معامله حماس بر سر آزادی سرباز اسرائیلی به كجا می انجامد. باید ناظر معامله حزب الله نیز بود كه هدف از گروگان گیری را صرفاً آزادی زندانیانش اعلام كرده است. در هر حال آنچه مسلم است این است كه موازنه امنیتی در منطقه خاورمیانه از یك شب تا صبح دچار نوسان شود و كسی مسئولیت آن را برعهده نمی گیرد.

فرزانه روستایی