این هم یک جورش است

مروری بر شیوه های غیرمتعارف تبلیغات انتخاباتی

شگردهای تبلیغاتی انتخاباتی به تعداد نامزدهای انتخاباتی فراوان است، اما عموم نامزدها معمولا از شیوه‌های یکسانی برای تبلیغات خود استفاده می‌کنند؛ پوسترهای رنگی و بنرهای چشمگیر، وب‌سایت‌ها و وبلاگ‌های انتخاباتی، پیامک و میتینگ‌های تبلیغاتی. اما بعضی شیوه‌های انتخاباتی منحصر به فرد هستند؛ شیوه‌هایی که عمدتا در حوزه‌های کوچک رای‌گیری و اغلب در انتخابات مجلس و شوراها بیشتر به کار می‌آیند و دیده می‌شوند.

اما یکی دیگر از راهبردهای تبلیغاتی عجیب در این سال ها ـ که در حال رنگ باختن است ـ نمک گیر کردن است! دیده شده که یک نامزد انتخاباتی شام می دهد و با این شام از شهروندان طلب رای می کند.

البته این برنامه تبلیغاتی، جزئی از تدارکات ستادهای انتخاباتی برای نیروهای فعال در ایام انتخابات است که گاهی حتی فرصت به منزل رفتن و خوردن شام را ندارند اما در سال های اخیر روشن شده که این روش تاثیرگذاری خاصی ندارد و افراد لزوما به دلیل یک سفره مهمانی رای نخواهند داد.

در برخی حوزه های انتخاباتی کوچک که نامزدهای ته جدولی به زحمت رای خود را سه رقمی می کنند، این لطیفه بسیار شنیده می شود که رای های فلانی از شام هایش کمتر بود، لطیفه ای که رنگی از واقعیت با خود دارد.

در ایام پیش از انقلاب روشی مبتنی بر راهبرد نمک گیر کردن، اما با شیوه ای به مراتب غیراخلاقی تر جریان داشته است، آن هم راه انداختن بزم های افیونی برای کسانی بوده که می توانسته اند رایی جمع کنند.

فشار افکار عمومی و قبیح شدن استعمال مواد مخدر نزد مردم از جمله عواملی بود که توانست بساط این شیوه زشت تبلیغاتی را جمع کند.

گذشته از این روش های تبلیغات غیراخلاقی و غیرقانونی که با برخورد شدید دستگاه های نظارتی نیز همراه می شود، روش های دیگری نیز هست که گرچه غیرقانونی نیست، اما شاید چندان با اصول دموکراتیک همخوانی نداشته باشد.

به عنوان مثال در بعضی مناطق روستایی ملاقات با شیوخ، بزرگان و سرکردگان عشیره از عواملی است که به کمک نامزدها می آید. گاهی مشاهده شده تمام یا بیشتر آرای روستاهایی که جمعیتی کمتر از هزار نفر دارند، به نفع یک نامزد به صندوق ریخته شده است.

نفوذ کلام بزرگان، بویژه در مناطقی که ترکیب قومی و مذهبی یکدستی دارند، تردیدناپذیر است. هر چند محتوای این ملاقات ها عمدتا کمک به توسعه منطقه و شهروندان آن در صورت انتخاب شدن است، اما بازهم نمی توان آن را یک شیوه دموکراتیک و مبتنی بر اصول انتخابات منصفانه دانست.

البته گمان نکنید که همه شیوه های غیرمتعارف تبلیغات، از این دست هستند. اتفاقا بعضی شیوه های انتخاباتی با این که تنها در مقیاس های کوچک قابل اجراست، بشدت شهروندمحور و جامعه مدارند. جلسات خانگی از این شیوه هاست؛ جلساتی که جمعیتی ۵۰ تا ۳۰۰ نفره دارند.

ترکیب این جلسات متفاوت است، گاهی اهالی یک محل، گاهی وابستگان یک خانواده و گاهی هم اعضای یک صنف در چنین جلساتی حضور می یابند.

آنها در این جلسات قادرند نامزد را در محیطی غیررسمی تر محک بزنند، برنامه هایش را بشنوند و در یک گفت وگوی جمعی با او شرکت کنند. نامزدها نیز امیدوارند با جلب نظر اعضای حاضر در این گونه جلسات، نظر شبکه های اجتماعی متصل به آنها را به سوی خود جلب کنند.

بویژه در مناطقی که رسانه های جمعی گسترش یا نفوذ محلی چندانی ندارند، این جلسات بارزترین محل بروز تبلیغات عمومی است و می تواند آغازگر یک گفت وگوی جمعی درباره یک نامزد خاص در محافل کوچک تر باشد.

چنین جلساتی بویژه وقتی اهمیت می یابند که در ایام پیش از آغاز رسمی تبلیغات انتخاباتی که نامزدها قانونا حق برگزاری میتینگ های عمومی را ندارند، با استفاده از ظرفیت های حریم خصوصی بر حوزه عمومی تاثیر می گذارند.