ظهور محور ایران ونزوئلا

دولت نهم, دولتی بود که درهای اقتصاد و سیاست را به روی آمریکای جنوبی گشود رابطه ای که مورد انتقاد غرب و زیر ذره بین شرق است

دولت نهم، دولتی بود که درهای اقتصاد و سیاست را به روی آمریکای جنوبی گشود؛ رابطه‌ای که مورد انتقاد غرب و زیر ذره‌بین شرق است.

رابرت مورگنتاو، بازپرس قضایی یهودی‌الاصل بخش منهتن آمریکا است که طی یک سخنرانی در مؤسسه Brookings تحلیل خود را از افزایش روابط ایران و ونزوئلا ارایه کرده است. چکیده‌ای از این سخنرانی از نظر خوانندگان ماهنامه «اقتصاد ایران» می‌گذرد.

روابط دیپلماتیک ایران و ونزوئلا به حدود ۵۰ سال پیش باز می‌گردد و تا سال‌های اخیر هم چیزی بیش از تبادل دیپلمات بین دو کشور نبوده است، اما با انتخاب محمود احمدی ‌نژاد در سال ۲۰۰۵ روابط این دو کشور تغییرات چشمگیری کرده ‌است.

این روزها احمدی‌ نژاد و هوگو چاوز مشارکتی صمیمی در امور مالی، سیاسی و نظامی ایجاد کرده‌اند که ریشه در دشمنی مشترک آنها با آمریکا دارد.

علایم این مشارکت رو به ‌رشد در سال ۲۰۰۶ بروز کرد. در این سال ونزوئلا در دفاع از برنامه‌ هسته‌ای ایران و مخالفت با قطعنامه شورای امنیت مبنی بر اعمال تحریم علیه ایران به کوبا و سوریه پیوست تا این سه کشور، تنها کشورهایی باشند که به این قطعنامه رأی منفی بدهند. یک سال پس از آن و طی سفر چاوز به تهران، دو کشور از تشکیل "محور اتحاد" علیه آمریکا خبر دادند.

در این میان، سرمایه‌گذاری ایران در ونزوئلا در حال افزایش بوده است. دو کشور تاکنون یادداشت‌ تفاهم‌های گوناگونی در حوزه‌های توسعه تکنولوژی، همکاری در بخش‌های مالی و بانکی و اکتشاف و پالایش نفت به امضا رسانده‌اند. همچنین در آوریل سال ۲۰۰۸ یادداشت‌های تفاهم در مورد همکاری و حمایت کامل نظامی بین دو کشور به امضا رسید.

طبق گزارش منتشر شده از سوی مؤسسه صلح کارنگی در دسامبر سال گذشته، ونزوئلا حدود ۵۰ هزار تُن اورانیوم استخراج نشده دارد که احتمال می‌رود آن را برای ایران استخراج کند.

از طرفی ایران هم بانک توسعه بین‌الملل را در کاراکاس افتتاح کرده که شعبه مستقلی از بانک توسعه صادرات ایران است. اکتبر گذشته دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا هر دوی این بانک‌ها را با تحریم‌های اقتصادی مواجه کرد.

● دور زدن تحریم‌ها

تحقیقات انجام شده نشان می‌دهند که طی ۳ سال گذشته، تعدادی از کارخانه‌های ایرانی در مناطق دورافتاده و توسعه‌نیافته ونزوئلا به پیشرفت‌های قابل توجهی رسیده‌اند که این امر احتمال فعالیت‌های غیرقانونی آنها را برای ساخت سلاح افزایش می‌دهد! همچنین تحقیقات دفتر پاسخگویی دولت آمریکا (GAO) در گزارشی از افزایش فساد در دولت، ارتش و روند اجرای قوانین ونزوئلا خبر داده که این کشور را تبدیل به مسیر اصلی قاچاق کوکایین از کلمبیا کرده است.

در سال‌های اخیر، سازمان‌های ایرانی بدون آن که ردی از خود باقی گذارند، راه‌های مختلفی را برای انتقال پول به سراسر جهان اتخاذ کرده‌اند. این اقدام ایران به منظور خرید مواد مورد نیاز برای گسترش سلاح‌های هسته‌ای، موشک‌های دوربُرد و بمب‌های جاده‌ای بوده است! ونزوئلا سیستمی مالی ایجاد کرده است که ایران، به کمک دولت چاوز می‌تواند از آن برای جلوگیری از تحریم‌های اقتصادی بهره گیرد.

اما چرا چاوز خواهان گسترش رابطه با کشوری خارجی است که هیچ‌گونه اشتراک تاریخی یا فرهنگی با آن ندارد؟ اشتیاق این کشور به تبدیل شدن به قدرت منطقه و درافتادن با آمریکا مهم‌ترین دلیل این امر است و اقدام دیپلماتیک باراک اوباما در دست دادن با چاوز در نشست ماه آوریل نمی‌‌تواند دلیلی باشد بر این که این تهدید از بین رفته است. در حقیقت، با پیش‌زمینه‌ای که از چند سال پیش به وجود آمد، در حال ورود به دوره‌ای هستیم که روابط ایران و ونزوئلا به ثمر خواهد نشست.

این بدین معنی است که دو رژیم خطرناک جهان - که خود را "محور اتحاد" نامیده‌اند - در نزدیکی آمریکا با همکاری هم به توسعه تکنولوژی هسته‌ای و موشکی خواهند پرداخت.

تهدید هسته‌ای و موشک‌های دوربُرد ایران و همچنین نفوذ این کشور به نیمکره غربی، مسأله‌ای نیست که بتوان از آن چشم‌پوشی کرد. ممکن است آژانس‌های اجرای قوانین بتوانند تضمین کنند که پولشویی و نقض تحریم‌ها نادیده گرفته نشوند و مجرمین و بانک‌هایی که به ایران کمک می‌کنند شناسایی شده و تحت پیگرد قرار بگیرند، اما آمریکا به تنهایی نمی‌تواند با این تهدید مقابله کند.

افکار عمومی نیازمند است تا از افزایش حضور ایران در آمریکای لاتین آگاه باشد. علاوه بر آن، آمریکا و جامعه بین‌الملل باید به شدت به دنبال راهی برای نظارت و تحریم سیستم بانکی ونزوئلا باشند. هر گونه اهمال در این زمینه می‌تواند روزنه‌ای آماده برای انجام پولشویی از سوی دولت ایران (!) و افزایش فساد در دولت ونزوئلا ایجاد کند.