برای یک هدف مشترک

ارتباط خوب پزشک و پرستار به عنوان یک شاخص اساسی در بیمارستان های پرجاذبه شناخته می شود در این بیمارستان ها بیماران نتایج بهتری را در طول روند درمانی کسب کرده, ومیزان مرگ و میر آنها کاهش می یابد

ارتباط خوب پزشک و پرستار به عنوان یک شاخص اساسی در بیمارستان‌های پرجاذبه شناخته می‌شود. در این بیمارستان‌ها بیماران نتایج بهتری را در طول روند درمانی کسب کرده، ومیزان مرگ و میر آنها کاهش می‌یابد.

ارتباط، جریان پویایی است که در آن تبادل اطلاعات صورت می‌گیرد و می‌توان آن را جریانی چند طرفه دانست که طی آن دو یا چند نفر به تبادل افکار، نظریات، احساسات و حقایق می‌پردازند و از طریق به کاربردن پیام‌هایی که معنایش برای کلیه آنها یکسان است به انجام این امر مبادرت می‌ورزند. هنگامی که ارتباط را کوشش آگاهانه فرستنده پیام برای سهیم ساختن گیرنده در اطلاعات، عقاید و طرز فکرهایش می‌دانیم، مساله تفاهم و هماهنگی فرستنده و گیرنده اهمیت اصلی و اساسی خود را به دست می‌آورد وهرگونه انتقال پیام بین فرستنده از یک طرف و گیرنده از طرف دیگر ارتباط محسوب می‌شود.

ارتباط بین پزشک و پرستار شامل تعامل متقابل بین پزشک و پرستار در امر مراقبت از بیمار برای دستیابی به یک هدف مشترک درمانی یعنی ارتقای وضعیت بیمار است. این ارتباط باید براساس ارتباط باز، صداقت و احترام دوطرفه و بر اساس اختیارات و توانایی‌ها و مسوولیت‌های دو طرف برای کمک به تصمیم‌گیری‌های مشترک، حل مسأله وحل تعارضات، با توجه به منابع، امکانات و تجهیزات موجود و در جهت رفع مشکل بیمار برقرار شود. بسیار واضح است که تعامل و مشارکت اجزای اساسی یک ارتباط مؤثر بین پزشک و پرستار می‌باشد. تعامل در این نوع ارتباط حرفه‌ای فرآیندی است که به همکاران در یک سلسله مراتب افقی اجازه می‌دهد که به صورت فردی و گروهی تصمیم‌گیری کنند. ارتباط با همکاران حرفه‌ای در گروه پزشکی باید به نحوی برنامه‌ریزی شود که هدف اصلی طب که شامل سلامت و مراقبت از بیمار است را تأمین کند و در این میان ارتباط بین پزشکان و پرستاران اهمیتی خاص دارد.

تعاملات بین پزشک و پرستار به ارتقای نتایج در عملکرد پزشکان و پرستاران همراه با بهبود سریع در وضعیت بیماران منجر می‌گردد. از جمله پیامدهای مثبت روی بیماران می‌توان به ارتقای رضایت بیمار، افزایش آگاهی از مسایل و مشکلات بیمار، ارتقای مراقبت از بیمار، کاهش طول زمان بستری در بیمارستان و کاهش خطاهای درمانی و کاهش هزینه‌های درمانی اشاره کرد، در حالی که پیامدهای مثبت این ارتباط برای پرستاران و پزشکان شامل افزایش بهره‌وری و رضایت شغلی، کاهش استرس و فرسودگی شغلی، ارتقای کارآمدی، بهبود ارتباط در بین ارایه دهندگان مراقبت، افزایش حس مشارکت و همکاری در تیم درمانی، افزایش مهارت، دانش و نگرش و افزایش درک و آگاهی پزشکان از نقش پرستاران می‌باشد.

● نقش متفاوت؛ درک متفاوت

مطالعات نشان می‌دهد که میزان ارتباط میان تیم درمانی قابل توجه نیست و یا به طور ثابت و پایداری ادامه نمی‌یابد. پزشکان و پرستاران به دلیل نقش حرفه‌ای متفاوت، درک متفاوتی از نیازهای بیمار داشته که سبب می‌گردد هریک اهداف مراقبتی جداگانه‌ای را برای بیمار برنامه‌ریزی نمایند، در حالی که وجود ارتباط صحیح میان پزشکان و پرستاران به تقویت برنامه‌ریزی بر اساس اهداف مشترک منجر می‌گردد. همچنین مطالعات نشان می‌دهد که همکاری و مشارکت پرستاران در تصمیم‌گیری‌های درمانی کم می‌باشد. مشارکت کم در تصمیم‌گیری، سبب فقدان ارزش فردی، احساس زیر دست بودن، کاهش اعتماد به نفس، کاهش رضایت شغلی، یأس و ناامیدی، ناراحتی و عصبانیت، دلسردی و نداشتن انگیزه می‌گردد. این در حالی است که مشارکت در تصمیم گیری‌ها اثرات مثبتی مانند افزایش اعتماد به نفس، تصمیم‌گیری بهتر، تقویت احترام انسانی و جایگاه اجتماعی، ایجاد انگیزش و علاقه مشترک، تحریک کارکنان به قبول مسوولیت و بهبود روحیه افراد برای کار گروهی، ایجاد نگرش مثبت نسبت به سازمان و افزایش تعهد فرد به سازمان را در پی خواهد داشت.

آگاهی، تجربه، تعامل، نوع حرفه و محیط از جمله عواملی هستند که روی ارتباط بین پزشک و پرستار تأثیر می‌گذارد؛ چرا که معمولا دانش پزشکان و پرستاران از پروتکل‌ها و اصول مربوط به علم ارتباط کم است ودر هر دو حرفه افراد با تجربه کاری بیشتر مهارت ارتباطی بهتری دارند. همچنین ارتباط در کلینیک‌ها بهتر از بخش‌ها می‌باشد که شاید به دلیل تعریف واضحی از نقش‌های حرفه ای در این مراکز باشد و یافته‌ها نشان می‌دهد که در بخش‌های وی‍‍ژه و اتاق‌های عمل که کار تیمی حیاتی می‌باشد، کیفیت این نوع ارتباط ارتقا یافته است. از سویی ارتباط خوب پزشک و پرستار به عنوان یک شاخص اساسی بیمارستان‌های پرجاذبه و پرطرفدار شناخته شده است و در این بیمارستان‌ها بیماران نتایج بهتری را در طول روند درمانی کسب کرده‌اند و میزان مرگ و میر در این نوع مراکز پایین‌تر گزارش شده است.

اگر چه همکاری به عنوان یک عنصر اساسی کیفیت مراقبت‌های بهداشتی شناخته شده است، باور بر این است که در اکثر سازمان‌های بهداشتی درمانی این مفهوم رایج نیست. این مساله می‌تواند بخشی به علت موانعی باشد که هنوز در اکثریت متفاوتی از مراکز درمانی وجود دارد. موانع ارتباطی پزشک و پرستار معمولاً به علت سوء‌تفاهم در نقش‌ها، تفاوت در قدرت، موقعیت و احترام، احساسات متفاوت در تصمیم‌گیری‌ها و استقلال حرفه‌ای است. علاوه بر این، برخی معتقدند که فقدان مشارکت در اکثر موارد به علت فقدان مهارت‌های مرتبط است.

تعامل موفقیت‌آمیز پرورش‌دهنده کیفیت، رضایت و ارتقای بهره‌وری ارایه‌دهندگان و گیرندگان مراقبت‌های بهداشتی درمانی است، لذا مدیران ارشد در سازمان‌های بهداشتی درمانی باید از توسعه ارتباطی عالی بین پزشک و پرستار و مهم‌تر ایجاد محیطی که این نوع ارتباطات حیاتی را حفظ کرده و پرورش دهد، حمایت کنند.

بدیهی است که تعامل مثبت پزشک و پرستار می‌تواند به عنوان استانداردی برای محل‌های کاری بهداشتی درمانی قرار گیرد. توسعه این تعامل نیاز به تغییر در روش‌های سنتی داشته و بهبود این روابط دیدگاه‌های نوین و راهکارهای موثری را پیرامون مسایل اخلاقی در دنیا بر انگیخته است.

نویسنده: محبوبه کریمی، کارشناس ارشد پرستاری

دفتر امور پرستاری دانشگاه علوم پزشکی تهران