بزرگان سیه مهره بازی کنند

روپوش سفید را به کناری نهادند

اگر در دنیای گسترده اینترنت به جستجو درباره اشتغال پزشکان در مشاغل غیرمرتبط پزشکان بگردیم، به نتایج جالب و البته متناقضی می‌رسیم. اگر نتایج را محدود به ایران کنیم، بیشتر نتایج شبیه نمونه‌ای است که در ادامه می‌آید: «نایب رییس انجمن پزشکان عمومی کشور با انتقاد از نبود جایگاه برای جامعه پزشکی کشور به عنوان مهم‌ترین خطری که این حرفه را تهدید می‌کند، گفت مطالعات انجام شده نشان می‌دهد وضعیت رفاهی پزشکان نسبت به گذشته به طور متوسط پایین رفته و این می‌تواند زنگ خطری برای روی آوردن پزشکان به سایر مشاغل باشد. همچنین رییس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران نیز ضمن هشدار نسبت به وضعیت شغلی و معیشتی پزشکان کشور گفت: «برخی پزشکان عمومی و متخصصان رشته‌های پزشکی به علت درآمد ناکافی به فعالیت‌های غیرپزشکی و غیرمرتبط روی آورده‌اند.» ...

در حالی که بنابر آمارها از ۱۱۰ هزار پزشک کشور، ۶۰ هزار نفر آنان پزشکان عمومی هستند، رییس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران با تاکید براینکه تنها ۲۰ درصد پزشکان عمومی از وضعیت معیشتی خود رضایت دارند، به روزنامه جام‌جم گفت: «تنها ۲۰ درصد پزشکان عمومی، ۵۰ درصد پزشکان متخصص و ۶۵ درصد فوق تخصص‌ها از درآمد نسبتا خوب و زندگی مرفهی برخوردارند و ۳۰ درصد پزشکان عمومی و متخصصان و ۲۵ درصد فوق تخصص‌ها از زندگی متوسطی برخوردارند».

این نمونه‌ای از وضعیت غالب در ایران است. اگرچه کم نیستند پزشکانی که در عرصه سیاست، هنر و ادبیات، و حتی صنعت و تجارت به موفقیت‌های قابل‌توجهی دست یافته‌اند، اما آنچه در معرض دید و توجه قرار دارد بیکاری پزشکان و اشتغال آنها در مشاغلی است که نه از سوی خرد جمعی پزشکان و نه از نظر وجدان جامعه، برای یک پزشک مناسب شمرد نمی شود.

اما اگر نتایج جستجو را به سایر نقاط دنیا گسترش دهیم، به نتایجی می‌رسیم که می‌تواند اعتماد به نفس از دست رفته ما پزشکان را زنده کند و ما را به آینده امیدوار سازد. نه تنها در این جستجو به آمار طویل و عریضی از نرخ بی‌کاری پزشکان برنمی‌خوریم و خاطره از مسافرکشی پزشکی در خیابان‌های مثلا مادرید برنمی‌خوریم، بلکه با لیستی عریض و طویل از پزشکانی آشنا می‌شویم که استعداد خود را، پس از کسب مدرک و اشتغال در رشته‌های مختلف، در زمینه‌هایی به کار انداخته‌اند که موجب موفقیت چشم‌گیر آنها و در بعضی موارد زنده ماندن نام آنها در خاطره جمعی بشر شده است.

● نماد مبارزه

امروزه تبدیل به «مد»ی شده است که جهان سرمایه‌داری نمی‌تواند از او به آسانی بگذرد. امری که البته دوستداران او را خوش نمی‌آید. مردی که جنگل‌های کوبا با قدم‌های او آشنا است و سرتاسر آمریکای جنوبی پس از گذشت بیش از نیم قرن از اعدام وی، هنوز از اندیشه‌های او متاثر است، پزشکی بوده آرژانتینی که تصویر وی با ریشی ژولیده و کلاهی آراسته به ستاره سرخ آرزوها برای پیر و جوان آشنا است. دکتر «ارنستو چه‌گوارا» در سال ???? در روزاریو آرژانتین به دنیا آمد. در سال ???? وارد ‏دانشکده پزشکی بوینس آیرس شد و در همین دانشگاه تحصیلات خود را به اتمام رساند. ‏از چه‌گوارا به عنوان یک انقلابی ضدامپریالیسم آمریکا یاد می‌شود که رهبری بسیاری از ‏مبارزات آزادی‌طلبانه را در آمریکای لاتین به عهده داشت. وی دوست بسیار نزدیک فیدل ‏کاسترو،‌ رهبر کوبا محسوب می‌شد و تا زمان دستگیری و اعدام توسط نیروهای ویژه ‏بولیوی و عوامل سیا به مبارزات خود ادامه داد. او در تمام طول مبارزات خود به مداوای مجروحان و مردم فقیر و آسیب‌دیده از جنگ می‌پرداخت.

● نماد کودتا

اگرچه «چه» مُرد، اما کوبا پایگاهی برای رشد و انتشار سوسیالیسم شد و حاصل، برآمدن رهبرانی شد که به کمک این مدل خاص از اندیشه سیاسی به مبارزه با استعمار ایالات‌متحده و کسب استقلال برای ملت خود پرداختند. اما ایالات متحده حیات خلوت خود را رها نکرد و در این راه از تمام راه‌های ممکن استفاده کرد، اما شاید بسیاری از ما ندانیم که قربانی معروف‌ترین کودتای «سیا» در آمریکای‌جنوبی و شاید در تمام دنیا، پزشکی بوده سوسیالیست که سر در راه آرمان ملت خود نهاد. «سالوادور آلنده» در تاریخ ?? جولای ???? در شیلی متولد شد. وی از نوامبر ???? تا زمان مرگش در کودتای ‏پینوشه در ?? سپتامبر ????، رییس‌جمهور شیلی بود. وی در سال ???? موفق به ‏کسب مدرک پزشکی از دانشگاه شیلی شد. آلنده پیش از ریاست‌جمهوری برای یک دوره وزیر ‏بهداشت شیلی شده بود.‏

● نماد پیشرفت

اگرچه پیش از وی جهان سوم بیش از هر چیزی به نمادهای مبارزه تعلق‌خاطر داشت و به عنوان مثال، محمد مصدق را به دلیل مبارزه بی‌امان با استعمار بریتانیا می‌ستود، اما این پزشک، با هدایت کشور خود به سوی پیشرفتی غیرقابل تصور، دیدگاهی دیگر را به شیوه رهبری رهبران در جهان سوم در برابر چشمان حسرت‌زده این مردمان ترسیم کرد. «ماهاتیر محمد» ?? ساله، نخست وزیر سابق مالزی از سال ???? تا ????، رهبری ‏مالزی را در زمان رشد و جهش سریع اقتصادی به عهده داشت. وی در دانشکده پزشکی کینگ ادوارد در سنگاپور، به تحصیل پزشکی ‏پرداخت.

● نماد ترور

شب قبل از برگزاری امتحان جامع علوم پایه در دانشکده‌های پزشکی ایران، آنهایی که بی‌خوابی شب امتحان‌شان را با دیدن تلویزیون تسکین می‌دادند، با تصاویری روبه‌رو شدند که باورش، همچنان که برای ساکنان نیویورک، به آسانی ممکن نبود. حتی به فکرشان خطور نمی‌کرد که در دل کشوری که قوی‌ترین نیروی هوایی دنیا را در اختیار دارد و پس از فروپاشی شوروی ندای پایان تاریخ سر داده و بنا نهادن نظم نوینی را وعده داده و در پی گسترش هژمونی خود در سراسر گیتی بود، یک گروه تروریستی توانسته باشد «نماد تجارت جهانی» را فرو بریزد. اما، شاید سخت‌تر از آن، نمی‌توانستند باور کنند که یکی از سران این گروه تروریستی و مرگ‌آفرین، یک پزشک متخصص باشد. «ایمان الظواهری» در سال ???? در حومه شهر قاهره به دنیا آمد. پدر وی یک ‏داروساز و از یک خانواده دانش‌‍‌پرور و عمدتا پزشک بود. در سال ???? تحصیلات پزشکی ‏خود را در رشته جراحی در دانشگاه قاهره به پایان رساند. الظواهری از سال ???? به ‏گروه القاعده پیوست.

وی یکی از رهبران اصلی القاعده است و مدت‌ها پزشک شخصی ‏«اسامه بن لادن» بوده است.

و البته لیست پزشکان سیاستمدار طولانی‌تر از حوصله این مقال است:

▪ بشار اسد؛ رییس جمهور ۴۲ ساله جمهوری عربی سوریه از دانشکده پزشکی دمشق فار‌غ‌التحصیل شد و در لندن موفق به طی دوره ‏تخصصی چشم‌پزشکی شد. وی بعد از مرگ پدرش در سال ????، ‏رییس‌جمهور سوریه شد.

▪ سید ابراهیم جعفری؛ ?? ساله، متولد کربلا، نخست‌وزیر سابق عراق در دولت ‏انتقالی عراق بعد از انتخابات ژانویه ????، فارغ‌التحصیل از دانشکده پزشکی موصل.

▪ ایاد علاوی؛ ?? ساله، نخست‌وزیر سابق عراق و رهبر جنبش وفاق ملی.‏ ایاد علاوی که پس از سرنگونی رژیم صدام حسین در سال ???? از سوی نیروهای آمریکایی به عنوان یکی از اعضای ?? گانه «مجلس‌الحکم» شورای حکومت انتقالی ‏عراق انتخاب شده بود، به سمت نخست وزیر و اولین رییس دولت عراق پس از صدام ‏حسین برگزیده شد و قدرت را از پل برمر، حاکم آمریکایی عراق تحویل گرفت و تا هنگام ‏پیروزی ائتلاف عراق واحد در انتخابات پارلمانی و معرفی ابراهیم جعفری به عنوان نخست ‏وزیر جدید عراق این سمت را بر عهده داشت. وی در دانشکده پزشکی بغداد، به تحصیل طب پرداخت.‏

▪ آرنولفو آریاس؛ وی در سال ???? در پنونوم، مرکز یکی از استان‌های پاناما به دنیا آمد ‏و در سال ???? در میامی‌فلوریدا از دنیا رفت. آریاس، ? دوره رییس‌جمهور پاناما شد، ولی ‏هیچ‌گاه نتوانست دوره ریاست جمهوری خود را به اتمام برساند، چرا که در هر ? دوره با ‏کودتای نظامی ‌از کار برکنار شد. سومین دوره ریاست جمهوری وی در سال ???? تنها دو ‏هفته طول کشید. وی دوره پزشکی عمومی‌ و دوره تخصص جراحی خود را در دانشگاه ‌هاروارد طی کرد و ‏بعدها در روان‌پزشکی، بیماری‌های زنان و بیماری‌های غدد درون‌ریز به ادامه تحصیل ‏پرداخت.‏

▪ میشل باشلت؛ وی رییس‌جمهور فعلی شیلی است. در واقع او نخستین زنی است که ‏توانسته در تاریخ شیلی به چنین مقامی‌ برسد. در انتخابات سال ???? شیلی وی با ‏کسب ??/? درصد آرا توانست رقیب ثروتمند و توانمندش سباستین پینه‌ را پشت سر ‏بگذارد. ‏ با وجود اینکه باشلت علاقه داشت به تحصیل جامعه‌شناسی و اقتصاد بپردازد، با تشویق ‏پدرش پزشک شد. وی یک جراح، پزشک اطفال و اپیدمیولوژیست است و مطالعاتی در ‏استراتژی نظامی‌ هم دارد. ایشان در دولت ریکاردو لاگوس، وزیر امور خارجه و وزیر ‏بهداشت هم بوده است. در سال ????، مجله فوربس وی را در لیست قدرتمندترین زنان ‏دنیا قرار داد.

▪ تبر وازکز؛ ?? ساله و رییس‌جمهور فعلی اروگوئه از مارس ????/ ‏وی متولد مونته‌ویدئو و یک انکولوژیست است.

▪ فرانسیس دوالیه؛ رییس‌جمهور‌ هائیتی از ???? تا ????. وی در سال ???? در پورتو ‏پرنس به دنیا آمد و در ابتدا به عنوان یک پزشک در مناطق روستایی مشغول به کار شد. ‏از تلاش وی در این دوران در مبارزه با تیفوس و سایر بیماری‌های واگیر، به نیکی یاد ‏می‌شود. بعد از انتخابات سال ???? خود را رییس‌جمهور مادام‌العمر‌‌ هائیتی معرفی کرد ‏و با دیکتاتوری نظامی ‌و تقویت تشکیلات غیررسمی ‌شبه‌نظامی‌ به سرکوب مخالفان خود ‏پرداخت، طوری که از دوران رهبری وی به عنوان یک دوره پر از اختناق و استبداد یاد ‏می‌شود.‏

اما همه چیز به سیاست ختم نمی‌شود:

● کاپیتان، دکتر و...

از تیم سال ۱۹۸۲ برزیل در جام جهانی فوتبال به عنوان «هیجان‌انگیزترین تیم تاریخ» یاد می‌شود. تیمی ‌که از دروازه‌بان تا مهاجم، تکنیک خود را به رخ حریف و البته دوربین‌های تلویزیونی می‌کشید. البته موضوع زمانی برای ما جالب‌تر می‌شود که بدانیم کاپیتان این تیم یک پزشک بوده است. «سوکراتس براسلیرو سامپایو ده سوزا ویرا دو الیویرا»، ملقب به دکتر سوکراتس، ‌هافبک گلزن تیم ملی برزیل در سال ۱۹۵۴ به دنیا آمد. یکی از تحسین‌برانگیزترین بازیکنان خط میانی تیم ملی برزیل بود. یکی از خصوصیات بارز وی دید عالی در زمین و ضربات دقیق با پشت پا بود. او در همان زمان که فوتبال بازی می‌کرد به شغل طبابت هم مشغول بود و به همین دلیل نمی‌توان از او به عنوان یک بازیکن حرفه‌ای نام برد. بازی‌های ملی او حدود ?? بازی می‌باشد و در جام‌های جهانی ???? و ???? عضو تیم ملی برزیل بود. در سطح باشگاهی او فقط در برزیل و در باشگاه بوتافوگو و کورینتیانس بازی می‌کرد. با اینکه استعداد خارق‌العاده‌ای در فوتبال داشت، اما همیشه طبابت را به فوتبال ترجیح می‌داد. او هیچ گاه جام جهانی را بالای سر نبرد. پس از پایان دوران بازیگری، سوکراتس به سیاست روی آورد. او علاوه بر فوتبال و سیاست، در امور خیریه بسیار فعال است و فلسفه را می‌خواند. او را به عنوان استاد سانسکریت هم می‌شناسند.

علاوه بر دکتر سوکراتس، برخی دیگر از بزرگان فوتبال را نیز می‌توان از جمله نام‌آوران دنیای پزشکی دانست. «دکتر کارلوس بیلاردو» مربی تیم ملی آرژانتین بین سا‌ل‌های ۱۹۸۳ تا ۱۹۹۰ که سابقه قهرمانی جهان را با این تیم و ستاره‌ای چون مارادونا در سال ۱۹۸۶ را در کارنامه دارد، متخصص زنان است. هوگو سانچز، یکی از اسطوره‌ها و برترین گلزنان تاریخ باشگاه رئال‌مادرید که در بازه‌ای از زمان نیز مربی تیم ملی مکزیک بود، افتخار پزشک بودن را دارد.

اگر پس از کسب افتخار دریافت مدرک پزشکی، شغلی مناسب نیافته‌اید، اگر پشت امتحان دستیاری مانده‌اید، اگر در تامین مایحتاج روزانه خود درمانده‌اید، اگر مسافری به جای کرایه به شما فحش و مشت و لگد حواله کرده است و هزار اما و اگر دیگر، امیدوارم این مقاله به دست شما برسد، امید خود را بازیابید و در کنار تلاش برای موفقیت در پزشکی، در استعداد خود مجددا تامل کنید. شاید باید راه دیگری را پی بگیرید. شاید زمانی افتخار جامعه پزشکی شدید، در عالم سیاست یا هنر و ادبیات. شاید هم زمانی به مدد حضور شما قهرمان جام جهانی شدیم.

دکتر رضا شیرالی محمدپور