مسیر نوآوری

نوآوری به معنای زمینه سازی برای بروز استعدادها, شکوفا شدن فکرها و استفاده کردن از گذشته برای پیشرفت سریع و بنا کردن آینده ای روشن است و این مسئولیت بزرگ امروز ملت, نخبگان و مسئولان است

رهبر معظم انقلاب در سفر اخیر خود به استان فارس، در جمع نخبگان این خطه با تاکید بر اینکه شعار نوآوری، شعاری حقیقی و نیاز لحظه به لحظه کشور است، فرمودند: «نوآوری به معنای زمینه سازی برای بروز استعدادها، شکوفا شدن فکرها و استفاده کردن از گذشته برای پیشرفت سریع و بنا کردن آینده ای روشن است و این مسئولیت بزرگ امروز ملت، نخبگان و مسئولان است.»

بدون تردید یکی از وظایف رسانه ها، فضاسازی لازم برای زنده ماندن، تبیین و رشد و جاری شدن این عنصر آینده ساز که سرنوشت کشور با میزان موفقیت و نیل به اهداف ترسیم شده در این مسیر، در هم آمیخته شده است، می باشد. بالطبع نیز مطالبه تحقق نوآوری و شکوفایی از نهادهای مختلف و پیگیری این موضوع نیز در دستور کار رسانه ها قرار می گیرد.

حقیقت آن است که نامگذاری سالهایی که مزین به نام ائمه علیهم السلام بودند و حتی سال اتحاد و انسجام اسلامی بیش از هر چیز، بار فرهنگی داشتند؛ اما سال «نوآوری و شکوفایی» با وجود ابعاد فرهنگی که داراست، اجرایی تر، عینی تر و واقعی تر از سایر نامگذاریها می نماید. آنچه در این میان حائز اهمیت می باشد، تبیین استراتژی و تعیین خط مشی است که طی آن این «اصل» به یک «شعار» تغییر ماهیت ندهد. در واقع بایستی دغدغه ای جدی و کارساز در اندیشه مسئولان، نخبگان و عامه مردم ایجاد شود تا همگی تحقق این اصل را یک «ضرورت» دانسته و فعالیت هایشان را در راستای ایصال به این اصل مهم برنامه ریزی نمایند.

متأسفانه و بنا بر تجربه سالهای اخیر در این بخش، که عمدتاً وظیفه مسئولان و مدیران ارشد کشور و دستگاه ها و نهادهای ذیربط بویژه نهادهای فرهنگی و فرهنگ ساز است، با مشکل مواجه ایم. نه موضوعات در جامعه خوب تبیین می شوند و نه ابعاد آنها روشن می گردد. گاهی اوقات اصل موضوع روی زمین می ماند و تنها به تعدادی تابلوی تبلیغاتی شهری، زیرنویس تلویزیونی، برپایی چند سمینار، همایش و ارائه تعدادی مقالات که هیچ گزارشی از نتایج عملی آنها نیز در دسترس نیست و در نهایت بعضی از سخنرانیها، آن هم برای زینت کلام و به روز حرف زدن، بسنده می شود.

آنچه که رهبر فرزانه انقلاب بر آن تاکید می ورزند «نیاز لحظه به لحظه» به حقیقتی به نام «نوآوری» است. مسئله ای که نباید به سادگی از کنار آن گذشت و نبایستی اجازه داد تجربه های ناموفق سالهای قبل، بار دیگر درباره این مسئله حیاتی تکرار شود. امروز، پرهیز از شعارزدگی و حفظ اصالت «اصل نوآوری و شکوفایی» و تبیین و تحقق آن، وظیفه ای ملی به شمار می آید. در این باره چند نکته گفتنی است؛

۱) یکی از پیش نیازهای این مسیر برای رسیدن به نتیجه مطلوب، زمینه سازی ذهنی و فرهنگی برای اقشار مختلف جامعه است. امروز هر ایرانی به خوبی می داند که در فعالیت های خود باید روش ها و نوآوری هایی به کارگیرد تا کشور به اهداف تعریف شده در چشم انداز بیست ساله نظام برسد. اما، بدون ایجاد فرهنگ این کار و طراحی و تامین بایسته های آن بطور قطع راه به جایی نخواهیم برد.

خلاقیت و نوآوری یک شبه، بطور ناگهانی و با صدور یک دستورالعمل و بخشنامه عملی نمی شود. فراهم کردن بستر و ساختار لازم برای تحقق این امر جزء ضروریات اولیه به حساب می آید. رهبر انقلاب با روشن بینی و آگاهی دقیق از این موضوع، سالهاست که بسترسازی برای این کار را آغاز نموده اند. طرح موضوع نهضت نرم افزاری و تولید علم و تاکید جدی بر عقب ماندگی علمی کشور و ضرورت یافتن روش های نو برای کاهش فاصله علمی با جهان در ملاقات با اقشار مختلف مردم، دانشجویان و نخبگان و مسئولان، بطور مکرر و مشروح، دال بر این معناست.

بطور حتم ایجاد و رشد «فرهنگ» نوآوری در جامعه و تحول و شکل دادن به اندیشه و نگاه مدیران، مسئولان و نهادهای کلان تصمیم ساز، جزء گامهای اولیه این راه است.

۲) یکی دیگر از لوازم ضروری این کار، تغییر در نگرش ها و روش های موجود و تمهید برای بروز خلاقیت و نوآوری است. باید بپذیریم که نوآوری در فضای همکاری، همدلی و تفاهم و مشارکت و همبستگی و در محیطی بانشاط که صحنه تلاش و کوشش و رقابت و تکاپو است، شکل یافته و رشد می کند.

انگیزه های کم سو و بی رمق در کنار بی تفاوتی و دلمردگی، آفتی مخرب برای نوآوری است. محیط های اداری که گرفتار درد کهنه بروکراسی و روزمرگی اند و همه منتظرند تا ساعات کار اداری پایان پذیرد؛سازمانها و نهادهایی که در عمل، مجالی برای انتقاد شنیدن و ارائه پیشنهاد باز نکرده اند؛ مدیرانی که خلاقیت لازم و قدرت ریسک کردن ندارند و در مقابل نیروهای مبتکر و کارشناسی که گاه خود را تحت مدیریت مدیران کار نابلد دیده و فضای لازم برای طرح خلاقیت خود نمی بینند و البته، کسانی که در چنبره مشکلات اولیه زندگی از ازدواج و اشتغال گرفته تا معیشت و مسکن، گرفتار آمده اند، طبعا نمی توانند نوآور باشند.

آنچه در این بیان آمد نه نمایی از وجهه عام کشور، بلکه واقعیتی است که بخش هایی از نظام مدیریتی و اداری و اقشار جامعه را در برگرفته است و ما برای رفع موانع نهضت نوآوری و پیشرفت کشور نمی توانیم آن را نادیده بگیریم.

نوآوری قبل از هر چیز نیازمند تغییر نگرش ها، باورها و روش هاست. نیازمند مسئولان خلاق و نوآور است. نیازمند فضای امید و انگیزه است. محیط نقدپذیری و پیشنهادطلبی را می طلبد. نیازمند سعه صدر و میدان دادن به نیروهای جوان، خلاق و مبتکر است و نیازمند مدیرانی مثبت نگر با نگاهی فراخ بسوی افقهای بلند پیشرفت و توسعه است.

۳) یکی از راهکارهای رسیدن به تصمیمات درست و کارشناسی شده و انتخاب مسیر صحیح، انجام مشاوره با نخبگان در حوزه ها و موضوعات تخصصی آنان است.

بدون تردید توسعه قلمرو مشورتی مسئولان و تصمیم گیران امور و بهره مندی از دیدگاهها و نظرات نخبگان علمی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می تواند باعث تسریع در پیشبرد طرحها و کارآمدی در اجرای سیاستها و نظام تصمیم گیری شود.

سیاست گذاران و متولیان امور کشور باید با نزدیک شدن به محققان و نخبگان و میدان دادن به خلاقیت های آنان در ابداع الگوهای جدید اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تلاش مضاعف نمایند، چرا که بدون نوآوری در عرصه های گوناگون بویژه نظامات اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی، نمی توان به شکوفایی در ظرفیت های بالقوه و اهداف راهبردی پیشرفت و توسعه دست پیدا کرد.

از سوی دیگر همفکری و بها دادن به نخبگان فکری و اجرایی کشور، احساس تعلق و وابستگی آنان به کشور را تقویت کرده و مانع پیشرفت پدیده ای به نام «فرار مغزها» می شود. نخبگان ایران اسلامی در همه عرصه های علمی و فرهنگی عاشق این سرزمین و نظام مقدس جمهوری اسلامی اند.مجال بروز خلاقیت و تسری اندیشه آنان در صحنه های اجرایی و نظام تصمیم گیری کشور علاوه بر آنکه به روند نوآوری و شکوفایی، پویایی و طراوت می بخشد، مسیر میان بری که حکیم فرزانه انقلاب بدان اشاره کرده اند را جلوی پای ما می گشاید.

۴) یکی دیگر از پیش نیازهای این راه، طراحی و تدوین اهداف، ابعاد و راهکارهای رسیدن به موضوع (نقشه راه) و تعیین شاخصهایی برای سنجش و ارزیابی روند و چگونگی پیشرفت امور است.

باید برای جلوگیری از دوباره کاریها و اتلاف فرصت ها و هزینه ها در تمامی حوزه ها اعم از سیاست، اقتصاد و فرهنگ، سند و نقشه راهبردی تهیه و ابلاغ شود. با تهیه و تدوین این سند، مدیران و مسئولان نظام می توانند با اجرا و بکارگیری روشها و شیوه های مدون، خود را در مسیر تحقق اصل نوآوری و شکوفایی قرار دهند.

یادمان نرود که رهبری انقلاب تاکید کرده اند؛ «نظام جمهوری اسلامی ایران در آستانه ورود به دهه چهارم حیات پر برکت خود است که لازمه ورود به دهه چهارم، برطرف کردن کمبودها و حرکت با شتابی بیشتر از حد متعارف برای جبران عقب ماندگی های تاریخی و رسیدن به اهداف و آرمانهای تعیین شده است.»

موضوع و اصل نوآوری و شکوفایی فقط به سال ۸۷ اختصاص ندارد، بلکه شاهراهی است که سالهای سال، چرخ پیشرفت، توسعه و عدالت از آن عبور می کند؛ اما مردم انتظار دارند در سال پایانی دولت عدالت خواه و اصولگرای نهم، زحمات و طرحهای ابتکاری دولت به بار نشسته تا از ثمرات شیرین آن بهره مند شوند.

جریان اصولگرا به عنوان مدافع اصول و ارزشهای انقلاب و نظام بایستی بتواند با خلاقیت و نوآوری، موانع رشد و توسعه کشور را از پیش پا بردارد؛ خصوصا آنکه نتایج انتخابات مجلس هشتم و رویکرد دوباره مردم به اصولگرایان نشان از تداوم حاکمیت اصولگرایی در کشور است و این، انتظار بر حق مردم را بیشتر و وظیفه مجلس و دولت را سنگین تر می کند.

حمید امیدی