یک کودک و ۶ مشکل

کودکان در مسیر رشد و نمو جسمی, روانی, حرکتی و عاطفی خود با فشارهای روانی بسیاری از قبیل بیماری ها, تولد نوزاد جدید, بی مهری والدین یا انتظارهای بیش از اندازه آنان روبه رو می شوند

کودکان در مسیر رشد و نمو جسمی، روانی، حرکتی و عاطفی خود با فشارهای روانی بسیاری از قبیل بیماری‌ها، تولد نوزاد جدید، بی‌مهری والدین یا انتظارهای بیش از اندازه آنان روبه‌رو می‌شوند. اغلب کودکان در واکنش به این فشارهای روانی، گرفتار اختلال‌های رفتاری موقت یا دایمی نظیر امتناع از خوردن غذا، مکیدن انگشت، ناخن جویدن، فشردن دندان‌ها به هم، کندن موها، شب‌ادراری، جیغ کشیدن یا بیان حرف‌های زشت و دیدن خواب‌های ترسناک شبانه می‌شوند. این هفته ۶ مشکل شایع از میان این مشکلات کودکانه را با هم مرور می‌کنیم...

۱) جیغ زدن

به نظر می‌رسد جیغ کشیدن یا نق‌نق کردن کودکان پدیده‌ای طبیعی برای اعتراض کردن کودکان زیر ۲ سال باشد و در سنین بالاتر گریستن و شکایت کردن است که والدین ناله‌های فرزند خود را همیشه در گوش یا زیر پوست خود حساس می‌کنند. برخی جیغ کشیدن‌ کودکان را دلیل احساس عجز و درماندگی در مواقع بیان کلمات می‌دانند.در این گونه مواقع کودک دو، سه ساله شما بیشترین جلب‌توجه شما را می‌خواهد، یعنی بیشترین توجهی که در دنیا وجود ندارد. وقتی جیغ می‌کشد، چشم در چشم او بیندازید. منظور او را درک کنید یا حدس بزنید که او چه می‌خواهد. چنانچه سر تکان می‌دهد به درخواست او عمل کنید یا به عناوین مختلف او را سرگرم‌ کنید یا با او بازی کنید.

۲) بدکلامی و بدزبانی

بعضی والدین در خانواده حرف‌های زشت می‌زنند و فرزندان خود را نیز آزاد می‌گذارند این‌گونه عبارات را به کار برند. از دیگر علت‌های یادگیری کلام زشت ارتباط کودک با دوستان خود است. کودکان عامل بدزبانی یکدیگرند. با بیان کلمات ناپسند کودکان تخلیه می‌شوند و می‌توانند نارضایتی خود را نشان دهند. گاهی کودک برای اولین بار حرف زشت می‌گوید و موجب خنده و مزاح اطرافیان می‌شود که حکم تشویق داشته و به تدریج به آن عادت می‌کند. مسلما با شناسایی علت نادرست این‌گونه رفتارها می‌توان در رفع آن موفق‌تر عمل کرد. اگر کودک یا کودکان دیگر عامل بدزبانی باشند باید او را از این افراد دور کرده و به جای آن دوستان خوب و مؤدب جایگزین کنیم. از جمله دیگر روش‌ها برای پیشگیری از بدزبان شدن کودک این است که به اعتراضات کودکان گوش دهیم. علاوه بر نکات فوق بهتر است به کودکان در مواقعی که حرف زشت نمی‌زنند پاداش برای مؤدب بودن بدهیم.

۳) مرگ یا جدایی والدین

کودک در ۹ سالگی معمولا به واقعیت مرگ پی می‌برد و در ۷ تا ۱۰ سالگی فهم کودک به درجه‌ای رسیده است که موضوع جدایی پدر و مادر را به خوبی درک می‌کند. هنگامی که فرزند احساس می‌کند مورد بی‌اعتنایی والدین قرار گرفته، احساس تنهایی و انزوا می‌کند.

۴) مکیدن انگشت

در سه ماهگی کودک تمام انگشتان و دستان خود را کشف و با بردن آن به طرف دهان صدا تولید می‌کند و لذت می‌برد ولی به تدریج مکیدن انگشت کاهش یافته و قطع می‌شود. گاهی به دلایل مختلف این عادت باقی می‌ماند و بعد از ۴ سالگی می‌تواند آسیب‌های زیادی برای کودک ایجاد کند. در مورد درمان مکیدن انگشت همکاری روان‌پزشک، دندانپزشک، گفتار درمانی و والدین موثر خواهد بود. مکیدن انگشت نیز یکی از راه‌هایی است که کودک در شرایط اضطراب و مشکلات روحی خانوادگی برای رسیدن به آرامش برمی‌گزیند که باید زمینه‌های خانوادگی بررسی شود و توصیه می‌شود هرگز کودک خود را به خاطر انگشت مکیدن سرزنش نکنید و ایراد نگیرید و سعی کنید فشارهای روحی او برطرف شود.

۵) ناخن جویدن

مطالعات نشان می‌دهد ۳۰ درصد کودکان ۷ تا ۱۰ ساله ناخن‌های خود را می‌جوند و معمولا به دلیل شرمندگی این آمار در سنین بالا کمتر می‌شود. اگرچه ناخن جویدن یک عادت تقلیدی از رفتار کودکان دیگر است اما معمولا یک واکنش شایع در مقابل استرس است. جهت درمان روش‌های مختلف توصیه شده است. گاهی اوقات با استفاده از محافظ‌های دندان‌های بالا و پایین به مدت ۴ هفته ناخن جویدن ترک می‌شود. هنگام غذا خوردن باید محافظ‌ها بیرون گذاشته شود و اگر این عادت در نوجوانان ادامه یابد شاید برای نجات انگشتان دستکش‌های مخصوص کارگر بیفتد. مهم‌ترین کار این است که اگر کودک تحت فشارهای روحی زیاد است سعی شود فشار روحی شناخته و آن را کم کنیم. فراموش نشود دعوا کردن و تذکر کمکی به درمان نمی‌کند.

۶) دندان قروچه

فشار دادن و ساییدن دندان‌ها به همدیگر به صورت غیر ارادی دندان قروچه نام دارد و ممکن است نیمی از مردم که گاهی دچار مشکل می‌شوند این عمل را انجام دهند ولی در پنج درصد آنان به طور معمول دندان قروچه در خواب رخ می‌دهد. به طور معمول این افراد متوجه مشکل خود نمی‌شوند و اغلب افرادی که هم اتاق آنها هستند مشکل آنان را در می‌یابند. علایم دندان قروچه عبارتند از درد دندان، سردرد، سفت کردن فک هنگام عصبانیت، شکاف خوردن مینای دندان، اثرات دندان روی زبان، شکسته شدن دندان‌ها و آسیب‌دیدگی مفصل و بافت نرم فک. دندان قروچه نیز ممکن است به علت فشارهای روانی کودک، تمرکز فکری، کوشش بدنی، بیماری‌های دندان و جوانه زدن دندان زیر لثه‌ها باشد و جهت درمان همکاری پزشکان از نظر بررسی مشکلات خانوادگی و دندانپزشکان جهت هر چه بهتر نگه داشتن دندان‌ها لازم است.

دکتر اکبر کوشانفر

متخصص‌کودکان