گزنه, گیاهی معجزه گر

گزنه جزء گیاهانی است که از دیرباز در کشورهای آسیائی, اروپائی و آمریکائی از خواص درمانی آن بهره گرفته شده است از جمله اینکه گزنه در درمان بیماری های ناشی از کمبود ویتامین C, برطرف کردن عفونت مثانه و مجاری ادراری و مؤثر است

بهره بردن از گزنه به‌عنوان داروئی برای درمان روماتیسم و آرتریت روماتوئید در طب سنتی معمول بوده است. ترکیبات فنولی موجود در این گیاه از تولید سیتوکین پیش التهابی (Pro-inflammatory Cytokine) جلوگیری می‌کنند. علاوه بر این ترکیبی به‌نام ID۲۳ و مالیک کافئیک قادرند از تولید متابولیت‌های اسید آراشیدونیک در بدن موجودات زنده جلوگیری کنند. در حقیقت ID۲۳ از طریق مهار واکنش‌های مرتبط با سیکلو اکسیژناز چنین تأثیری را برجای می‌گذارد و علاوه بر این مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) به همراه این داروی گیاهی باعث افزایش تأثیر داروهای شیمیائی در درمان آرتریت می‌شود. به‌طوری که با همراه کردن مصرف این داروی گیاهی با داروی دیکلوفناک (Diclofenac) پس از مدتی می‌توان از دوز این داروی شیمیائی کاست.

از این گذشته گزنه می‌تواند باعث خنثی شدن اسید اوریک شده و با جلوگیری از کریستاله شدن این ترکیب به دفع آن کمک کند.

دیورتیک بودن این گیاه نیز به دفع هرچه سریع‌تر اسید اوریک کمک می‌کند. از این‌رو از این گیاه برای درمان نقرس نیز استفاده می‌شود. خاصیت تقلیل‌دهندگی قندخون گزنه در نوشته‌های دانشمندانی چون ابوعلی سینا آمده است. مطالعات اخیر نیز این مطلب را تأئید می‌کنند. عصارهٔ گزنه با تحریک تولید هورمون انسولین از جزایر لانگرهاوس چنین تأثیر را به همراه دارد. ترکیبی به‌نام اورتیسین (Urticin) عامل اصلی این خاصیت گزنه است.

از دیگر تأثیرات و خواص گزنه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

افزایش سطح عملکرد تیروئید

پاکسازی دستگاه گوارش و برطرف کردن اختلالات گوارشی برطرف کردن خستگی روانی

بهبود عملکرد کلیوی

جلوگیری از تشکیل سنگ‌کلیه

برطرف کردن دردهای ناشی از رگ به رگ شدن و کشیدگی ماهیچه

برطرف کردن حساسیت‌های پوستی ناشی از گزش حشرات

ضدسرفه

خواص ضدویروسی

عوارض جانبی

گزنه در مقادیری که به‌طور معمول مصرف می‌شود، عوارض جانبی ندارد. با این وجود گاهی اوقات دیده می‌شود که مصرف ریشهٔ این گیاه منجر به سوءهاضمهٔ خفیف، اسهال یا دیگر ناراحتی‌های گوارشی می‌شود. برای پیشگیری از این مشکلات بهتر است این داروی گیاهی همراه غذا مصرف شود. برخورد برگ‌های این گیاه به پوست یا خوردن گیاه قبل از خشک شدن یا دم کردن نیز می‌تواند باعث بروز واکنش‌های حساسیتی در سطح برخورد شود.

تداخلات داروئی

با توجه به اینکه این گیاه خاصیت دیورتیکی دارد، باید از مصرف آن به همراه داروهای مدر پرهیز کرد. علاوه بر این از آنجا که گزنه تا حدودی می‌تواند باعث کاهش فشارخون شود، باید از مصرف آن با داروهای ضدفشارخون بالا یا افزآینده‌ٔ فشارخون خودداری کرد. این گذشته، مصرف این داروهای گیاهی به همراه داروهای آرام‌بخش و ضداضطراب و برخی از داروهای آنتی‌هیستامینک می‌تواند باعث تشدید اثر آنها شود که باید در این مورد دقت کرد. داروهای کاهندهٔ قندخون نیز نباید به همراه این ماده مصرف شوند. باید توجه داشت که مصرف این داروی گیاهی در هنگام بارداری و شیردهی توصیه نمی‌شود. ویتامین K موجود در گزنه نیز می‌تواند اثر ضدانعقادی داروی وارفارین را کاهش دهد.

ملاحظات داروئی

برای درمان عفونت‌های اداری چندین فنجان دم‌کردهٔ برگ گزنه در روز توصیه می‌شود. دو قاشق چایخوری برگ خشک‌شدهٔ گزنه را در لیوان ریخته و روی آن آب داغ بریزید و پس از پنج دقیقه، آن را بنوشید.

برای درمان آلرژی ۲۵۰ تا ۵۰۰ میلی‌گرم دم‌کردهٔ برگ خشک شدهٔ گزنه سه بار در روز لازم است.

برای درمان ناراحتی‌های پروستات ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلی‌گرم عصارهٔ ریشهٔ گزنه دو بار در روز مصرف شود.