روسیه و نگاه تازه به دریای کاسپین

روسیه در پی مناقشه با غرب بر سر بحران قفقاز, در پی ایجاد همگرایی جدیدی با کشورهای ساحلی دریای کاسپین خزر است

روسیه در پی مناقشه با غرب بر سر بحران قفقاز، در پی ایجاد همگرایی جدیدی با کشورهای ساحلی دریای کاسپین(خزر) است.

روزنامه ایزوستیا -چاپ مسکو- در مقاله‌ای با موضوع «کاسپین، تنها دریای دوستی» نوشت: «هرچند جنگ با گرجستان و بحران مالی آمریکا برای روسیه گران تمام شد، ولی در عین حال دورنمای جدیدی را برای مسکو ایجاد کرده‌است».

روسیه علاقمند است با کشورهای ساحلی دریای کاسپین وارد ائتلافی جدید شود و پیشنهاد تاسیس «سازمان همکاری اقتصادی دریای کاسپین» به ایران، قزاقستان، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان را می‌توان در این راستا ارزیابی کرد.

«ویکتور زوبکوف»، معاون نخست وزیر روسیه با توجه به اهمیت سیاسی و اقتصادی این دریای بی‌نظیر، خواستار آن است که دریای کاسپین همچنان به عنوان دریای دوستی بین کشورهای ساحلی حفظ شود.

اهمیت توسعه و کشف نفت و گاز، حمل و نقل و شیلات زمینه همکاری در این دریا را گسترش می‌دهد و روسیه علاقمند است تا نقش مرکز مالی را در این منطقه داشته باشد.

رویدادهای سیاسی ماه‌های اخیر، زمینه‌های لازم را برای همکاری مشترک اقتصادی میان کشورهای حوزه دریای کاسپین ایجاد کرده است و این رخدادها بر توافق‌های سال گذشته اجلاس سران در تهران که درباره استفاده از ذخایر و منابع این دریا بدون مشارکت و حضور غرب بود، تاکید کرد.

بی علت نیست که در نخستین کنفرانس اقتصادی بین دولتی کاسپین۲۰۰۸ در «آستاراخان» همه شرکت کنندگان خواستار آن شدند تا این دریا فقط دریای دوستی و همکاری برای همه باشد.

کارشناسان این علاقمندی جدید روسیه را پس از جنگ گرجستان و تیرگی و سردی روابط با غرب، به مثابه پیروزی دیپلمات‌های روس ارزیابی می‌کنند به طوری که برخلاف پیشگویی‌ها، روسیه در همکاری‌های بین‌المللی منزوی نخواهد بود.

روزنامه دولتی «راسیسکایا گازیتا» هم درباره اهمیت همکاری مشترک کشورهای حاشیه کاسپین، در درازمدت و قطع مداخله بیگانگان از این دریای دوستی می‌نویسد: «کشورهای حاشیه دریای کاسپین، تاسیس بانک مشترک کاسپین را پیگیری می‌کنند».

بر اساس این گزارش، معاون نخست وزیر روسیه خوشبین است که در اجلاس بعدی کشورهای ساحلی در باکو، هرچند دست یافتن به توافق میان کشورهای ایران، روسیه، قزاقستان، جمهوری آذربایجان و ترکمنستان کار آسانی نیست، اما شرایط دریای کاسپین به گونه‌ای است که همه کشورهای حاشیه این دریا بر همکاری مشترک منطقه‌ای اتفاق‌نظر دارند.

این روزنامه با اشاره به میزان ذخایر و منابع دریای کاسپین می‌نویسد: «طبق اطلاعات ثبت شده، ۱۵ میلیارد تن ذخایر نفت و ۵ درصد از منابع گاز جهان در دریای کاسپین قرار دارد و این دریا بخش بزرگی از ماهیان خاویاری جهان و صد گونه از انواع ماهیان را در خود جای داده است».

همچنین دریای کاسپین به عنوان دالان حمل و نقل شمال-جنوب، ایران را به اروپا و غرب و شرق و جمهوری آذربایجان را به کشورهای حوزه مدیترانه متصل می‌کند.

گذشته از آن به دلایل مشخص تاریخی تاکنون رژیم حقوقی این دریا تعیین نشده و مرزهای کشورهای ساحلی در این دریا مشخص نشده‌است و بحث و مذاکره در این‌باره همچنان ادامه دارد.

مرزهای آبی بازیگران قدرتمند این دریا که متعلق به ایران به طول ۷۲۴ کیلومتر، روسیه ۶۹۵ کیلومتر و قزاقستان ۲۳۲۰ کیلومتر است، شرایط لازم را برای همکاری اعضا در خصوص ایجاد بانک مشترک و صندوق سرمایه گذاری مشترک دارد.

همچنین موضوعاتی چون حمل و نقل و پرورش ماهی از دیگر زمینه‌هایی است که کشورهای ساحلی را به توسعه همکاری ترغیب می‌کند و هیچ یک از کشورها تنها به این موضوع نمی‌اندیشند که این دریا فقط به عنوان دریای دوستی باقی بماند.