فیه مافیه و پیوست های نویافته

▪ فیه مافیه و پیوست های نویافته
▪ نویسنده؛ مولانا جلال الدین محمد بلخی
▪ تصحیح و توضیح؛ دکتر توفیق ه. سبحانی
▪ چاپ اول؛ ۱۳۸۸
▪ ناشر؛ کتاب پارسه
بیژن تلیانی؛ طی ۶۸ سال حیات دنیوی …

فیه مافیه و پیوست های نویافته

نویسنده؛ مولانا جلال الدین محمد بلخی

تصحیح و توضیح؛ دکتر توفیق ه. سبحانی

چاپ اول؛ ۱۳۸۸

ناشر؛ کتاب پارسه

بیژن تلیانی؛ طی ۶۸ سال حیات دنیوی از ۶۰۴ تا ۶۷۲ هجری قمری از جلال الدین محمد بلخی پنج اثر منظوم و منثور برجا مانده است. همه می دانند که از میان آن آثار مثنوی است که نام مولانا را برای اکثر ساکنان اندیشمند این کره خاکی، نامی آشنا ساخته است. این کتاب مولانا از همان زمان حیات مولف آن، ورد زبان ها شده بود. بر آن شرح و توضیح می نوشتند. دومین کتاب منظوم مولانا دیوان کبیر او است که به کلیات شمس معروف است، دیوان کبیر اگرچه تقریباً بیش از یک و نیم مثنوی است، ولی هنوز چون مثنوی، حتی در میان فارسی زبانان جای خود را باز نکرده است. از دیگر آثار مولانا فیه مافیه است که در اکثر مواقع سخنانی است که در مجالس دوستانه از سوی افرادی که به دیدار مولانا می آمدند یا محافلی که مولانا خود در آنها حاضر می شد، مطرح شده است و مولانا در پاسخ یکی از حاضران یا چند تن از آنان در تفسیر آیه یی یا شرح حدیثی یا توضیح بیتی، مطالبی بیان کرده است. ظاهراً در پاره یی موارد مولانا خود مطلبی را عنوان می کرده و توضیح می داده است. گروهی آن گفته ها را می نوشتند و احتمالاً بعد آنها را مقابله می کردند. گویا چنان که در نسخه یی از فیه مافیه قید شده، مولانا بعضی مطالب را قبلاً یادداشت می کرده، کاتبی قید کرده است که قسمت هایی را از خط مولانا و بخشی را از خط خلیفه او حسام الدین چلپی نقل کرده است. در نهایت می توان گفت فیه مافیه به صورتی که در نسخه ما باقی مانده، کتابی است که پس از دیدار مولانا با شمس و پشت سر گذاشتن دوره یی سخت بحرانی یعنی از سال ۶۴۵ که شمس ناپدید شده تا سال ۶۷۲ که مولانا این جهان گذرا را ترک گفته، در مدتی قریب بیست و شش هفت سال پدید آمده است. کتاب حاضر براساس نسخه ۲۱۱۱ کتابخانه موزه مولانا در قونیه تهیه شده است. در کنار آن نسخه شماره ۷۹ همان کتابخانه نسخه ۲۷۶۰ کتابخانه فاتح، تصحیح مرحوم استاد فروزانفر، ترجمه شادروان عبدالباقی از این کتاب و ترجمه آربری و دیگر نسخه چاپ شده فراهم شده است. می توان به جرات گفت تصحیح دکتر سبحانی تا به امروز مطمئن ترین پژوهش در مورد فیه مافیه است.