رجعت

شیعه امامیه معتقد است که پس از ظهور حضرت مهدی ع وتشکیل حکومت عدل الهی در سرتاسر جهان, گروهی از اولیای الهی ودوست داران خاندان رسالت, وبرخی از معاندان ودشمنان خاندان وحی که از دنیا رفته اند, به دنیا باز می گردند اولیای الهی وصالحان با دیدن حاکمیت حقّ وعدل در گستره گیتی شادمان می شوند ونیز پرتویی از ثمرات ایمان واعمال صالح خود را در دنیا مشاهده می نمایند معاندان ودشمنان اهل بیت نیز بخشی از جزای اعمال ناشایست خود را در این دنیا مشاهده کرده وبه کیفر آن خواهند رسید

● پرسش: رجعت به چه معنا می‏باشد؟

▪ پاسخ: شیعه امامیه معتقد است که پس از ظهور حضرت مهدی (ع) وتشکیل حکومت عدل الهی در سرتاسر جهان، گروهی از اولیای الهی ودوست داران خاندان رسالت، وبرخی از معاندان ودشمنان خاندان وحی که از دنیا رفته‏اند، به دنیا باز می‏گردند. اولیای الهی وصالحان با دیدن حاکمیت حقّ وعدل در گستره گیتی شادمان می‏شوند. ونیز پرتویی از ثمرات ایمان واعمال صالح خود را در دنیا مشاهده می‏نمایند. معاندان ودشمنان اهل بیت: نیز بخشی از جزای اعمال ناشایست خود را در این دنیا مشاهده کرده وبه کیفر آن خواهند رسید.

● پرسش: سابقه اعتقاد به رجعت از چه زمانی است؟

▪ پاسخ: اعتقاد به رجعت از مباحث ریشه‏داری است که اعتقاد به آن از خصوصیات مکتب اهل بیت: است. گر چه اصل این عقیده سرچشمه‏ای قرآنی داشته ودر احادیث رسول خدا (ص) نیز به آن اشاره شده است. لذا با مراجعه به کتاب‏های تراجم اهل سنّت مشاهده می‏نماییم که از امامیه با این اعتقاد یاد می‏کنند. در بین اصحاب امامان نیز مشاهده شده که با مخالفان خود بر سر این عقیده مباحثات زیادی داشته‏اند. که از آن جمله به مباحثات مؤمن الطاق با ابوحنیفه می‏توان اشاره کرد.

به همین جهت در طول تاریخ اسلام، علمای شیعه سعی زیادی در راه تثبیت این عقیده داشته‏اند به حدّی که برخی در این باره کتاب تألیف کرده‏اند.

شیخ صدوق؛ می‏فرماید: «قول صحیح آن است که رجعت در میان امت‏های پیشین بوده است، وپیامبر (ص) فرمود: هر آنچه در بین امّت‏های پیشین اتفاق افتاده در این امّت نیز اتّفاق خواهد افتاد، پس واجب است که در این امّت نیز رجعت باشد».( اعتقادات صدوق، ص ۴۲ù۴۱)

شیخ مفید؛ می‏فرماید: «خداوند متعال گروهی از امّت محمّد (ص) را بعد از وفاتشان وقبل از روز قیامت محشور خواهد نمود، واین عقیده مختصّ به آل‏محمّد: است وقرآن نیز بر آن شاهد می‏باشد».( المسائل السرویة، ص ۳۲ ؛ بحارالأنوار، ج ۵۳، ص ۱۳۶)

سید مرتضی می‏فرماید: «از اعتقادات شیعه آن است که خداوند متعال هنگام ظهور امام مهدی (ع)، گروهی از شیعیان را که از دنیا رفته‏اند باز می‏گرداند تا به ثواب یاری ونصرت آن حضرت نایل شده ودولت او را مشاهده نمایند. همچنین گروهی از دشمنان را باز می‏گرداند تا انتقامش را از آنان بستاند».( رسائل الشریف المرتضی، ج ۱، ص ۲۵)

● پرسش: آیا رجعت از ضروریات تشیع است؟

▪ پاسخ: اصل اعتقاد به رجعت مطابق رأی گروهی از علمای امامیه از ضروریات مذهب به حساب می‏آید؛

شیخ حرّ عاملی می‏فرماید: «همانا ثبوت رجعت نزد همه علمای معروف ومصنفین مشهور از ضروریات مذهب امامیه به حساب می‏آید، وحتی عامه نیز از این موضوع باخبرند».( الایقاظ من الهجعة، ص ۶۰)

مرحوم مجلسی می‏فرماید: «همانا اعتقاد به رجعت در همه عصرها مورد اجماع شیعه بوده، واین مسأله مانند خورشید در وسط روز معلوم است».( بحارالأنوار، ج ۵۳، ص ۱۲۳)

علامه طباطبایی؛ می‏فرماید: «روایات رجعت از طریق اهل بیت: به تواتر معنوی به ما رسیده است».( المیزان، ج ۲، ص ۱۰۷)

گرچه در معنای «رجعت» بین علما اختلاف شده وبرخی آن را به معنای رجعت دولت گرفته‏اند، امّا در اصل عقیده به رجعت اتفاق است، بلکه معنای معهود آن، که همان بازگشت به این دنیا در عصر ظهور است، معنای مشهور نزد علمای شیعه است.

● پرسش: چرا متکلمین بحث از رجعت را در علم کلام مطرح می‏کنند؟

▪ پاسخ: عوامل مختلفی در بحث از رجعت در علم کلام وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می‏کنیم:

۱) رجعت از امور اعتقادی است که در روایات بسیاری به آن اشاره شده است.

۲) رجعت با مسأله امامت ارتباط دارد؛ زیرا به این نکته اشاره دارد که امامان شیعه مورد ظلم وتعدی قرار گرفته‏اند ولذا در عصر حکومت حضرت مهدی (ع) بازگشته وحکومت خواهند کرد.

۳) رجعت از آنجا که از علایم قیامت ومربوط به معاد است لذا در عقاید بحث می‏شود.

۴) رجعت زمینه‏ساز اعتقاد به معاد است، زیرا همان گونه که غیبت صغرا زمینه‏ساز غیبت کبرا وهموار کننده آن بود، قیامت صغرا نیز که همان رجعت است هموار کننده قیامت کبرا خواهد بود.

۵) رجعت با مسأله ثواب وعقاب نیز ارتباط دارد، زیرا در آن نشانه‏هایی است از عقاب وثواب برای کسانی که در کمال کفر ویا ایمان به سر برده‏اند.

● پرسش: درباره رجعت چه دیدگاه‏هایی وجود دارد؟

▪ پاسخ: در مورد رجعت در این دنیا دیدگاه‏هایی وجود دارد:

۱) رجعت همانند تمثّلاتی است برای ارواح مؤمنین وائمه اهل بیت: که از دنیا رفته‏اند ودوباره روح آنان ظهور کرده، تصرفاتی در این عالم خواهند نمود.

این تفسیر گر چه به برخی از فلاسفه از قبیل: شاه‏آبادی ورفیعی قزوینی نسبت داده شده ولی با ظواهر ادله سازگاری ندارد.

۲) مقصود از رجعت، ظهور امام زمان (ع) و رجوع او به مردم به جهت اقامه توحید وعدل است. اصل این معنا گرچه صحیح است ولی اطلاق رجعت بر آن، خلاف ظاهر ادله است.

۳) مقصود از رجعت، رجوع عده‏ای از اموات به این دنیا به جهت مصالحی خاص در عصر حکومت حضرت مهدی (ع) است. این قول رأی مشهور وموافق ظواهر ادله می‏باشد.

● پرسش: آیا دلیل عقلی بر ضرورت رجعت وجود دارد؟

▪ پاسخ: برخی از بزرگان برای اثبات ضرورت رجعت به ادله‏ای عقلی تمسک کرده‏اند. اینک به برخی از آنها اشاره می‏کنیم:

ـ دلیل اول: قسر دائم یا اکثری محال است

تقریر دلیل:

الف) روح ونفس ناطقه، علاقه تام به بدن عنصری دارد ولذا هر گاه بعد از مرگ توجه آن به بدن طبیعی به نحو کامل حاصل شود، زندگی جدید ممکن است.

ب) هر حقیقت، خاصیّت واثری دارد، لذا پیامبر وامام دارای قوه تکمیل وتعلیم نسبت به جمیع بشر است تا روز قیامت.

ج) در حکمت به اثبات رسیده که قسر دائمی یا اکثری محال است، یعنی هر طبیعت وحقیقتی، محال است که در هیچ وقت یا در اکثر اوقات از خاصیتش محروم گردد.

نتیجه اینکه رجوع پیامبر وامامان: به دنیا از آنجا که در زمان حیاتشان نسبت به تعلیم عموم بشر به فعلیت نرسیده، ضروری است.

ـ دلیل دوم: ضرورت تداوم راه مصلحان

تقریر دلیل:

الف) هر شخص انقلابی که درصدد برپایی نهضتی بزرگ در سطح جامعه است، احتیاج به جانشینانی دارد که اصول ترسیم شده از ناحیه او را تبیین وتطبیق نمایند، ولذا بعد از پیامبر (ص) دوازده امام: منصوب شدند.

ب) مطابق روایات شیعه وسنّی امامان بعد از پیامبر (ص) تا روز قیامت دوازده نفرند.

ج) امام دوازدهم، حضرت مهدی (ع) بزرگ‏ترین قیام کننده جهانی است که با هدف برپایی حکومت عدل توحیدی در سطح جهان قیام خواهد نمود.

د) این گونه قیام، نیاز به آمدن اشخاصی بعد از او دارد که ادامه دهنده راه او در زمینه تبیین وتطبیق منویات واصول نهضت او باشند که همانند او از مقام عصمت برخوردارند.

نتیجه: ضرورت رجعت اهل بیت:.

ـ دلیل سوم: فطری بودن رجعت

تقریر دلیل:

الف) ضرورت حکومت عدل عالمی، فطری بشر است.

ب) عمر حضرت بعد از ظهور عادی خواهد بود، زیرا اصل در عدم اعجاز است.

ج) مطابق قاعده وروایات، مدت حکومت عدل توحیدی طولانی خواهد بود.

د) باید کسانی باشند مثل خود حضرت که ادامه دهنده راه او هستند.

نتیجه: ضرورت رجعت.

غیر از این ادلّه عقلی، جهات دیگری وجود دارد که اعتقاد به رجعت را ضروری می‏سازد:

۱) وجود روایات فراوان در موضوع رجعت.

۲) رجعت، با مسأله امامت گره خورده واشاره به مظلومیّت اهل بیت: دارد.

۳) رجعت، زمینه‏ساز اعتقاد به معاد است واعتقاد مردم را به قیامت کبرا هموار می‏سازد.

۴) عقیده به رجعت، اثر ترتیبی در جامعه دارد، زیرا از آنجا که عصر ظهور به مانند بهشت روی زمین است که در آن انسان‏های بسیار خوب وبسیار بد رجعت می‏کنند، لذا این عقیده مشوّق انسان بر کار خوب است تا به این فضیلت یعنی زندگی در بهشت زمین در عصر ظهور با رجعت نایل آید.

● پرسش: آیا قرآن به رجعت کسانی به این دنیا اشاره نموده است؟

▪ پاسخ: در قرآن به رجعت به معنای رجوع کسی به این دنیا در موارد زیادی اشاره شده است. اینک به برخی از نمونه‏های آن اشاره می‏کنیم:

۱) خداوند متعال می‏فرماید: «أَلَمْ‏تَرَ إِلَی الَّذِینَ خَرَجُوا مِنْ دِیارِهِمْ وَهُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ المَوْتِ فَقالَ لَهُمُ اللَّهُ مُوتُوا ثُمَّ أَحْیاهُمْ»؛ «آیا ندیدید کسانی را که از ترس مرگ از دیار خود بیرون رفتند که هزاران تن بودند، خداوند فرمود: بمیرید، همه مردند سپس آنان را زنده کرد.»( سوره بقره، آیه ۲۴۳)

آیه اشاره به زنده شدن هفتاد هزار خانوار دارد که بر اثر طاعون از دنیا رفته بودند».( درالمنثور، ج ۱، ص ۳۱۱ ؛ جامع البیان، ج ۲، ص ۷۹۷)

۲) خداوند می‏فرماید: «فَقُلْنَا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِها کَذلِکَ یُحْیِی اللَّهُ المَوْتی وَیُرِیکُمْآیاتهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ»؛ «پس دستور دادیم که پاره‏ای از اعضای آن گاورا بر بدن کشته بزنید تا ببینید که خداوند این گونه مردگان را زنده خواهد نمود وقدرت کامل خویش را آشکار خواهد ساخت، شاید شما به خرد درآیید.»( سوره بقره، آیه ۷۳)

آیه مربوط به کشته بنی‏اسرائیل است که به قدرت خداوند زنده شد.( در المنثور، ج ۱، ص ۷۹ ؛ جامع البیان، ج ۱، ص ۵۰۹)

۳) خداوند می‏فرماید: «وَإِذْ قُلْتُمْ یا مُوسی لَنْ نُؤْمِنَ لَکَ حَتّی نَرَی اللَّهَ جَهْرَةً فَأَخَذَتْکُمُ الصّاعِقَةُ وَأَنْتُمْ تَنْظُرُونَ × ثُمَّ بَعَثْناکُمْ مِنْ بَعْدِ مَوْتِکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ»؛ «وبه یاد آرید وقتی را که گفتید: ای موسی! ما به تو ایمان نمی‏آوریم مگر آنکه خدا را آشکارا ببینیم، پس صاعقه سوزان بر شما فرود آمد وآن را به چشم خود مشاهده کردید. سپس شما را بعد از مرگ برانگیختیم، باشد که خدا را شکر گزارید.»( سوره بقره،آیات ۵۶و۵۵)

آیه مربوط به برخی از قوم حضرت موسی (ع) است که تقاضای رؤیت خدا به چشم را کردند که این خواسته سبب نزول عذاب ومرگ آنان شد ولی خداوند بار دیگر آنها را زنده کرد.( درّ المنثور، ج ۱، ص ۷۰ ؛ کشاف، ج ۱، ص ۲۷)

۴) ونیز می‏فرماید: «أَوْ کَالَّذِی مَرَّ عَلی قَرْیَةٍ وَهِیَ خاوِیَةٌ عَلی عُرُوشِها قالَ أَنّی یُحْیِی هذِهِ اللَّهُ بَعْدَ مَوْتِها فَأَماتَهُ اللَّهُ مِائَةَ عامٍ ثُمَّ بَعَثَهُ»؛ «یا به مانند آن کسی که به دهکده‏ای گذر کرد که خراب وویران شده بود، گفت: به حیرتم که خداوند چگونه این مردگان را دوباره زنده خواهد کرد، پس خداوند او را صد سال میراند وسپس زنده‏اش کرد.»( سوره بقره، آیه ۲۵۹)

آیه مربوط به یکی از انبیای الهی است که پس از صد سال دوباره زنده شد.( کشاف، ج ۱، ص ۲۹۵ ؛ درالمنثور، ج ۱، ص ۳۳۱ ؛ جامع البیان، ج ۳، ص ۴۰)

۵) خداوند از حضرت عیسی (ع) حکایت کرده که فرمود: «وَأُحْیِی المَوْتی بِإِذْنِ اللَّهِ»؛ «من مرده را به اذن خدا زنده می‏کنم.»( سوره آل عمران، آیه ۴۹)

طبری می‏گوید: «حضرت عیسی (ع) مردگان را با دعایش زنده می‏کرد». مطابق روایات نبوی که هر آنچه در امت‏های پیشین اتفاق افتاده در این امت نیز واقع خواهد شد، مسأله رجوع به دنیا بعد از مرگ در این امت نیز امری واقع شدنی است.( جامع البیان، ج ۳، ص ۳۷۵)

● پرسش: چه آثاری بر اعتقاد به رجعت مترتب است؟

▪ پاسخ: در اعتقاد به رجعت، آثار وفواید بسیاری مترتب است از آن جمله:

۱) از آن جهت که عصر ظهور به مانند بهشت روی زمین است، واز طرفی دیگر مفاد روایات، رجعت مخصوص انسان‏های بسیار خوب وبسیار بد به این دنیا است، لذا این اعتقاد، انسان را تشویق می‏کند تا بکوشد ومصداق انسان خوب گردد تا بتواند در عصر ظهور وحکومت حضرت مهدی (ع) به این فضیلت نایل آید.

۲) از آنجا که انسان قبل از ظهور باید زمینه‏ساز ظهور مهدی (ع) باشد لذا بحث از رجعت اثر تربیتی وجنبه عملی دارد.

● پرسش: آیا رجعت با عقل وفلسفه سازگاری دارد؟

▪ پاسخ: برخی معتقدند که رجعت با عقل وفلسفه ناسازگاری دارد:

۱) اشکال عقلی

ولی اللَّه دهلوی می‏گوید: رجوع معصیت‏کاران به جهاتی است:

الف) به جهت عذاب، که این ظلم است، زیرا عذاب آنها در آخرت است، وتکرار آن در دنیا ظلم به حساب می‏آید.

ب) به جهت اذیت وآزار اوست، که در قبر تحقق یافته ولذا دوباره با رجعت عبث وبیهوده است.

ج) به جهت اظهار خیانت آنها به مردم است، که این جهت در زمان وعصر آنها سزاوارتر است تا مردم آن عصر عبرت بگیرند.

د) با رجعت نیکان لازم می‏آید که به جهت دو بار مردن اذیت شوند.( تحفه اثنی عشریه، ص ۴۸۴)

ـ اولاً: عذاب کافران وگناه‏کاران بعد از رجعت از جمله عقوبات آنها به حساب می‏آید که مصلحت اقتضا کرده بخشی از آن در این دنیا صورت پذیرد. پس محظور عقلی در بین نیست.

ـ ثانیاً: اظهار خیانت گناه‏کاران نسبت به مردمی که در عصر آنها نبوده‏اند نیز مؤثر است، واگر در عصر آنها این رجعت وعذاب صورت نگرفت به این جهت است که مردم به اجبار والجاء نیفتند.

ـ ثالثاً: مطابق روایات، مرگ ونزع روح نسبت به اولیای الهی خصوصاً انبیا واوصیا همانند استشمام بوی خوش است.

۲) اشکال فلسفی

می‏گویند: مرگ بدون استکمال حیات وخروج از قوه به فعل حاصل نمی‏شود. ورجوع به دنیا بعد از مرگ در حقیقت رجوع به قوّه بعد از فعلیّت است که در فلسفه بطلان آن به اثبات رسیده است.

این اشکال در مرگ‏های طبیعی صادق است نه مرگ‏های اخترامی از قبیل قتل ومرض که حیات آنها در این موارد به فعلیت تامه نرسیده است.

● پرسش: آیا اعتقاد به رجعت برگرفته از یهود است؟

▪ پاسخ: احمد امین مصری می‏گوید: «یهود در قول واعتقاد به رجعت در تشیّع نیز تأثیر داشته است».( فجر الاسلام، ص ۳۳)

۱) این گونه نیست که اسلام با یهودیت در همه امور مخالف باشد، ولذا پیامبر اکرم (ص) در توصیف قرآن خطاب به آنان می‏فرماید: «مُصَدِّقاً لِما مَعَکُمْ»؛ «این قرآن تصدیق کننده چیزی است که با شماست.»( سوره بقره، آیه ۴۱)

ونیز قرآن می‏فرماید: «کُتِبَ عَلَیْکُمُ الصِّیامُ کَما کُتِبَ عَلَی الَّذِینَ مِنْ قَبْلِکُمْ...»؛ «روزه بر شما مکتوب شد آن گونه که بر امت‏های پیشین نوشته وفرض شده است.»( بقره، آیه ۱۸۳)

۲) اعتقاد به رجعت به تبع روایاتی است که از طرق اهل بیت عصمت وطهارت: رسیده است، روایاتی که فوق حدّ تواتر است.

● پرسش: آیا تمام احادیث رجعت از طرق شیعه وارد شده است؟

ـ اسخ : برخی از اهل سنّت اشکال می‏کنند که احادیث رجعت تنها از طرق شیعه رسیده ولذا اعتباری ندارد.

▪ پاسخ:

۱) روایات شیعه در باب رجعت از طریق اهل بیت عصمت وطهارت است که به نصّ قرآن وحدیث، کلامشان از عصمت برخوردار است، ولذا اعتقاد به آن حتی بر اهل سنّت نیز واجب است.

۲) سرّ عدم طرح این مسأله در کتب اهل سنّت شاید به این جهت باشد که «رجعت» تجلّی امامت امامان شیعه است، ودر حقیقت اشاره به این نکته دارد که چون حقّ آنها غصب شده، لذا خداوند دوباره آنها را به دنیا ارجاع داده وبه ولایت کامل خواهد رسانید.

● پرسش: آیا قول به رجعت مستلزم تناسخ باطل است؟

▪ پاسخ: برخی می‏گویند: رجعت همان تناسخی است که در علم کلام به اتّفاق آراء بطلان آن به اثبات رسیده است، زیرا با رجعت، روح انسان به بدن باز می‏گردد.

این اشکال ناشی از سوء برداشت وعدم فهم دقیق معنای تناسخ است. تناسخ به معنای انتقال روح است در این دنیا از بدنی به بدن دیگر که مباین با بدن اول است واین عمل تا پایان عمر دنیا ادامه پیدا کند. در حالی که مورد رجعت در عصر وزمان خاصّی است که در مورد برخی از اموات اتّفاق خواهد افتاد ودر آن وقت روح آنها به جسمشان منتقل خواهد شد، آن گونه که در قیامت خواهد بود.

● پرسش: آیا قرآن مخالف قول به رجعت است؟

▪ پاسخ: دهلوی می‏گوید: مطابق برخی ازآیات، رجعت انسان به این دنیا امکان‏پذیر نیست زیرا خداوند متعال درخواست کسانی را که تقاضای رجوع به دنیا را نموده‏اند ردّ کرده است آنجا که می‏فرماید: «... قالَ رَبِّ ارْجِعُونِ / لَعَلِّی أَعْمَلُ صالِحاً فِیما تَرَکْتُ کَلّا إِنَّها کَلِمَةٌ هُوَ قآئِلُها وَمِنْ وَرآئِهِمْ بَرْزَخٌ إِلی یَوْمِ یُبْعَثُونَ»؛ «می‏گوید: پروردگار من! مرا باز گردانید. شاید در آنچه ترک کردم [و کوتاهی کردم] عمل صالحی انجام دهم. [ولی به او می‏گویند:] چنین نیست! این سخنی است که او به زبان می‏گوید [و اگر باز گردد، کارش همچون گذشته است]، وپشت سر آنان برزخی است تا روزی که برانگیخته شوند.»( سوره مومنون،آیات ۱۰۰ù۹۹)

ـ پاسخ:

۱) مورد بحث، رجعت گروهی خاص از مؤمنین وفاسقین است در حالی که آیه عموم واطلاق دارد، لذا می‏توان اطلاق آن را به اخبار متواتر رجعت برخی از افراد، تقیید زد.

۲) ظهور آیه در تقاضای رجوع به دنیا قبل از مرگ وهنگام دیدن ملک الموت است نه بعد از مرگ، ومورد رجعت بعد از مرگ است.

۳) آیه ظهور در عدم تحقق رجعت به دنیا با طلب کافر دارد، ومنافات ندارد که با امت‏های پیشین چنین اتّفاقی افتاده است.

۴) آیات بسیاری نص در تحقق رجعت در این دنیا دارد، ولذا بر فرض ظهور آیه مورد نظر در عدم رجوع باید ظهور آن را تأویل نمود، زیرا نصّ مقدّم بر ظاهر است.

۵) آیه اخصّ از مدّعی است، زیرا مربوط به درخواست رجعت از طرف کفّار است، در حالی که مورد بحث اعم است.

● پرسش: آیا رجعت عمومی وهمگانی است؟

▪ پاسخ: در پاسخ به این پرسش باید گفت: آنچه از روایات اهل بیت: استفاده می‏شود این است که:

۱) رجعت همانند معاد عمومی وهمگانی نیست، بلکه مخصوص کسانی است که ایمان محض وخالص یا کفر محض وخالص دارند.

امام صادق (ع) فرمود: «إنّ الرجعة لیست بعامّة وهی خاصّة لایرجع إلّا من محض الإیمان محضاً أومحض الشرک محضاً»؛ «رجعت عمومی نیست بلکه جنبه خصوصی دارد. تنها گروهی بازگشت می‏کنند که ایمان خالص یا شرک خالص دارند.»( بحارالأنوار، ج ۵۳، ص ۳۹)

۲) روایاتی که اشاره به بازگشت افراد به طور خصوص دارد.

از امام صادق (ع) نقل شده که فرمود: «نخستین کسی که زمین برای او شکافته می‏شود وبه زمین باز می‏گردد، حسین بن علی (ع) است».( الزام الناصب، ج ۲، ص ۳۶۰)

ونیز از حضرت نقل شده که فرمود: «نخستین کسی که به دنیا رجعت می‏کند حسین بن علی (ع) است، او به قدری حکومت می‏کند که از کثرت سنّ، ابروهایش روی دیدگانش می‏ریزد».( بحارالأنوار، ج ۵۳، ص ۴۶)

● پرسش: آیا در عصر ظهور بانوان نیز رجعت می‏کنند؟

▪ پاسخ: در عصر ظهور، یک گروه از یاوران حضرت مهدی (ع) زنانی هستند که خداوند به برکت ظهور امام زمان (ع) آنها را زنده خواهد کرد وبار دیگر به دنیا رجعت نموده ودر رکاب حضرت مهدی (ع) قرار خواهند گرفت. برخی با نام ونشان از زنده شدنشان خبر داده شده وبرخی دیگر فقط از آمدنشان سخن به میان آمده است.

در منابع معتبر اسلامی نام سیزده زن یاد می‏شود که به هنگام ظهور قائم آل محمد: زنده خواهند شد ودر لشکر امام زمان (ع) به مداوای مجروحان جنگی وسرپرستی بیماران خواهند پرداخت.( دلائل الإمامة، طبری، ص ۳۱۴)