پرورش تفكر خلاق و نو آوری آموزشی

هفتاد و پنج سال پیش آنتی بیوتیك ها , هواپیمای جت , تلویزیون و كامپیوتر وجود نداشت انسان های بسیار زیادی در اثر بیماری های خیلی ساده جان خود را از دست می دادند

هفتاد و پنج سال پیش آنتی بیوتیك ها ، هواپیمای جت ، تلویزیون و كامپیوتر وجود نداشت . انسان های بسیار زیادی در اثر بیماری های خیلی ساده جان خود را از دست می دادند . اما از آن زمان تاكنون سلطه ما بر جهان فیزیكی و بیولوژیك به شدت افزایش یافته است . امید به زندگی رشد كرده و اكثر ساكنان هم اكنون محصولات كشاورزی برای سیر كردن ساكنان كره زمین كه از هفتاد و پنج سال پیش تاكنون سه برابر شده اند ، كافی به نظر می رسد . طی این سالها بشر به كرات پا نهاد ، اینترنت به وجود آمد و ....

● بازی ادامه دارد

در سال های اخیر دانشمندان در رشته های مختلف بنیان لازم را برای ناتو تكنولوژی فراهم كرده اند و اكنون می توانند در سطحی بسیار پیشرفته به مهندسی در مقیاس اتمی و مولكولی بپردازند . میزان و راه نو آوری برای تعیین و پیش بینی آینده جهان ضروری است . در واقع داشتن جامعه ای نو آور برای دستیابی به رشد ، از داشتن میزان بالای سرمایه و صرف آن مهم تر و مؤثر تر است . نو آوری ها لزوماً نباید شبیه اینترنت ، موفقیت و پیشرفت عظیم تكنولوژیك باشند .

نو آوری می تواند پیشرفتی كوچك درون مدرسه یا تغییر ساختار رویه های كاری در سازمان ‌آموزش و پرورش باشد . فرآیند نوآوری ، ظریف و شكننده است . ظهور و رشد خلاقیت و نو آوری ، مستلزم وجود فضایی است كه در آن از افكار مختلف و پیشنهادهای سازنده و تحقیقات بنیادی حمایت شود . نو آوری هر روز از محدودیت ها می كاهد و غیر ممكن های بیشتری را ممكن می سازد . سازمان ها باید انگیزه هایی برای ایجاد و رشد نو‌آوری پدید آورند .

● حمایت از افراد خلاق ، چه میزان و چگونه ؟

به چه میزان فرهنگ حاكم بر سازمان آموزش و پرورش از تفكر خلاق پشتیبانی نموده است و یا محل هایی ایجاد شده كه فعالیت های خلاق در آن جا ظاهر شود و افراد بتوانند در آن به سرعت و به طور دائم ، به آزمودن ایده هایشان بپردازند . افراد از لحاظ میزان خلاقیت بسیار با یكدیگر متفاوتند . با تشخیص نیاز به هر یك از این نقش ها رشد دادن افراد برای تصدی آنها ، دادن فرصت به آنها در استفاده از مهارت هایشان در فرآیندهای مهم و تشویق كارهای خلاق ؛ كار آموزش به مراتب بهتر از زمانی خواهد بود كه فقط به روندی تكراری اجازه فعالیت داده شود . مدیرانی كه مدیریت روند آموزش و پرورش را بر عهده می گیرند ، باید دارای مهارت های ایجاد تفكر خلاق ، اهل نظریه ، تیزهوشی ، توانایی كاربست و هماهنگی ایده ها ، تولید علم ، یادگیری و تغییر نگرش باشند .

● پرورش تفكر خلاق

یكی از مهم ترین مهارت های مؤثر ، توانایی در تفكر و برنامه ریزی استراتژیك است . این گروه از مدیران دارای یك ویژگی برجسته هستند و آن اهل تفكر خلاق بودن است . آنها درباره پیامدهای ثانوی هر تصمیم با استفاده از ذهن و قدرت تفكر ، از خود ابتكارات شایسته ای بروز می دهند . معمولاً در فواصل زمانی معین ، تغییراتی در برنامه كاری ایجاد می كنند ، زیرا هر ایده جدید ایده های دیگر را به ذهن می آورد . از تفكر خلاق هراسی ندارند . آنها راه های بهتری برای انجام كارها می یابند و می دانند كه هر ایده ای را می توان تحقق بخشید و گسترش داد . این مدیران خارج از شیوه های رایج می اندیشند ، یعنی از نیروی خیال خود بهره می برند . امور جدید را می آزمایند و تلاش می كنند نسبت به آینده بینش كسب كنند . آنها همواره مراقب هستند كه آیا استراتژی به كار گرفته شده مفید ، مؤثر و سود بخش هست یا خیر . اگر پس از صرف وقت و انرژی به این نتیجه برسند كه استراتژی خاصی كارایی ندارد ، بدون تعصب ‌آن را كنار می گذارند و از توانایی های خود در راه اجرای استراتژی مفید دیگر بهره می برند .

مدیران خلاق زمانی را صرف تجسم آینده سازمان خویش می كنند . برای نیل به موفقیت باید به تفصیل تمام جزئیات تحولات آینده و مراحل رسیدن به اهداف را در ذهن به طور زنده تجسم كرد . زیرا ابتدا باید آینده را موفقیت آمیز و مورد نظر خود را در ذهن تجسم كرد و قدرت تخیل به میزان زیادی در راه رسیدن به هدف كمك خواهد كرد .

بنابراین مدیران با دیدگاهی روشن كارهایی را انجام دهند كه ارزش و تأثیر بیشتری بر اهداف بلند مدت و چشم انداز وسیع در زندگی و محیط كار داشته تا بتوانند دیدگاه های ایده آلی خود را به واقعیت تبدیل كنند .

● مفهوم خلاقیت و نوآوری

▪ خلاقیت به كارگیری توانایی ذهنی برای ایجاد یك فكر یا مفهوم جدید است .

▪ خلاقیت به معنای توانایی تركیب ایده ها در یك روش منحصر به فرد با ایجاد پیوستگی بین ایده ها است .

▪ خلاقیت بر خلق چیز نو دلالت دارد كه به حل مشكل فعلی یا بر آورده ساختن یك نیاز می انجامد .

برای موفقیت در مسیر رشد و توسعه نیازمند ایجاد فرهنگ خلاق در تمام ابعاد توسعه به خصوص مبحث آموزش هستیم . برنامه ریزی خلاق در فضا و محیط خلاق قابل اجرا است و نتایج مفیدی دارد . برای ایجاد فرهنگ خلاق ، نیازمند آموزش هستیم .

الف ) اصلاح مطالب و مندرجات كتب درسی

اغلب مطالب مندرج در كتب درسی محدود به قوانین اولیه علمی بوده و در یك چارچوب كلیشه ای ارائه شود و زمینه های سؤال برانگیز و خواستن مطالب جدید را در ذهن دانش آموز ایجاد نمی كنند . میزان اطلاعات دانش آموزان را در همان سطح اولیه نگه داشته و با مطالب جدید و كشفیات به زور علمی همخوانی ندارد ؛ در حالی كه برای همگامی با جهان امروز نیازمند تعلیم دانش آموزان در سطح علوم روز هستیم .

بنابراین در تدوین مطالب كتب درسی رعایت این نكات ضروری است .

▪ ایجاد هماهنگی لازم مطالب درسی با مطالب علمی جدید و كشفیات تازه

▪ جلوگیری از ارائه كلیه قوانین مربوط به یك علم و ارائه مفاهیم كمكی در جهت سعی دانش آموزان برای شناخت قوانین اصلی توسط دانش آموزان .

▪ جذابیت در مطالب ارائه شده به جهت بر انگیختن حس كنجكاوی برای یادگیری مسائل بعدی .

▪ توجه به پاسخگو بودن علوم آموزنده به نیازهای قرن حاضر علاوه بر پیوستگی مطالب درسی .

▪ ایجاد زمینه های لازم برای قدرت تفكر ، تعقل و تخیل دانش آموزان

---