موانع تجارت الکترونیکی در ایران

امروزه در بسیاری جاها از قبیل روزنامه, مجلات, رسانه ها, عباراتی به گوش می رسد چون تجارت الکترونیک, پول الکترونیکی و ارتباطات الکترونیکی, اما آنچه مورد توجه کافی قرار نمی گیرد وابستگی این مطالب و مفاهیم به ساختار اصلی فناوری روز و مدرن است به طوری که اغلب فراموش می شود تجارت الکترونیک یکی از تولیدات اصلی فناوری های مدرن و از نتیجه های توسعه ارتباطات است

امروزه در بسیاری جاها از قبیل روزنامه، مجلات، رسانه‌ها، عباراتی به گوش می‌رسد چون تجارت الکترونیک، پول الکترونیکی و ارتباطات الکترونیکی، اما آنچه مورد توجه کافی قرار نمی‌گیرد وابستگی این مطالب و مفاهیم به ساختار اصلی فناوری روز و مدرن است؛ به طوری که اغلب فراموش می‌شود تجارت الکترونیک یکی از تولیدات اصلی فناوری‌های مدرن و از نتیجه‌های توسعه ارتباطات است. بسترها و ابزارهای تجارت همیشه در حال جدید شدن و دگرگونی است تا دسترسی به منابع آن را آسان کند.

● مقدمه

در دنیای امروز با توجه به رشد روزافزون اینترنت و داشتن جهانی رو به تمام الکترونیک شدن و با توجه به شغلهای فراوان کاری که افراد در حال و آینده‌ای نه چندان دور دارند و مطمئناً خواهان راحتی بیشتر و سریعتر در دسترس بودن مایحتاج خویش هستند و ما باید این حقیقت بزرگ را بپذیریم که این مورد انکارناپذیر یعنی اینترنت این دهکده جهانی می‌تواند تمام مشکلات هزینه‌ای و زمانی و مکانی را به سادگی هرچه تمام‌تر حل کند و این پدیده خارق‌العاده رو به پیشرفت است که یکی از مهمترین و سودمندترین تولیدات آن تجارت الکترونیک است.

ولی کشور ما ایران از این پدیدة سودمند تا حدودی عقب مانده و هنوز بسترهای لازم برای بهره‌مندی از این صنعت را فراهم نکرده است به دلایلی که می‌توان به برخی از آنها در این مقاله اشاره کرد. ما قبل از همه می‌خواهیم تعریفی از تجارت الکترونیک داشته باشیم.

● «تجارت الکترونیک چیست؟»

تجارت الکترونیک تعاریف متعددی دارد که می‌توان به آنها اشاره کرد:

تجارتی که مبنی بر (Web) باشد که در تمام ابعاد و فرآیندهای بازار بتوان با استفاده از اینترنت و تکنولوژی روز انجام داد.

به طور کلی واژه تجارت الکترونیک همان گونه که از اسمش پیداست به معاملات و خرید و فروشهایی گفته می‌شود که الکترونیکی انجام می‌گیرد. که از طریق شبکه‌های ارتباطی صورت می‌گیرد بدین گونه که ابتدا خریدار یا مصرف کننده اجناس موردنیاز خود را از طریق اینترنت در یک فروشگاه مجازی جستجو کرده و سفارش می‌دهد و نهایتاً پس از پرداخت وجه از طریق اینترنت کالای خود را در طی زمانی مشخص و قابل قبول دریافت می‌کند.

در تعریف دیگر تجارت الکترونیک می‌توان گفت تجارتی است مبتنی بر استفاده از تکنولوژی ارتباط و اطلاعات در کسب و کار «نقدی بر چالشهایی که بر سر راه تجارت الکترونیک در کشور ما وجود دارد»

در کشور ما تلاشهای بسیار زیادی برای بهبود بخشیدن به وضعیت بسترهای الکترونیکی و کاربردهای تجارت الکترونیک در بیشتر بخشهای کشور شده است و این امر باعث نمایان شدن اثرات و هماهنگی‌هایی بین بخشها و تسهیل اقتصادی در جامعه شده است.

تجارت الکترونیک این توان را دارد که ایجاد فرصتهایی از قبیل فرصتهای بسیار زیاد شغلی که بیشتر مردم مخصوصاً جوانان خواستار آن هستند و باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های راه‌اندازی و زمان راه‌اندازی یک تجارت یا کسب و کار می‌شود، تحولی در اقتصاد کشور ایجاد ‌کند.

بی‌شک برای دسترسی به موفقیتهای بیشتر باید فعالیتهای صورت گرفته را ارزیابی کرده و با سرعت بخشیدن به کارها و بهره بردن درست از تجارت جهانی باعث ارتقای سطح فرهنگ استفاده از تجارت الکترونیک و تعامل خیلی مهم که باید مابین دولت و بخش خصوصی است شویم.

● چالشهای توسعه تجارت الکترونیکی در ایران

از چالشهایی که بر سر راه توسعه تجارت الکترونیک در ایران نحوة پرداخت در اینترنت می‌باشد که باید از طریق کارت اعتباری انجام گیرد، ما می‌خواهیم تعریف و تاریخچه‌ای از کارت اعتباری و دلایل مشکل آن در ایران داشته باشیم.

۱)یکی از سریعترین و مفیدترین و به صرفه‌ترین روشهای پرداخت در کل دنیا، پرداخت از طریق کارت اعتباری می‌باشد. این کارتها که حدود نیم قرن سابقه دارند ابتدا در قالبهای محلی و جهت موارد خاصی برای پرداخت استفاده می‌شد و سپس به جایی رسید که در حال حاضر در در بیشتر معاملات جهانی متداول‌ترین نوع پرداخت همین کارتهای اعتباری هستند و می‌توان گفت که در بیشتر نقاط جهان قابل استفاده می‌باشد از طریق پذیرنده‌های (online).

امروزه یکی از مهمترین روشهای پرداخت در اینترنت یا اصلی‌ترین روشهای پرداخت در اینترنت استفاده از همین کارتهای اعتباری می‌باشد که فروشگاههای مختلف اینترنتی امکان برداشت از این کارتها را به صورت (online) خواهند داشت که بنابر سیاستهای خود می‌توانند پذیرای یک یا چند کارت اعتباری باشند.

▪ کارتهای اعتباری در یک نظام پیوسته مالی قرار نگرفته وقتی مؤسسات مالی و بانکها از پذیرش این کارتها خودداری می‌کنند.

▪ استفاده از این کارتها در مراکز فروش هنوز جانیفتاده و این کارتها به عنوان ابزاری جانبی در بعضی فروشگاهها و مراکز قابل استفاده هستند.

▪ این کارتها را هنوز به طور کامل نمی‌توان تمام الکترونیک خواند و با هیچ‌گونه سیستم دیگری غیر از سیستمهای مخصوص بانکهای عامل سازگاری ندارند، به طور مثال هیچ یک از این کارتها قابلیت کار در اینترنت و شبکه‌های داخلی را به طور کامل ندارند.

۲) در کشور ما مؤسسه یا مؤسساتی وجود ندارد که با استفاده از یک سیستم حسابداری الکترونیک مالی داخلی بر ایجاد سیستمهای کارآمد برای فروش

(online) بپردازند، چون ایجاد کردن چنین مؤسساتی بدون داشتن یک سیستم مالی و حسابداری یکپارچه غیرممکن است.

۳) شبکه پست و سیستم حمل و نقل کشورمان چندان کیفیت بالایی ندارد که بتواند نقل و انتقال محصولات و مرسولات را در مدت زمانی منطقی انجام دهد.

۴) مشکلات زیرساختی زیادی در شبکه مخابراتی کشور وجود دارد که باعث می‌شود دسترسی آسان به اینترنت برای تمام مردم یکسان نباشد. در عین حال شبکه جامع ملی نیز وجود ندارد.

عوامل فوق سببب شده است که انچه به عنوان تجارت الکترونیک در کشور ما به مرحلة ظهور رسیده است، به فعالیتهای غیرمتمرکز و غیر سازمان یافته محدود شود و کاتالوگ‌ها و بروشورهای شبکه‌ای موجود فقط جنبه دکوری و فانتزی و یا اطلاع‌رسانی صرفاً به خود بگیرد.

«با امید به اینکه مسئولان و افراد مرتبط با این موضوع بتوانند موانع و چالشهای مربوط به این امر مهم جهانی که باعث بهبود بخشیدن وضع اقتصادی و ورود ایران به دنیای جهانی تجارت الکترونیک را رفع کنند.»

نویسنده: فرشید صادقی دانشجوی رشته فن‌آوری اطلاعات سازمان مدیریت صنعتی

منابع:

برنامه توسعه تجارت الکترونیک ایران

کتاب تجارت الکترونیک نوشته دکتر سهیل سرمد سعیدی و دکتر وحیدرضا میرابی

کمیته فن آوری اطلاعات وزارت راه و ترابری

http://www.sashiraz.co.ir

http://www.iraneb.com

http://www.ebizframework.com

http://www.ec-couf.ir

http://www.daneshnameh.roshd.ir

http://www.parspay.com

http://www.academist.ir