مصادیق نوآوری و شکوفایی در صنعت نفت

نامگذاری سال جدید به نوآوری و شکوفایی و همچنین مطرح نمودن طرح بزرگ تحول اقتصادی از سوی دیگر, نشان از هم سویی دولت با بیانات رهبری در تشویق و حمایت از خلق نوآوری و ایجاد تحول و شکوفایی در عرصه های مختلف صنعتی و اقتصادی کشور دارد

نامگذاری سال جدید به نوآوری و شکوفایی و همچنین مطرح نمودن طرح بزرگ تحول اقتصادی از سوی دیگر، نشان از هم سویی دولت با بیانات رهبری در تشویق و حمایت از خلق نوآوری و ایجاد تحول و شکوفایی در عرصه های مختلف صنعتی و اقتصادی کشور دارد.

بی تردید هر حرکت نو و تغییر مثبتی در یکی از بخش ها، اگر با برنامه ریزی های مدیرانه و پیگیری های مستمر همراه باشد نه تنها موجب شکوفایی آن بخش می گردد بلکه تاثیر آن در دیگر بخش های مرتبط با آن نیز قابل توجه خواهد بود.

از این رو ضروری به نظر می رسد که برای دستیابی به این آرمان ارزشمند، علاوه بر هیئت دولت، کارشناسان عرصه های مختلف نیز نظرات و راهکارهای پیشنهادی خود را مطرح نمایند تا پس از تجمیع نظرات، مصادیق نوآوری و شکوفایی در هر بخش به طور مشخص تعریف گردد تا علاوه بر تقویت حرکت های مثبت قبلی، اقدام های جدید دیگری نیز در آن بخش ها آغاز گردد.

در این راستا و با توجه به این که صنعت نفت بخشی بسیار تاثیرگذار بر اقتصاد کشور است و شکوفایی آن نیز زمینه ساز تحولات بزرگ اقتصادی خواهد بود، در زیر به مصادیقی از نوآوری و شکوفایی در این صنعت اشاره می گردد.

خوشبختانه در سال های اخیر اقدامات مثبتی در حمایت از نوآوری و توسعه فن آوری در بخش های فنی و مهندسی صنعت نفت آغاز شده است که بی تردید با سرعت بخشیدن به این اقدامات و توسعه و تسری آن در بخش های مدیریتی و بازرگانی صنعت نفت، دستیابی به شکوفایی روزافزون این صنعت دور از انتظار نخواهد بود.

از حدود یک قرن پیش تاکنون با کشف اولین چاه نفت در ایران و سپس کشف میادین نفتی در دیگر کشورهای منطقه در دهه های پس از آن که موجب تبدیل شدن خاورمیانه به یکی از مهم ترین مناطق نفت خیز جهان شد، به تدریج اقتصاد و سیاست کشورهای این منطقه به نوعی با نفت عجین گردید.

با تشکیل سازمان اوپک، تعدادی از کشورهای تولیدکننده نفت در منطقه تلاش نمودند تا با تکیه بر مزیت تولید نفت، جایگاه خود را در بازار انرژی ارتقاء بخشند و گرچه این امیر نیز تاکنون به طور نسبی تحقق یافته است ولی به تدریج با بروز تحولات اقتصادی و سیاسی در دنیا ناشی از توسعه و گسترش چشمگیر علم و فن آوری در عرصه های مختلف از جمله در بخش انرژی، امروزه تنها با تکیه بر تولید نفت نمی توان از جایگاه پایداری در بازار انرژی برخوردار بود و بنابراین استفاده از فن آوری های نوین در مهندسی نفت و روش های نو در بخش بازرگانی و فروش ضروری است.

از این رو سرعت بخشیدن به توسعه فن آوری های نوین در بخش بالادست از جمله لرزه نگاری های سه بعدی و چهاربعدی، حفاری های هوشمند، روش های نوین افزایش ضریب بازیافت، مدیریت و نگهداری از مخزن و تربیت نیروی انسانی متخصص در این بخش ها بسیار ضروری است.

همچنین با توجه به ارزش افزوده فرآورده های حاصل از نفت و گاز در صورت به کارگیری موثر فن آوری های مرتبط در صنایع پالایشی و پتروشیمی لزوم توجه به بخش پایین دست نیز مشخص می شود.

ضمنا در این بخش با افزایش ظرفیت پالایشی، می توان علاوه بر درآمد ناشی از ارزش افزوده تولید و فروش فرآورده ها، درآمدزایی کشور را در زمینه سوآپ نفت نیز بالا برد.

علاوه بر مزیت تولید نفت و توسعه فن آوری در بخش مهندسی، عامل دیگری که می توان در ارتقاء جایگاه کشورمان در بازار جهانی انرژی موثر باشد استفاده از روش های نو در عرضه و فروش نفت و فرآورده های نفتی است.

در حال حاضر که شاهد بالاترین قیمت های نفت در تاریخ معاملات آن هستیم، معاملات کاغذی در بورس های بین المللی مربوطه چندین برابر مقدار نفت خامی است که به صورت واقعی هر روزه به بازار عرضه می شود.

لذا کشور ما به عنوان یک تولیدکننده بزرگ مناسب است بیش از پیش وارد اینگونه بورس ها شود. بی تردید با استفاده از روش های علمی و عملی مناسب در کاهش ریسک چنین معاملاتی، می توان کشور را از درآمدهای ناشی از این گونه روش های فروش بهره مند نمود.

در این خصوص نیز افتتاح فاز اول بورس نفت ایران در اواخر بهمن ماه سال گذشته سرآغاز حرکت بزرگی است که بی تردید در صورت افزایش همکاری سه وزارتخانه نفت، امور اقتصادی و دارایی و امور خارجه نتایج مثبت آن با سرعت بیشتری به ثمر خواهد رسید.

مطمئنا بزرگترین بزرگداشت یکصدسالگی صنعت نفت کشور، همانا ایجاد زمینه های شکوفایی روزافزون این صنعت است.

مسعود فزون بال

کارشناس اقتصادی در حوزه انرژی