نگاهی به راهکارهای تقویت ارتباط جوانان با مساجد

هر جا سخن از مسائل تربیتی است اولین و مهمترین پایگاهی که باید مورد توجه قرار گیرد, خانواده است بسیار روشن است که بسیاری از رفتارهای ما در خانواده پی ریزی شده است

هر جا سخن از مسائل تربیتی است اولین و مهمترین پایگاهی که باید مورد توجه قرار گیرد، خانواده است. بسیار روشن است که بسیاری از رفتارهای ما در خانواده پی ریزی شده است.

خانواده در تربیت کودک آنچنان اهمیتی دارد که گروهی از روانشناسنان معتقدند که شخصیت بچه ها در ۵ سال اول زندگی شکل می گیرد و تمامی مشکلات ما به این دوره بر می گردد.

یکی از جنبه های مهم یادگیری، یادگیری مشاهده ای است، که بنا به این نظریه، ما انسان ها با دیدن رفتار دیگران یاد می گیریم به گونه ای خاص عمل کنیم. فرزندانمان نیز با دیدن رفتارهای والدین یاد می گیرند که اعمال خاصی را انجام دهند. لذا تقلید رفتار والدین در دوران پیش عملیاتی (۷-۲ سالگی) به وضوح دیده می شود مثلا دختر خانمی با انداختن چادر بر سر، به تقلید نماز خواندن مادر می پردازد. بنابر این والدین با تشویق مناسب می توانند نوعی نگرش مثبت، نسبت به نماز در ذهن کودک ایجاد نمایند، مثلا لبخند مادر و گفتن جملاتی شیرین به کودک، به نوعی مبین تأیید این نوع حرکت می باشد.به نحوی که بنا به نظریه روان شناسان رفتارگرا، تقویت در تثبیت و شکل گیری رفتار بسیار اثرگذار است. مسئله مهم دیگر در تربیت الگوپذیری است. ما انسانها به الگو نیازمندیم، در خانواده بهترین الگوی بچه ها می تواند پدر ومادر باشند و چنانچه پدر و مادر، الگوی خوبی برای بچه ها باشند، در شکل گیری رفتار آنها بسیار اثرگذار هستند. بچه هائی که شاهد حرکت سپند گونه والدین در وقت نماز هستند قطعاً بر این مهم توجه بیشتری خواهند داشت. البته هر چه رابطه عاطفی بهتری با فرزندان برقرار شود، اثرگذاری آنها بیشتر است هر چند پند و نصیحت هم اثراتی دارد، اما رفتار الگو، ازاثرگذاری بیشتری برخوردار است شاید هم بر این اساس گفته اند؛ صدای عمل بلندتر است. در مدرسه نیز بهتر آن است که مدیر و کارکنان مدرسه و معلمین بزرگوار الگوی خوبی برای شاگردان باشند. به خصوص معلمین محبوب وقتی در نماز جماعت حاضر می شوند، گرایش به سمت نماز و نماز جماعت را در دانش آموزان تقویت می کنند. لذا چنین کودکانی، وقتی به دوره نوجوانی و جوانی می رسند یقیناً گرایش بیشتری به طرف نماز و مسجد دارند.

از کارهای مثبتی که والدین می توانند انجام دهند؛ همراه بردن فرزندان برای شرکت در نماز جماعت و سایر مراسم های مذهبی است که می توانند از مزایای بسیاری برخوردار باشند، که از جمله آنها گرایش مثبت به مسجد و مناسک دینی، تقویت اعتماد به نفس و عزت نفس و همچنین ارتقاء سطح ارتباطات اجتماعی است. البته شایسته است که حضور فرزندان در مساجد و مراسم های مذهبی، با بار عاطفی مثبت همراه باشد و خاطرات خوشایندی در ذهن خصوصاً در دوران بزرگسالی ایجاد کند.

سایر عوامل اثرگذار در تربیت هم باید همخوان با والدین و اولیاء مدارس باشند. به عنوان نمونه استفاده از چهره های جذاب و فضای معنوی مطلوب، می تواند در این امر مهم باشد.

در این بین توجه به فضای مسجد هم در ترغیب جوانان به سمت نماز بسیار موثر است و جا دارد به نکاتی مهم در این باره توجه کرد:

۱) بدلیل اینکه گرایش به زیبائی و پاکیزگی در ذات انسان است و انسان فطرتاً زیبایی را دوست دارد لذا با تمیز نگه داشتن و آراستن فضای درونی و برونی مسجد، می توان گرایش به سمت مسجد را در کودکان و جوانان تقویت نمود.

۲) روحانی مساجد (امام جماعت) نقش مهمی در ترغیب جوانان بسوی مسجد و مراسم های معنوی دارد. روحانی مسجد ضمن توجه به آراستگی و پاکیزگی ظاهر خویش باید با روان شناسی نوجوانی و جوانی نیز آشنا باشد، تا بتواند ارتباط بهتر و مؤثرتری با آنان برقرار نماید.

در این صورت روحانی یی که نیاز جوان و نوجوان را بخوبی می شناسد، بهتر می تواند نوجوان را در این دوره بحرانی و پرتلاطم راهنمایی کند لذا ضمن درک اوضاع درونی آنها، طرف مطمئن و مورد اعتمادی نیز بشمار می رود.

۳) برنامه های مساجد در مناسبتهای مختلف باید برانگیزاننده باشد، چرا که فضای نورانی مسجد نقش مهمی در جذب جوانان به سوی این مکان مقدس دارد. بنابر این استفاده از افراد هنرمند، خوش سلیقه و جوان پسند برای تزئین محراب مساجد و همچنین مراسم های معنوی و در صورت امکان بهره مندی از فکر و سلیقه جوانان و حتی استفاده از خود آنان در تزئین فضای درونی و برونی مسجد بسیاراثرگذار است.

درخاتمه به ذکر یک نمونه عینی از این نوع مسائل به عنوان حسن ختام عرایضم می پردازم.

در یکی از مساجد شهرمان که در ماه مبارک رمضان حضور پرشکوه جوانان در مسجد را شاهد بودیم، بررسی که کردم، متوجه شدم که اولا روحانی جوان مسجد از ظاهری آراسته و جذاب برخوردار است و آنچنان فضای ارتباطی را با جوانان دلپذیر ساخته که رابطه اش با آنان بی شباهت به رابطه مراد و مرید نیست.

در این مسجد از جوانان در کارهای مختلف مثل عطر و گلاب پاشی، پخش شیرینی و شکلات در ایام خاص، انتظامات و... استفاده شده بود.

زیرزمین مسجد را به کلاسهای نقاشی، قرآن و انواع وسائل بازی و سرگرمی اختصاص داده، طوری که ضمن فراهم نمودن مکان مناسبی برای انجام فعالیت های لذت بخش برای کودکان، در عین حال گرایش به سمت مسجد را در آنان تقویت نموده و خاطرات مثبتی را در ذهن آنها ایجاد می نماید طوری که مادران با فراغ بال در مسجد پیگیر فعالیت های مذهبی خود هستند و خاطرشان از بچه ها و فضای بازی آنها آسوده است، زیرا که مربیان دلسوز در فضائی معنوی و دور از ناهنجاری های اجتماعی مراقب آنها هستند.

در مناسبتها مسابقات با جوائز ارزنده (که هزینه های آنها از کمک های مردمی تامین می شود) تدارک دیده شده بود.

برنامه های تفریحی و زیارتی متعدد همراه با جوانان برگزار می شد.

با چنین تمهیداتی بود که ما شاهد صحنه های زیبائی بودیم. در ماه مبارک نماز مغرب و عشاء اول وقت خوانده می شد، جوانان در مسجد مزبور که فضای نسبتاً وسیعی هم دارد آنچنان حضور می یافتند که پیدا کردن جا برای کسانی که دیر می رسیدند مشکل بود.

نتیجه صحبت اینکه جوان حقیقت جو است و دنبال حقیقت، اگر شرایط را بخوبی فراهم کنیم دل آماده آنها،پذیرا خواهد بود. در غیر اینصورت علاوه بر اینکه در برابر از دست رفتن این سرمایه های عظیم همه پاسخگو هستیم از سوی دیگر دشمن با انواع برنامه های هدفمند و حساب شده در تباه کردن و جذب آنان از ما پیشی خواهد گرفت.

آنگاه ما مانده ایم و جوانانی که بی بهره از فروغ معنویت ، بهار خزان زده ای را یدک می کشند.

خلاصه آنکه؛ ایجاد هر رفتاری نیاز به زمینه هایی دارد و ارتباط جوانان با مساجد نیز از این قاعده مستثنی نیست. همچون بسیاری رفتارهای دیگر باید زیر ساخت های چنین رفتاری در خانواده پی ریزی شود و والدین با الگو بودن و تقویت گرایش مثبت به سمت نماز این رفتار را در فرزندان نهادینه کنند و در تحکیم آموزش های خانواده، مدرسه، رسانه ها و سایر عوامل تاثیرگذار نیز موظف به همراهی با خانواده باشند.

فضای فیزیکی و روانی مسجد هم باید مورد توجه جدی قرار گیرد؛ در این صورت است که جوانان گرایش بیشتری به سمت مسجد و نماز جماعت پیدا می کنند.

به امید حضور پرشکوه جوانان در مسجد و صفوف مستحکم نماز جماعت.

سیدکاظم موسوی