نگاهی به تاثیر قرص‌های جوشان

سال‌هاست که افزایش اثربخشی دارو‌ها و فرآورده‌های شبه دارویی از قبیل مکمل‌های غذایی موضوع تحقیقات وسیع و بررسی‌های جهانی قرار گرفته است. بدون تردید اثربخشی دارو رابطه مستقیمی …

سال‌هاست که افزایش اثربخشی دارو‌ها و فرآورده‌های شبه دارویی از قبیل مکمل‌های غذایی موضوع تحقیقات وسیع و بررسی‌های جهانی قرار گرفته است. بدون تردید اثربخشی دارو رابطه مستقیمی با شکل دارو و راه مصرف آن دارد. یکی از انواع اشکال دارویی که امروزه به دلایل مختلف مورد توجه قرار گرفته است، قرص‌های جوشان هستند. شاید قرص‌های جوشان ویتامین ث معروف‌ترین نوع از انواع قرص‌های جوشان باشند. امروزه انواع مختلفی نظیرآسپیرین‌ها، آنتی‌اسیدها، ترکیبات آهن، مکمل‌های دارویی نظیرکلسیم و گلوکز آمین نیز به صورت جوشان تولید می‌شود که بنابه توصیه داروسازان در بسیاری از بیماری‌ها مانند آرتریت، التهاب و کنترل درد، زخم‌ها، ناراحتی‌های معدوی و روده‌ای، آلرژی‌ها و پوکی استخوان کاربرد داشته و مورد استفاده قرار می‌گیرند.

جوشش قرص‌های جوشان از چیست؟

فرآیند جوشش این شکل دارویی از تاثیر یک اسید آلی با یک قلیا نظیر بی‌کربنات یا کربنات در مجاورت آب حاصل می‌شود که نتیجه آن ایجاد گاز ۲ CO است. ۲ CO حاصله، سبب انهدام قرص و ایجاد محلولی می‌شود که حاوی مواد موثره دارویی مورد نظر می‌باشد.

مزایای استفاده از قرص‌های جوشان در مقایسه با سایر اشکال دارویی:

۱) کاهش احتمال بروز عوارض گوارشی

یکی ازشایع‌ترین عوارض جانبی داروها و مکمل‌های دارویی، بروز عوارض گوارشی است. بهترین مثال برای این موضوع، قرص‌های کلسیم هستند. افراد هرچه سنشان بالاتر می‌رود مقدار اسید معده آنها کمتر می‌شود و این موضوع ممکن است سبب آن شود که کلسیم در محیط معده حل نشده باقی بماند و پس از مدتی دست نخورده از معده بگذرد. این مساله علاوه بر آن‌که به معنای عدم جذب کلسیم است، به بروز یبوست در فرد نیز منجر می‌شود. از سوی دیگر زمانی‌که کلسیم در محیط معده حل می‌شود، شروع به ایجاد گاز می‌کند. در صورتی که با استفاده از شکل جوشان قرص‌های کلسیم، کلسیم پیش از مصرف، در آب حل می‌شود. بنابراین نه احتمال ایجاد یبوست وجود دارد و نه ایجاد گاز در معده می‌کند.

۲) جلوگیری از تغییر ماهیت دارو در دستگاه گوارش

جلوگیری از تغییر ماهیت دارو در دستگاه گوارش یکی از دغدغه‌های همیشگی داروسازان بوده است. این موضوع ممکن است به دلیل پایین بودن PH معده یا تداخلات دارویی یا غذایی بروز کند.

PH پایین معده باعث می‌شود مواد فعال دارویی ماهیتشان عوض شود یا فعالیت خود را از دست بدهند. قرص‌های جوشان به واسطه خاصیت بافری که دارند، PH معده را افزایش می‌دهند (باعث می‌شود محیط معده کمتر اسیدی باشد) بنابراین از تجزیه و غیرفعال شدن مواد موثره دارویی جلوگیری کند. این خصلت بافری (کربوناسیون) باعث القای معده می‌شود تا به سرعت تخلیه شود. محتویات معده معمولا در عرض ۲۰ دقیقه به داخل روده کوچک می‌ریزد و منجر به جذب حداکثر مواد فعال دارویی می‌شود.

۳) افزایش ظرفیت انتقال ماده موثره دارویی

معمولا ظرفیت یک قرص ۵۰۰ میلی‌گرم است. به عبارت دیگر یک قرص ۵۰۰ میلی‌گرم ماده موثره دارویی را همراه خود دارد. در صورتی که یک قرص جوشان با قطر یک اینچ و وزن ۵ گرم براحتی می‌تواند بیش از ۲ گرم مواد موثر دارویی محلول در آب را همراه خود داشته باشد.

۴) افزایش اثردرمانی

تحقیقات نشان داده است که قرص‌های جوشان نسبت به قرص‌های معمولی جذب بسیاری از مواد فعال دارویی را تقویت می‌کنند (نظیر کافئین و دی‌سولفیرام) چرا که ۲ CO حاصله از واکنش اسید و باز می‌تواند نفوذپذیری مواد فعال دارویی را افزایش دهد. همچنین به حل شدن مواد دارویی که ناچیز حل می‌شوند نیز کمک می‌کند.

۵) افزایش سرعت اثرگذاری

از نظر داروسازی محلول‌های دارویی عموما دارای جذب سریع‌تری در مقایسه با اشکال جامد می‌باشند. بر این اساس می‌توان گفت جذب ماده دارویی موجود در قرص‌های جوشان سریع‌تر نسبت به قرص‌های معمولی است و افزایش سرعت جذب دارو به معنای کاهش زمان انتظار برای تاثیرگذاری آن است.

۶) عدم نیاز به بلع

تعداد افرادی‌که قادر به بلع قرص‌ها نیستند یا اصولا علاقه‌ای به بلع مواد دارویی ندارند، زیاد است. با توجه به این‌که قرص‌های جوشان به شکل محلول استفاده می‌شوند، لذا استفاده از آنها آسان‌تر است. این موضوع خصوصا در رابطه با بیماران مسن یا کسانی که از عوارض دهان و دندان رنج می‌برند شایع‌تر می‌باشد.

۷) دلپذیری مصرف

بیشتر قرص‌های جوشان طعم بهتری نسبت به مایعات، مخلوط‌ها یا سوسپانسیون‌ها دارند. پوشانندگی طعم بد داروها با افزودن طعم‌دهنده‌ها به دست می‌آید. قرص‌های جوشان بعد از یک مدت طولانی از نگهداری طعم مناسب خود را حفظ می‌کنند. ضمن آن‌که قرص‌های جوشان برای مصرف‌کننده ظاهر مناسبی را نسبت به قرص‌های معمولی ایجاد می‌کنند.