جدال ژنرال ها و سیاستمداران در دوسوی آتلانتیک

بحران مدیریت جنگ به داونینگ استریت رسید

کارشناسان سیاست بین الملل بسیار امیدوار بودند که پایان عصر حاکمیت نومحافظه کاران به نفوذ عمیق ژنرال‌ها بر سیاست خارجی غرب بویژه در امریکا و انگلیس پایان بخشد. این خوشبینی اما به بار ننشست و فوران ناامنی و خشونت در افغانستان،‌عراق و خاورمیانه همچنان ژنرال‌هایی مثل مک کریستال،‌پترائوس و دانات را در رأس نهاد تصمیم سازی امریکا و انگلیس قرار داد. گزارش حاضر نگاهی به آخرین حلقه از کشمکش ژنرال‌ها و سیاستمداران در این دو کشور دارد.

تاریخ روابط بین الملل بویژه در دهه‌های جنگ سرد شواهد زیادی از حکمفرمایی نخبگان نظامی بر سیاست قدرت‌های بزرگ را به ثبت رسانده است. هر گاه مقوله امنیت در سرلوحه سیاست قدرت‌های بزرگ قرار گرفته نام افسران چند ستاره در کاخ سفید، کرملین و یا لندن بر زبان‌ها افتاده است. سیاست

بین الملل در جهان پس از ۱۱ سپتامبر باردیگر عرصه را برای جولان چهره‌های نظامی و نسل جدیدی از میلیتاریست‌ها هموار کرد و از آغاز هزاره سوم نام‌هایی مثل دونالد رامسفلد، کالین پاول، رابرت گیتس، دیوید پترائوس، مایکل هایدن، ریچارد دانات و... را در خاطرها سپرد. این افراد در یک دهه اخیر به نوبت در اتاق فرمان تصمیم گیری سیاست خارجی ایالات متحده و انگلیس حضور یافته‌اند.

برخی از آنان خود از تبار افسران نظامی بودند مثل پاول و پترائوس، برخی دیگر در رأس سیستم اطلاعاتی و امنیتی قرار داشتند مثل گیتس و هایدن که ریاست سازمان سیا را در اختیار داشتند و برخی دیگر مثل رامسفلد یا دیک چنی به ظاهر نظامی نبودند اما عمیقاً تفکر نظامی‌گری در سر داشتند و برای پیشبرد سلطه امریکا بر اهرم ارتش و زرادخانه نظامی و اطلاعاتی امریکا تکیه کردند.

جدال عمومی میان نظامیان و رؤسای سیاسی آنان به ندرت راهگشا و سودمند است و اغلب این کشمکش‌ها صرفاً باعث افزایش خشم و رنجش طرفین می‌شود. به عنوان یک نمونه، ژنرال‌ها به راحتی نمی‌پذیرند توصیه‌هایشان از سوی سیاستمداران رد شود. سیاستمداران و وزرا نیز دوست ندارند کسی در لباس نظامی و کفش‌های واکس‌زده به آنها دستور دهد چه باید بکنند.

این شرایط اکنون در کشمکش میان ژنرال سر ریچارد دانات (که اخیراً از ریاست ستاد ژنرال‌ها بازنشسته شد) با خانه شماره ۱۰ داونینگ استریت بر سر شمار نیروهای حاضر در افغانستان به طور خطرناکی بروز کرد. ما در شرایط حساس و استثنایی به سر می‌بریم. این کشور - انگلیس - تاکنون در عرض شش سال گذشته با دو جنگ دست به گریبان بوده است. یکی از این دو طیف - ژنرال‌ها و سیاستمداران - بر ادامه جنگ برای سه تا پنچ سال حتی با وجود تلفات بالا اصرار دارد.برای ما و نیروهایمان امکان ندارد بتوانیم در میان اختلاف فراگیر میان ژنرال‌ها - بازنشسته و غیر بازنشسته - با دولت داوری انجام دهیم. اگر قرار بود فرصتی برای اتحاد - میان سیاستمداران و ژنرال‌ها - وجود داشته باشد آن فرصت اکنون با همین نظامیان رو به موت فراهم است.

از جنگ فالکلند در ۱۹۸۲ تاکنون این کشمکش‌ها باعث نگرانی نسبت به سرنوشت نیروهای نظامی شده است. آنها معتقدند دولت‌ها توصیه نظامیان را رد می‌کنند تا پول‌هایشان را ذخیره و سرمایه‌گذاری کنند، همچنان که ژنرال‌ دانات مدعی شده که در این صورت نظامیان واقعاً در افغانستان در رنج به سر خواهند برد.

نزاع میان نظامیان و سیاستمداران در آن سوی آتلانتیک نیز جریان دارد. ژنرال استنلی مک کریستال فرمانده نیروهای امریکا در افغانستان با رد نظریه‌اش از سوی معاون رئیس جمهوری امریکا روبه‌رو است. جو بایدن در یک سخنرانی عمومی در لندن این پیشنهاد را مطرح کرد که به جای طرح افزایش نیرو (پیشنهاد مک کریستال) مأموریت نظامیان می‌تواند بر مقابله با تروریسم متمرکز شود.

● طرح و سازماندهی او - ژنرال

مک کریستال - در واشنگتن مورد استقبال قرار نگرفت در همین حال باراک اوباما نیز اخیراً با نوعی از اختلاف نظرات میان سران نظامی و سیاسی در زمینه افغانستان دست به گریبان است. این اختلاف نظرات انزوای مک کریستال را آشکارتر کرد.

ژنرال‌ها منحصراً براساس حکمت عمل نمی‌کنند همیشه حق با آنها نیست و بعضی وقت‌ها ممکن است نتوانند آنچه سیاستمداران آن را « تصویر فراتر از مرزها» می‌نامند ، درک کنند لکن آنها - ژنرال‌ها - می‌دانند که نیروهای جنگی برای شکست دشمن به چه چیزی نیازمندند و یا اگر شمار نیروهای انگلیسی گسترش نیابد طالبان در ایالت هلمند، جایی که این گروه در حال پیشروی است، مغلوب نمی‌شوند و نظامیان انگلیس نمی‌توانند در نقاطی دور از پایگاهشان بدون ریسک، شورش‌ها را فرونشانند.

اگر این کشمکش‌ها بنابر پشتیبانی عمومی از جنگ باشد، نظامیان باید اطمینان یابند که دولت باید به توصیه آنها گوش سپارد و بر مبنای آن عمل کند. طبق تحلیلی که از سوی بیل رامل وزیر نیروهای نظامی ارائه شده دولتی که از توصیه نظامیان تبعیت نکند، سزاوار سرزنش است.

ژنرال دانات به دلیل همسویی با محافظه کاران مورد حمایت قرار نگرفت. دیوید کامرون - رهبر حزب محافظه کار انگلیس از وی خواست به عنوان مشاور نظامی در مجلس اعیان قرار گیرد. او می‌بایست این پیشنهاد را رد و استقلال خویش را حفظ می‌کرد.

اسلاف او - ژنرال دانات - کسانی بودند که بر سر آرای مخالفشان شرافتمندانه پایدار می‌ماندند اگر چه مجبور به عقب نشینی در تهاجم به دولت بر سر نیروهای نظامی ‌می شدند. اتحاد ژنرال دانات با محافظه‌کاران فقط به تحقیر او از سوی حزب کارگر کمک خواهد کرد و مبارزه او برای افزایش نیرو بواسطه تهدید و ترور شخصیت وی از طرف دشمنانش در دولت در محاق قرار خواهد گرفت.

موضوع نیروهای نظامی برای‌داونینگ استریت یک مسئله کلیدی در نحوه پشتیبانی و اداره افغانستان است. ماه مارس وزیر دفاع، چهار گزینه درباره افغانستان به گوردون براون ارائه کرد. یکی از این گزینه‌‌ها - بر افزایش نیروها و ارسال دو هزار نفر (درواقع ۱۸۰۰ نفر) به عنوان «گزینه‌ ارجح» مورد تأکید قرار گرفته بود.

ژنرال دانات فرمانده وقت ارتش از نخست‌وزیر خواست تا از سایر گزینه‌ها چشم پوشی کند.اما مشاوران و دستیاران براون در باره افزایش هزینه‌های جنگ ابراز ناراحتی کرده و با پوزش می‌گوید من ۲ هزار نفر نخواهم فرستاد البته به جای آن با یکی از گزینه‌ها که همانا اعزام ۷۰۰ نفر هست موافق هستم.

از این رو روابط میان بخش نظامی و داونینگ استریت شکننده بوده است. براون عصبانی است از این که افزایش سطح نیروها در هلمند را اعلام کرده بود - به رغم درخواست ژنرال دانات برای افزایش نیروها تا ۱۰ هزار نفر و با وجود آن‌که ارتش سابق دانات تلفات بالایی را به دلیل نیاز شدید به نیرو متحمل شد، براون هنوز بر این باور است که نیاز مبرم و روشن نسبت به افزایش نیرو وجود ندارد و معتقد است که آخرین فرمول و شکل مطرح در اذهان افزایش نیرو بین پانصد تا هزار نفر است.

ژنرال سر دیوید ریچاردز فرمانده جدید ارتش نسبت به ژنرال دانات کمتر حراف است اما عزم او بر حفظ قدرت کلامش می‌باشد. این عین خردمندی است بویژه در شرایط فعلی زیرا اگر داونینگ استریت مستمراً خود را از توصیه‌ها و مشورت‌های سران نظامی محروم سازد نخواهد توانست خدمتی بهتر به مردان و زنانی که در افغانستان در معرض خطر قرار دارند ارائه کند.

بخشی از این مسائل جنبه شخصی دارند. کما این که رئیس نیروی دریایی مارشال سر لاک استیراپ رئیس ستاد دفاعی مشاور نظامی آقای براون است. او فرد پر سر و صدایی نیست اما هدایت نشست‌های ستادی را وقتی که ژنرال دانات حضور نداشت برعهده می‌گرفت.

همچنین به او در هسته مرکزی داونینگ استریت کمک می‌شود تا در میان ارتباطات حساس موجود میان نخست‌وزیر و سلسله مراتب نظامی کار کند.

یکی از دیدگاه‌های فوق العاده در داونینگ استریت نمایش شجاعتی بود که در جولای امسال رخ داد و از مارشال استیراپ رئیس نیروی هوایی اعلام کرد که به خانه شماره ۱۰ لیست تجهیزاتی برای نیروهای حاضر در افغانستان را ارائه کرده است. این لیست از سوی ژنرال دانات تهیه شده بود.

زمانی بود که براون نگاهی دوراندیشانه به زمان داشت و از اتفاقاتی که در زمین رقم می‌خورد حیرت زده می‌شد. در این زمان مارشال استیراپ فرمانده نیروی هوایی به طور معمول آرام و محتاط در این میدان ایفای نقش می‌کرد.

به رغم شایعات اخیری که در این گونه اختلاف‌ها وجود دارد احتمال اندکی هست که مارشال استیراپ تغییر کند و یا فرد جدیدی برای نیروی هوایی انگلیس انتخاب شود. نخست‌وزیر از او - استیراپ - درخواست کرده تا سال ۲۰۱۱ در این نیرو بماند تا از نگرانی که ژنرال دانات برای این شغل مطرح کرد،‌بپرهیزد البته ممکن است دیوید کامرون ( اگر در انتخابات سال آینده پیروز شود) تصمیم به بازنشسته کردن سر جوک و جایگزینی فرد جدیدی به عنوان رئیس مشاوران نظامی بگیرد یکی از آنها می‌تواند رئیس سابق آر ای اف باشد اما او هم مثل شریک سابق‌اش فعلاً نفس را در سینه حبس کرده است.

در هر حال مبحث جدی شمار نیروها گیج کننده است.بحث در باره توسعه نیروها به نقش آنها در هلمند و در تسلط بر قلمرویی که آنها از طالبان پس گرفته‌اند، کمک خواهد کرد.

بازی با شمار نیروهای اعزامی به افغانستان سیاستی است که داونینگ استریت از طریق آن خواهد خواست استعداد نیروهای نظامی در افغانستان را در حداقل ممکن نگه دارد این سیاست داونینگ استریت است: اگر ارتش خواهان ۲ هزار نیروی اعزامی است اجازه اعزام ۷۰۰ نفر را بدهید اگر هزار نفر خواست آنها را به ۵۰۰ نفر تقلیل دهید. این راه اداره یک جنگ نیست تصمیم گیری برای سقف نیروهای نظامی بوسیله واژگونی «سیستم حراج» ممکن است.

میشل اوانس

ترجمه:‌سپیده فاطمی