گردشگران آبعلی

ایران کشوری خوش آب و هواست با جاذبه های گردشگری فراوان گردشگری و جذب توریسم یکی از منابع جذب سرمایه در مناطق گردشگری محسوب می شود و هر منطقه بنابر موقعیت خود مکانی را به اسکان گردشگری اختصاص می دهد

ایران کشوری خوش‌ آب و هواست با جاذبه‌های گردشگری فراوان. گردشگری و جذب توریسم یکی از منابع جذب سرمایه‌ در مناطق گردشگری محسوب می‌شود و هر منطقه بنابر موقعیت خود مکانی را به اسکان گردشگری اختصاص می‌دهد. منطقه آبعلی از نقاط گردشگری و تفریحگاه‌های پایتخت‌نشینان محسوب می‌شود، شغل بیشتر مردم آبعلی رستوران‌داری است که این نشان‌دهنده قابلیت بالای پذیرش گردشگر این منطقه است. آبعلی محل تولد اسکی نوین و پایه و اساس ورزش اسکی در ایران است. این مکان ورزشی همه‌ساله مخصوصا از دی‌ماه تا اواخر اسفند میزبان دوستداران ورزش مفرح اسکی می‌باشد. همچنین می‌توان از خانه‌های قاجاری روستای مبارک‌آباد، آستان امامزاده حمزه(ع)، امامزاده صالح، امامزاده هاشم، چشمه‌های آب معدنی و کاروانسرای عباسی به عنوان مناطق دیدنی، تاریخی، طبیعی و گردشگری این منطقه نام برد. در این بین ۳۰ تا ۴۰ درصد از بناها و جاذبه‌های گردشگری آبعلی زیر نظر وزارت نفت، بنیاد مستضعفان و سپاه است.

● هتل‌ آبعلی نخستین ساختمان بتنی ایران

یکی از این بناهای تاریخی در ۴۵ کیلومتری شرق تهران و بر فراز شهر آبعلی، دیده می‌شود که به «هتل آبعلی»‌ معروف است. این هتل نخستین ساختمان بتنی در ایران است و قدمت آن به سال ۱۳۱۲ می‌رسد و در سال ۱۳۱۶ آغاز به کار کرد. طراحی و معماری آن توسط یک روسی و دو آلمانی صورت گرفته است. هتل و محوطه آن اولین اقامتگاه با ویژگی مهندسی و باغ‌سازی در ایران است. طبق گفته شهردار آبعلی بعد از بسته شدن هتل «آبعلی» در سال ۶۵، هتل «شالوزنه» با مدیریت تربیت‌بدنی وجود داشت ولی در حال حاضر تنها سه مرکز اقامتی در شهر وجود دارد. با وجود اینکه روزانه ۷۵ تا ۱۰۰ هزار گردشگر در ایام تعطیل از جاده آبعلی می‌گذرند و با وجود بنایی با کاربری هتل، آبعلی هتل ندارد. این بنا هم‌اکنون در اختیار بنیاد علوی (وابسته به بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی) است و به همراه فضای اطراف و مجموعه پارک و... چند ساختمان دیگر، مجموعه «امام خمینی(ره)» را تشکیل می‌دهد.

هتل آبعلی سال ۸۲ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفته و با وجود آنکه از نخستین‌ هتل‌های ساخته شده در ایران است، تاکنون مورد مرمت و بازسازی قرار نگرفته و از زمانی که بنیاد مستضعفان این مکان را تحویل گرفت اجازه ورود عموم مردم را به داخل آن نداده است. این نهاد هتل را از حالت عمومی خارج و کاربری جدیدی را برای انجام فعالیت‌های فرهنگی و برپایی اردوهای دانش‌آموزی در مجموعه امام خمینی(ره)‌ تعریف کرده است. اگر زیرساخت‌ها آماده و تعامل بین میراث و بنیاد علوی به وجود آید، قطعا بخش خصوصی حاضر به سرمایه‌گذاری روی این هتل خواهد بود. این منطقه نیازمند ایجاد امکانات و زیرساخت‌هاست. ایجاد شرایط و رایزنی با مدیران بخش‌های دولتی از دیگر مباحث مهم است و هدف آن است که این امکان فراهم شود تا گردشگران بتوانند از مناطق گردشگری تحت نظارت بخش‌های دولتی بازدید کنند. هم‌اکنون این بنا با قدمتی حدود ۷۵ سال، پیر و فرسوده نظاره‌گر آن است که آیا مدیران بنیاد علوی، مسوولان شهری و کارشناسان سازمان میراث فرهنگی می‌توانند به تعاملی پویا و پایدار رسیده و این بنا را از خطر نابودی و فرسایش نجات دهند یا همچنان گردشگران باید از دور شنوای صدای سکوت و تخریب این هتل باشند، سکوتی تلخ که حکایت از بی‌توجهی مسوولان به میراثی ملی دارد.

● دیگر بناهای آبعلی

آستان امامزاده حمزه(ع) با قدمت ۹۰۰ - ۸۰۰ ساله، در فاصله ۴۳ کیلومتری جاده تهران- آمل (هراز) و در شمال روستای مبارک‌آباد واقع گردیده است. پلان این بنا هشت ضلعی است که روی طاقنماهایی قرار دارد. بر بالای اضلاع هشتگانه و جایی که هشت به شانزده تبدیل می‌شود، یزدی‌بندهای زیبایی وجود دارد. با توجه به پلان و نوع مواد مورد استفاده در بنای امامزاده حمزه(ع) و مقایسه آن با انواع دیگر، قدمت بنای مذکور به قرون پنج و شش هجری قمری می‌رسد. اقدامات مرمتی جهت استحکام بنای امامزاده حمزه صورت گرفته است که شامل برداشت انبوه خاک اطراف بنا، ایجاد دیوار حائل در جبهه شمالی، شرقی و غربی برج، صفه‌سازی اطراف برج در شعاع دو متر، برداشت اندود قبلی خارج بنا، اندود نمودن بیرون و داخل بنا، آجرفرش نمودن فضای داخل و ساماندهی محوطه اطراف برج می‌شود. همچنین تنظیم روشنایی داخل و خارج بنا از دیگر اقدامات مرمتی است که در آینده نزدیک انجام خواهد گرفت.

امامزاده صالح، از دیگر امامزاده‌های آبعلی محسوب می‌شود که در سینه‌کش کوهی در سمت جنوب منطقه جدید‌الاحداث هزار دشت قرار دارد. پلان این بنا هشت ضلعی است که در داخل بنا بر بالای هر ضلع طاقنمایی که بالای آن نیم‌دایره می‌باشد، وجود دارد ولی نمای بیرونی آن بر اثر مرمت غیراصولی که در دوره‌های قبل انجام شده مدور به‌نظر می‌رسد. با توجه به نوع معماری و پلان بنا، قدمت آن به دوران ایلخانی و تیموری می‌رسد. بنای امامزاده در دامنه شمالی تپه واقع گردیده است امامزاده در سال‌های گذشته در قسمت جنوبی بنا خاک تا ارتفاع تقریبا یک متر و نیم بنا را در خود فرو برده بود از این‌رو خاک‌های واقع در جبهه‌ جنوبی بنا جداسازی شد که این امر سبب رانش بنا به سمت شمال شده است. زیرسازی و تقویت فونداسیون، بتن‌ریزی داخل بنا، گرفتن شکاف‌ها و درزهای موجود «دوخت و دوز»، ساماندهی محوطه، اندود پوسته داخلی و خارجی بنا پس از بازسازی گنبد، صفه‌سازی اطراف بنا، کف‌سازی داخل حرم با آجر ختایی، نشانه‌گذاری و حریم بنا و احداث جاده انحرافی به منظور دسترسی به بقعه از دیگر اقدامات مرمتی است که صورت گرفته است.

خانه‌های قاجاری روستای مبارک‌آباد در مرکز محله مبارک‌آباد آبعلی در داخل کوچه باریکی که تابلو ندارد و در فاصله ۶۰ متری شمال‌غرب امامزاده صالح قرار دارد. این دو خانه در مجاورت هم هستند و می‌توان از آنها به عنوان عناصر دیگر گردشگری آبعلی نام برد. همچنین است کاروانسرای عباسی که متعلق به دوره صفویه است که درون خاک مدفون شده و با انجام کاوش آثار آن دوره از دل خاک سر به در خواهد آورد.

● چشمه‌های معدنی شهر آبعلی

آبعلی دارای سه چشمه معدنی است، چشمه آب معدنی در شمال آبعلی در ۶۰ کیلومتری شمال‌شرقی تهران در کنار بستر رودخانه مبارک‌آباد از زمین می‌جوشد و از جاذبه‌های گردشگری این مکان محسوب می‌شود همچنین اولین چشمه آب معدنی است که در سال ۱۳۰۷ پس از آغاز مطالعه آب‌های معدنی و گرم در ایران شناسایی شد. عامل تشکیل آن گسله می‌باشد که نشان‌دهنده مظهر چشمه است. آب چشمه آبعلی از گروه‌ آب‌های بی‌کربنات کلسیک سرد با ph متمایل به اسید است. خواص درمانی این آب در دستگاه گوارش، کبد، لوزالمعده و روده است. همچنین آب این چشمه برای تنظیم کلسترول و اسید اوریک نیز موثر است. آب چشمه مزه مطبوعی دارد و بی‌بو و بیرنگ است. چشمه آب معدنی البرز- آبعلی در ۶۰ کیلومتری شمال‌شرق تهران در دهکده آبعلی و در کنار جاده تهران- آمل از زمین می‌جوشد. سومین چشمه آب آهن نام دارد که در حدود ۳۰۰-۲۰۰ متری چشمه آبعلی است و آب آن از چشمه کوچکی بیرون می‌ریزد و پس از چند متر وارد رودخانه می‌شود.

معصومه دیودار