خودبیمارانگاری, یك بیماری خود ساخته

هیپوكندریاك به شخصی می گویند كه خیال می كند بیمار است یا لااقل تصور می كند كه علائمی از بیماری را دارد اما واقعا تشخیص هیپوكندریا خودبیمارانگاری مانند هر تشخیص بالینی دیگری دشوار و جدی است

هیپوكندریازیس یعنی خود بیمار انگاری . هیپو به معنای پائین و كندروس به معنای غضروف دنده‌هاست.

این بیماری اولین بار توسط یونانیان باستان مطرح شد. آنها بر این باور بودند كه یك سری نشانه‌های بیماری درست از زیر دنده‌های قفسه سینه منشا می‌گیرد. ازآن زمان برای هربیماری ناشناخته یا غیر قابل تشخیص، واژه هیپوكندریا را بكار می‌بردند. در علم روانپزشكی به شخصی كه از سلامت بدنی برخوردار است و در عین حال خود را بیمار می‌داند، هیپوكندریاك یا خودبیمارانگار می‌گویند. تشخیص این حالت زمانی قطعی می‌شود كه شخص طی حداقل شش ماه‌، علیرغم اطمینان خاطر از لحاظ پزشكی، خود را متقاعد كرده كه بیمار است و یا می ترسد كه بیمار باشد. این ترس از بیماری در روند عادی زندگی روزانه فرد تاثیر منفی دارد و نهایتا منجر به آزمایش های كلینیكی یا درمان می شود.

● آیا هیپو كندریا نوعی بیماری است؟

▪ هیپوكندریاك به شخصی می‌گویند كه خیال می‌كند بیمار است یا لااقل تصور می‌كند كه علائمی از بیماری را دارد اما واقعا تشخیص هیپوكندریا -‌ خودبیمارانگاری - مانند هر تشخیص بالینی دیگری دشوار و جدی است.

این حالت باید <تشخیص مثبت> داده شود، به این معنا كه تنها رفع گمان بیماری جسمی كافی نیست بلكه وجود یك اضطراب اغراق آمیزهم باید در فرد تشخیص داده شود. شیوع خود بیمار انگاری در زنان و مردان یكسان است و درمیان همه گروه های سنی و طبقات اجتماعی ممكن است ظاهر شود.

نوعی از خود بیمار انگاری در میان دانشجویان پزشكی شایع است تحت عنوان نشانگان دانشجویان پزشكی و علتش هم آشنائی این افراد با انواع بیماری ها ومواجه شدن با آنهاست، لذا به محض مشاهده یك نشانه شبیه نشانه موجود دریك بیماری خاص دچار اضطراب و ترس خاصی می‌شوند. بعضی‌ها ممكن است پس از مرگ یكی از نزدیكانشان در اثر سكته قلبی، مدت‌ها هرگونه احساس درد ناگهانی در قفسه سینه را به معنی وقوع اتفاق مشابه برای خود تصور كنند. به هرحال زمانی كه انسان دچار اضطراب روحی است، نشانه‌های جسمانی نیز بروز خواهند كرد. این نوع هیپو كندریازیس معمولا موقتی و گذراست اما برخی افراد با نوع طولانی‌تر آن روبرو هستند كه غالبا از زمان كودكی به آن مبتلا بوده‌اند. این افراد از سنین كودكی دچار اضطراب بودند و برای آنها نگرانی از ابتلا به بیماری به عادتی تبدیل شده كه مایه استرس است. آنها بیماری را دستاویزی برای رهائی از كارهائی كه باعث نگرانی‌شان می‌شود، قرار می‌دهند و زمان و هزینه زیادی را برای دیدن متخصصان پزشكی صرف می‌كنند.

● درمان، آری یا خیر؟

▪ بیمار مبتلا به هیپوكندریازیس باید درك كند كه دچار اضطراب است و یك بیماری جدی جسمی ندارد تا بتدریج از اضطراب خود بكاهد.

اگرچه بیماران مبتلا به این بیماری با دانستن این مطلب شفا نمی‌یابند اما این آگاهی اولین قدم در درمان است. زمانی كه خودبیمار انگاری در اثر یك رویداد مهم در زندگی فرد بروز می كند (برای مثال از دست دادن عزیزان) درمان به زمان كمتری نیاز دارد تا اینكه شخص همواره در مورد وجود یك بیماری جسمی، دچار ترس و اضطراب بوده باشد.

انواع موقتی هیپوكندریا كه در اثر اتفاقات ناگهانی روی می‌دهد معمولا با مشاوره و گاه با مصرف داروهای ضد اضطراب قابل درمان است. اما در مورد گروه دوم كه دیرزمانی است از این ترس و نگرانی ها رنج می برند، معمولا پزشكان از روند درمان آنها رضایت ندارند چراكه دائما فهرستی از علائم را متذكر می شوند كه آزمایش ها ، عدم وجود بیماری مربوط به آنها راتایید می كنند و این اشخاص به هیچ وجه به مرحله اطمینان كامل از سلامت خود نمی رسند.

به هر حال آنچه مسلم است در صورت بروز ناراحتی‌های جسمی مراجعه به پزشك متخصص ودر صورت لزوم، انجام آزمایش ها بهترین راه برای مطمئن شدن از احتمال وجود یا عدم وجود بیماری است و در صورت بروز نگرانی های افراطی و ترس از بیماری نیز كسب راهنمائی و مشاوره و احتمالا مصرف داروهای ضد اضطراب به تجویز پزشك اجتناب ناپذیر است.

منبع:med/www.uib.no

ترجمه: زهرا فقهی