به بهانه مستند و آسمان آبی

اکنون مستند و آسمان آبی در سانس های محدودی در حال اکران است و گوشه هایی از زندگی هنرمندی عزیز و قابل احترام را به تصویر می کشد باوجود بی تجربگی عوامل سازنده و ساختار ضعیف این مستند, بزرگی شخصیت استاد عزت الله انتظامی این نقایص را می پوشاند

به بهانه مستند "وآسمان آبی"

بدون شک انسان موجودی اجتماعی است و لازمه اجتماع ارتباط با یکدیگر است از آن زمان که انسان بر دیوار غارها نقاشی کرد توانست راهی برای ارتباط فرانسلی باز نماید. همین توانایی در دوره های بعدی یعنی پیدایش اجتماعات بزرگ تر پر رنگ تر شد و ابزار جدیدی برای ثبت اندیشه ها، افکار، عقاید و احساسات بوجود آورد. داستان های اساطیری، پیکر تراشی و معماری در دوران باستان شاهدی بر این ادعاست. اکنون اندیشمندان و هنرمندان یک نسل می توانستند نسل های بعدی را تحت تاثیر قرار دهند و نسل های بعدی نیز آثاردیگری بر این مجموعه ها بیفزایند و بدین ترتیب تمدن ها و فرهنگ های گوناگون در حوزه های جغرافیایی کره خاک شکل گرفت. اکنون می توان گفت فرهنگ و تمدن انباشتی از آثاراندیشمندان و هنرمندان نسل های پی در پی است.

هویت هر انسانی نیز بستگی مستقیمی به همین فرهنگ و تمدنی که در آن زیست می کند دارد. بنابراین هر انسان باهویتی، رابطه ای دو سویه با فرهنگ و تمدن خود دارد. یعنی از سویی همه آثاربه جای مانده از گذشتگان مانند یک ارثیه گرانبها متعلق به اوست و از سویی دیگر خودش نیز جزیی از این آثار است و بدون تعلق به آن پوچ و بی معنی است. تلاش اسف بار و بی فرجام مدرنیسم برای ایجاد یک تمدن یگانه جهانی منجر به افول مدرنیسم و پیدایش پست مدرنیسم در چندین دهه ی پیش شد که نه تنها فرهنگ ها و تمدن های مختلف را به رسمیت می شناسد بلکه تلاش خود را متوجه حفظ خرده فرهنگ های در حال نابودی می کند.

بنابر آنچه گفته شد تلاش همه اندیشمندان، متعلق به هر نسلی که باشند، در تمامی عرصه های اجتماعی، علمی و هنری که منجر به آفرینش آثاری گردد فرهنگ و تمدن این سرزمین را سترگ تر نموده و راه گشای نسل کنونی و آنان که در پی خواهند آمد می شود.نگارنده نیز از این منظر به فرهنگ و تمدن ریشه دار این سرزمین نگاه نموده و به حوزه تخصصی خود یعنی سینما می پردازد.

هنر-اندیشه های تئاتر و سینما، یکی با سابقه چند هزار ساله و دیگری نورس و با سابقه صد و چند ساله دارای وجوه همسان و غیر همسان فراوانی هستند.در این جا قصد ورود به جزئیات را ندارم و تنها به سه همانندی اشاره نموده و به دنبال آن به موضوع اصلی مورد نظر یعنی هنر بازیگری می پردازم همانندی اول تئاتر و سینما وجود متن نوشتاری، نمایشنامه و فیلمنامه است دومین همانندی وجود تماشاگران یا مخاطبانی است که معمولا در محیطی محدود به نام سالن گرد هم می آیند و سومین همانندی فرایندی فنی است که متن نوشتاری را به مقوله ای دیداری و شنیداری برای تماشاگران تبدیل می نماید.

مهمترین نقطه تماس یا گذرگاه برای دسترسی مخاطب با متن، بازیگر یا هنر پیشه در صحنه می باشد. اگر چه کارگردانی، میزانسن نور پردازی، موسیقی و همچنین در سینما فیلمبرداری و تدوین به انتقال مفاهیم و ارتباط متن با مخاطب کمک می نماید اما بار اصلی همچنان بر دوش بازیگر است.اگر بازیگری بتواند مفاهیم یا احساسات مورد نظر یک متن خوب را با گفتار، حالات بدن وچهره وهمچنین کنشها و واکنشهای تاثیر گذاربه مخاطب ارائه نماید و آن را با انتخاب درست نقش های بعدی تکرار نماید شخصیتی فراتر از فیلم به عنوان یک بازیگر توانا برای خویش فراهم می نماید که می توان آن را ستاره نامید و گاه مخاطب با آگاهی از حضور وی در فیلم یا نمایشی مجذوب سالنهای سینما یا تئاتر می شود اما مرحله ای فراتر از ستاره شدن نیز وجود دارد که برای هر فردی در هر صنف و موقعیتی قابل دستیابی است و آن مردمی شدن است.

کاستن از دردها، مصیبت ها، تاباندن نور امید به زندگی محرومان و تلاش برای اعتلای دانش و فرهنگ چیزی نیست که از دید مردم مخفی بماند. این همان موضوعی است که اغلب ستارگان بین المللی در دنیای هنر، ورزش و حتی سیاست برای به دست آوردن آن تلاش می نمایند.

اکنون مستند "و آسمان آبی" در سانس های محدودی در حال اکران است و گوشه هایی از زندگی هنرمندی عزیز و قابل احترام را به تصویر می کشد باوجود بی تجربگی عوامل سازنده و ساختار ضعیف این مستند، بزرگی شخصیت استاد عزت الله انتظامی این نقایص را می پوشاند. هنرمندی که بیش از شش دهه از عمر خود را صرف پیشرفت سینما وتئاتر نموده است و در زندگی شخصی خود نیز جانب مردم را داشته است.

در اینجا روی سخنم با مستند سازان گرامی است آنها که تلاش فراوانی دارند اما کمتر دیده می شوند. آثار ارزشمند شما قطعا در آینده پایه های فرهنگی این سرزمین را مستحکم تر می کند. نگارنده موضوعی ارزشمندتر از فرهیختگان این سرزمین را برای مستند سازی نمی شناسد. پرداختن به این عزیزان که چشمه هایی از تاریخ، معرفت و ارزشهای این خاک می باشند از سویی پاسداشت و ادای دینی نسبت به تلاش آنها می باشد و از سویی دیگر رهیافتی است برای بازیابی هویت آیندگان.

زهره نبی زاده

با تشکر زهره نبی زاده - کارشناس ارشد سینما

چاپ شده در روزنامه اسرار ۲۰/۰۸/۱۳۸۹ شماره ۱۵۸۷

چاپ شده در روزنامه مردم سالاری مورخ ۲۰/۰۸/۱۳۸۹ شماره ۲۴۹۹