استفاده صحیح از محیط زیست در کوهستان و فرهنگ سازی جهت حفظ آن

از نظر سازمان تربیت بدنی و بعضی دولت مردان ورزش کوهنوردی در ایران یکی از حاشیه ترین رشته های ورزشهای در کشور محسوب می شود

● روز جهانی پاکسازی کوه‌ها

در چند سال اخیر که سازمانهای مردم نهاد و تشکلهای زیست محیطی جهت رفع مشکلات زیست محیطی کشور پا به عرصه فعالیت نموده اند و فعال شده اند و یکی از برنامه های جالب گروه های کوهنوردی و تشکلهای زیست محیطی فعال در امور کوهستان برگزاری مراسم پاکسازی روز ۴ مهر " که روز پاکسازی جهانی کوه ها می باشد " که به علت اینکه روز چهارم مهر معمولا" در ایران یک روز غیر تعطیل وسط هفته می باشد لذا فعالین محیط زیست و گروه های کوهنوردی این برنامه در روز اولین جمعه مهر ماه هر سال برگزار می نمایند که این برنامه عبارت است از یک فعالیت نمادین پاکسازی در مسیر های کوهنوردی می باشد در تهران نیز این برنامه در مسیرهای پنجگانه صعود به قله توچال بگزار می گردد ( مسیرهای در آباد ؛ کلکچال ؛ در بند ؛ ولنجک و درکه می باشد )

● ورزش کوهنوردی در ایران

از نظر سازمان تربیت بدنی و بعضی دولت مردان ؛ ورزش کوهنوردی در ایران یکی از حاشیه ترین رشته های ورزشهای در کشور محسوب می شود و حتی مظلومیت این ورزش به قدری شدید است که به فدراسیون آن رشته هم سرایت کرده است و این فدراسیونهای یکی از فدراسیونهای است که در عرض یک سال کمترین بودجه و اعتبارات را در اختیار آن قرار می گیرد؛ مظلومیت این رشته ورزشی حتی در شبکه اطلاع رسانی کشور هم کاملا" مشهود است ؛ اگر شما اخبار رسانه های گروهی کشور اعم از تلویزیون؛ جراید و سایت های اینترنتی را درمورد ورزش کوهنوردی در عرض یک هفته بررسی کنید ؛ شاید در عرض یک هفته فقط به چند خبر کوتاه کوهنوردی بر می خورید ؛ که آن خبرها هم بیشتر اخبار حوداث کوهستان وکوهنوردی می باشد.

● کوهنوردی یا کوه روی

طبق آخرین نظر سنجی از شهروندان تهرانی و آمارهای گرفته شده از کسانیکه در روزهای تعطیلی آخر هفته در مسیرهای پنچگانه قله توچال حدود ۳۰۰ هزار نفرتهرانی در آخر هفته به کوه می روند ولی سوال اساسی در این است که این تعداد نفرات آیا همگی کوهنورد می باشند یه اینکه تعدادی محدود از این نفرات کوهنوردان می باشند و تعداد زیادی از آنان کوهرو می باشند حال چه تفاوتی بین کوهنورد و کوه رو وجود دارد

کوه رو به کسی گفته می شود فقط آخر هفته جهت تفریح در یکی از مسیر های کوهنوردی با یک فعالیت پیاده روی شرکت می کند و زیاد دغدغه صعود به قله های مرتفع را ندارد و این برنامه کوه روی وی مقطعی می باشد . اگر بخواهیم این تعداد نفرات را که آخر هفتهبه کوه می روند را با کسانیکه که برای تماشای یک بازی فوتبال به استادیوم آزادی می روند مقایسه کنیم ؛ باید در هر هفته سه بار در استادیوم آزادی مسابقه برگزار کرد . حال با توجه به هزینه های سنگین یک مسابقه فوتبال از قبیل حق الزحمه بازیکنان و داوران ؛ جابجای تماشاچیان ؛ انتظامات حاکم بر بازی و حاشیه های بعد از بازی فوتبال از قبیل خسارات به اتوبوسها و غیره و پخش مسابقه از صدا وسیما و میزگردهای که در رسانه ملی و جراید بعد از پایان بازی برگزار می شود و موارد دیگر از قبیل اینکه تماشا چی فوتبال خودش هیچ فعالیت ورزشی انجام نمی دهد ولی فقط از نظر روانی و احساسی تخلیه می شوند و غیره ... این نشان می دهد که ورزش کوهنوردی حتی نسبت به فوتبال بدون آنکه هزینه های زیادی برای دولت و مردم داشته باشد یکی از پر طرفدار ترین ورزشها در کشور می باشد. هر هفته این ورزش در حالی که با کمترین امکانات برگزاری می شود که بازیگران و تماشاچیان آن کسانیکه هستند که از اول هفته تا آخر هفته مشغول کارو زندگی خود می باشند در پایان هفته به تنهای و یا با خانواده به یک ورزش با نشاط روی می آورند که جز با ساختن وجود خود از نظر جسم و روح کاری دیگری انجام نمی دهند ( در ورزش کوهنورد برعکس ورزش فوتبال که بازیکن و تماشاچی جدای از هم می باشند و فقط این بازیکنان هستند که نود دقیقه به دنبال توپ می دوند و تماشاچی روی سکو نشسته است فقط با تماشای بازی از نظر و روحی لذت می برد ؛ ولی در ورزش کوهنوردی ؛ کوهنورد تماشاچی نیست بلکه در مسیر کوهنوردی با گذشت از موانع و سختی ها هم از نظر روحی هم از نظر جسمی لذت می برد ). اگر بخواهیم حساب کنیم که در عرض یک سال چه تعداد نفرات از مردم تهران به کوهنوردی می روند ؛ با توجه به ۵۲ دوهفته در سال حدود ۱۶ میلیون می باشند ؛ حال فرض کنید که اینها همه تماشاچی فوتبال باشند حدود ۱۶۰ استادیوم آزادی نفر می باشند یعنی اگردر عرض یک سال یک روز در میان مسابقه های ملی فوتبال برگزار شود به همان تعداد نفرات و فقط در شهر تهران مردم به کوه می روند .

حال اگر کوهنوردی را یک مسابقه پیاده روی در نظر بگیرید و قرار باشد برای ۱۶ میلیون نفر یک مسافت چند کیلومتری پیاده روی در نظر گرفت شود و مسیر که قرار است شرکت کنندگان از آن عبور کنند از میان" سنگلاخ ؛ رودخانه ؛گردنه ؛ شیب تند؛ بهمن ؛ سرمای زیر صفر درجه و غیره " باشد چه برنامه ریزی های می توان داشت که این مسابقه با کمترین سوانحی چه از نظر سلامتی افراد و چه از نظر سلامتی محیط زیست به پایان برسد .با توجه به موارد بالا ؛ جلو گیری از حوادث و اتفاقات ناگوار در حین کوهنوردی ناممکن است و فدارسیون کوهنوردی حتما" باید با پیش بینی اتفاقات نامترقبه برای سلامتی جان کوهنوردان چاره جوئی کنند ؛ ولی مقداری از حوادث به فعالیتهای خود کوهنوردان بر می گردد که انجام آن فعالیتها می تواند باعث به خطر افتادن سلامتی آنان و حتی حوادث ناگوار در کوه شود؛ مثلا" مراعات نکردن نکات ایمنی چه از نظر اصول فنی و چه از نظر سلامتی ؛ بهداشتی و محیط زیست . اینها موردی هستند که کوهنوردان باید کاملا" مراعات کنند مخصوصا" نکات که به بهداشت وسلامت خودشان بر می گردد از قبیل نخوردن بعضی از مواد غذای که می تواند در کوه باعث ناراحتی و کسالت آنان گردد .

اصل صحبت اینجانب در این نوشته به مراعات نکات زیست محیط در محیط کوهستان باز می گردد با توجه به اینکه این روزهای محیط زیست کوهستان به یکی از مشکلات و معضلات بزرگ زندگی بشری تبدیل شده است ( مخصوصا" در کشور عزیزمان ایران ) و از طرفی در چند سال اخیر استفاده از غذاهای کنسروی در میان کوهنوردان بسیار شایع شده است و بغیر از غذاهای کنسروی ؛ بقیه مواد خوراکی همراه کوهنورد در ظروف یکبار مصرف پلاستیکی ریخته شده است . حتی تنقلات که توسط دکه داران درمسیر کوهنوردی بفروش می رود با ظروف یکبار مصرف پلاستیکی تحویل مشتری می گردد. (تمام کشور به زباله دان ظروف یکبار مصرف تبدیل شده است ) با وجود قوطی های کنسرو و این همه ظروف یکبار مصرف در کوله کوهنوردان و متاسفانه بعضی از کوهنوردان و کسانیکه در مسیرهای کوهنوردی تردد می کنند با فرهنگ محیط زیست کوهستان آشنای ندارند ویا متاسفانه فرهنگ زیست محیطی کوهستان را مراعات نمی کنند و با ریختن ظروف یکبار مصرف در مسیرهای کوهنوردی باعث شده اند که چهره زیبا و طبیعی کوه که روزگاری از لحاظ روانی آرام بخش افرادی بود که از زندگی شهری فرار کرده بودند به منظریه خیلی زشت و کریه تبدیل شده است و باعث آزردگی خاطر دوستداران محیط زیست شده است . اگر قرار باشد ۱۶ میلیون نفر کوهنورد شمال شهر تهران در هنگام استفاده از مسیرهای کوهنوردی هر کدام فقط به مقدار صد گرم( که خیلی بیشتر از این می باشد ) از زباله های خود را در منطقه کوهستان رها کنند؛ چیزی حدود ۱۶۰۰ تن زباله در عرض یکسال وارد محیط زیست کوهستان می شود " آن هم در پنج مسیر قله توچال شهر تهران " حالا اگر زباله های دکه ها و پناگاه ها را به این آمار اضافه کنید که وحشتناک خواهد شد و وحشتناک تر این که چون در تمامی مسیر های مناطق کوهستانی مامور نظافت و شهرداری وجود ندارد( فقط در مسیرهای اصلی توسط شهرداری کوهستان منطقه یک زباله ها جمع آوری می شود ) این زباله ها هر ساله به روی هم انباشته می شود. اگردر عرض ده ها سال بعضی از کوهنوردان و گردشگران ریختن زباله پلاستیکی در کوه ادامه دهند . چه فجایع زیست محیطی که کودکان و آیندگان مرا را تهدید می کند .

● آینده زباله در کوهستان

از طرفی چون درخیلی از مناطق کوهستان کسی نیست که این زباله را از آنجا خارج کند ؛حال چه بر سر این زباله خواهد آمد ؟

مقداری از آن زباله ها بر اثر سرما و گرما و نور خورشید به ذرات ریزی تبدیل می شوند چون تجزیه نمی شوند فقط به صورت اجزای ریز وارد خاک می شوند که باعث مسمویت خاک کوهستان می گردند که باعث از بین رفتن گیاهان داروئی و علوفه های دامی می شود و مقداری دیگر از طریق آب رودخانه ها وارد شهرتهران می شوند و سپس با مسیر آب وارد دشتهای خدا و زمینهای کشاورزی می شوند که آنان نیز بعلت تجزیه نشدن مواد پلاستیکی باعث آلودگی خاک کشاورزی و محصولات کشاورزی می شوند ؛ که این محصولات آلوده بعد از مصرف باعث بعضی از مریضها در جامعه می شوند شاید هر روز با اخباری از قبیل آنفلونزای مرغی ؛خوکی آشنا شده باشید و حتما" فردا نیز با نوع سگی و موشی آن آشنا خواهیم شد .

● حال چه باید کرد؟

همه دوستداران محیط زیست باید جهت آگاه سازی مردم در مورد خطرات ناشی از استفاده ظروف یکبار مصرف پلاستیکی تلاش کنند و با فرهنگ سازی جهت استفاده نکردن از این ظروف به بهداشت و سلامت جامعه کمک کنند . درست است که این ظروف به عنوان میهمان ناخوانده چنان در زندگی مردم نفوذ کرده اند که استفاده نکردن از آنان خیلی مشکل است ولی می توان با بازگشت به آداب قدیم که از ظروف ملامینی و فلزی و یا ظروف یکبار مصرف کیاهی استفاده نمود و استفاده از ظروف پلاستیکی را کاهش داد و همچنین می توان از رها سازی آنان در محیط زیست جلوگیری کرد یعنی پس از استفاده مواد غذای این ظروف با خود از کوه به پایین بیاوریم و آنان را جهت بازیافت به ایستگاههای بازیافت تحویل دهیم تا مفهوم طلای کثیف آنان به واقعیت تبدیل شود .

حسین عبیری گلپایگانی