جدال فرسایشی با پیمانکاران

در تعریف شغل رفتگر آمده است «رفتگر یا سوپور شخصی است که در استخدام خدمات عمومی قرار دارد و به جمع آوری زباله به منظور دفع یا بازیافت می پردازد »

در تعریف شغل رفتگر آمده است: «رفتگر یا سوپور شخصی است که در استخدام خدمات عمومی قرار دارد و به جمع‌آوری زباله به منظور دفع یا بازیافت می‌پردازد.» تصور عامه مردم هم از کسانی که مشغول به این کار هستند همین است. مردانی نارنجی‌پوش که جارو به دست در خیابان‌های شهر دیده می‌شوند یا سوار ماشین حمل زباله سعی دارند هر چه سریع‌تر شهر را از شر سطل‌های پر از زباله خلاص کنند، اما در این میان هیچ‌کس خبر ندارد این افراد چقدر کار می‌کنند و با این حجم کار حقوقشان چقدر است و تنها همه خوب می‌دانند این شغل مزایایی ندارد و رویای کودکی هیچ‌کس این نبوده که وقتی بزرگ شد، رفتگر شود و قطعا از این پس هم نخواهد بود.

● رفتگران چگونه رفتگر می‌شوند

شاید بتوان گفت رفتگرشدن آنقدرها هم کار مشکلی نیست. در بسیاری موارد کسانی که برای این شغل درخواست می‌دهند تقاضای کارشان توسط پیمانکاران پذیرفته می‌شود چرا که نه نیاز به تخصص و مهارت خاصی دارند و نه تحصیلات مربوط و تازه خبری هم از حقوق میلیونی و مزایای خاص نیست. در این میان هر چند وقت یکبار شهرداری هم برای استخدام رفتگران دست به کار می‌شود؛ اتفاقی که البته زیاد هم رخ نمی‌دهد. البته اوضاع رفتگران در شهرهای کوچک آنقدرها هم بد نیست و به دلیل آن که شهرشان نیازمند نیروی زیادی در این زمینه نیست شرایط بهتری دارند و جالب اینجاست که بیشتر رفتگران شهرهای بزرگ هم افرادی هستند که با رویای پیدا کردن کار به کلانشهرها کوچ کرده‌اند و در نهایت شغلی بهتر از این کار گیرشان نیامده‌ است.

● پیمانکاران، کابوس اصلی رفتگران

پیمانکاران کابوس اصلی رفتگران هستند. حقوق آنها به دست پیمانکاران است و خیلی از آنها هم راه‌های زیادی برای اذیت‌کردن رفتگران بلدند. از تاخیر در پرداخت حقوق گرفته تا این که به جای ۸ ساعتی که حقوق می‌دهند از آنها ۱۲ ساعت کار بکشند. در این میان حق اعتراضی هم البته وجود ندارد تا مبادا شغل از دست برود و دیگر حتی خبری از همین حقوق اندک هم نباشد.

حتی شهردار تهران هم حسابی از بعضی پیمانکاران شاکی و از تخلفاتی که دارند گلایه‌مند است. بنا بر گفته‌های قالیباف هر پیمانکاری موظف است برای نیروهای خود، حسابی در بانک باز کند تا حقوق آنها از این حساب پرداخت شود اما در این میان مشکلی که به وجود می‌آید این است که برخی از پیمانکاران راه‌های مختلفی برای فرار از پرداخت نکردن حق و حقوق قانونی کارگران پیدا می‌کنند که یکی از همین راه‌ها پرداخت نکردن حقوق تمام ساعات کاری است.

در بسیاری از موارد زمانی که رفتگران برای گرفتن حق و حقوق عقب افتاده‌شان به پیمانکاران مراجعه می‌کنند و پاسخ درستی دریافت نمی‌کنند به سراغ شهرداری می‌روند و اغلب این جواب را می‌شنوند که حق و حقوقشان به پیمانکاران پرداخت شده است. جالب اینجاست هر پیمانکار برای خودش مقررات مخصوصی وضع می‌کند؛ مثلا یک پیمانکار مرخصی ماهانه را به دلخواه خودش تغییر می‌دهد و دیگری شیفت‌های کاری را و در این میان چیزی را که همه رعایت می‌کنند این است که از حق عائله‌مندی و مسکن و مرخصی خبری نیست. شاید تنها کاری که همه آنها انجام می‌دهند این باشد که هر چند ماه یکبار لباس و دستکش و در برخی موارد ماسک و کلاه در اختیار رفتگران قرار می‌دهند، آن هم البته نه برای سلامت رفتگران که به دلیل حفظ نمای بیرونی در مقابل حسابگری‌ها و بازرسی‌های شهرداری است.

● رفتگران چقدر و کجا کار می‌کنند؟

بیشتر رفتگران یا صبح زود در سطح شهر دیده می‌شوند یا شب‌ها و کمتر پیش می‌آید در طول روز این افراد در سطح شهر دیده شوند. ساعت کاری رفتگران معمولا در تمام کشور یکسان است. برای آنها دو شیفت کاری در روز وجود دارد که بسته به نظر پیمانکار و نوع قرارداد و برخی مواقع به میل خودشان می‌توانند میان شیفت صبح و شیفت شب یکی را انتخاب کنند.

شیفت کاری صبح معمولا از ساعت ۳ الی ۴ صبح آغاز می‌شود و تا ۱۲ ظهر ادامه دارد. در این شیفت رفتگران به خیابان‌هایی که محدوده کارشان است می‌روند و وظیفه اصلیشان تمیز کردن این خیابان‌هاست که شامل کارهایی مانند جمع‌آوری زباله و برگ درختان و تمیز کردن معابر و جوی آب است. در این شیفت معمولا هر رفتگر موظف است سه تا پنج خیابان را تمیز کند.

رفتگرانی هم که در شیفت شب کار می‌کنند کارشان جمع‌آوری زباله است و اغلب آنها با ماشین حمل زباله به محدوده تعیین شده می‌روند.

● درآمد رفتگران چقدر است؟

وضع درآمد رفتگران در شرایط مختلف کاری متفاوت است، اما تقریبا بیشتر آنان باید بنا بر قرارداد متناسب با قانون کار حقوق دریافت کنند که البته این تنها در مورد رفتگرانی که نیروی رسمی یا قراردادی شهرداری هستند، رعایت می‌شود. بسیاری از آنان همیشه در حال مذاکره با پیمانکاران برای دریافت حقوق عقب‌افتاده یا کم‌شده خودشان هستند که در خیلی موارد به زور به ۴۰۰ هزار تومان می‌رسد.

البته این را نباید از نظر دور داشت که در این میان رفتگرانی با سابقه ۲۰ سال هم هستند که کارمند رسمی شهرداری محسوب می‌شوند و لااقل خیالشان راحت است که هر ماه حقوق ثابت و مزایا و اضافه کاریشان سر جای خودش است که البته تعداد آنها خیلی هم زیاد نیست.

سُمیرا زمانی