لیگ هایی که شتاب گذشته را ندارند

درتعریف لیگ نخستین کلمه مشترکی که از فرهنگ های مختلف به گوش می رسد اجتماع یا گردهم آمدن است از دیرباز آنهاکه به فکر برگزاری مسابقاتی موسوم به لیگ افتادند در تلاش بودند مکانی را برای رقابت گروه های مختلف با یکدیگر به وجود آورند

درتعریف لیگ نخستین کلمه مشترکی که از فرهنگ های مختلف به گوش می رسد اجتماع یا گردهم آمدن است. از دیرباز آنهاکه به فکر برگزاری مسابقاتی موسوم به لیگ افتادند در تلاش بودند مکانی را برای رقابت گروه های مختلف با یکدیگر به وجود آورند. امروزه لیگ ها بهترین ویترین برای عرضه کیفی و کمی استعدادهای فردی و گروهی رشته های مختلف هستند این شرایط در ایران هم مانند همه کشورهای صاحب مسکن وجود دارد.

براساس آمارها، قدیمی ترین لیگ ها را انگلیسی ها بر پاداشته اند. لیگ فوتبال انگلیس قدمتی ۱۳۷ ساله دارد. هیچ یک از رشته های ورزشی مسابقه های لیگ باشگاهی چنین پیشینه ای ندارد. حتی مسابقه های تنیس ویمبلدون که جزو رقابت های تاریخی محسوب می شود ۲ سال پس از لیگ فوتبال انگلیس راه افتاده است.

در تاریخ ورزش ایران نیز شروع قدیمی ترین لیگ به سال ۱۳۵۲ بر می گردد. زمانی که تیم های باشگاهی فوتبال در جامی با عنوان تخت جمشید، شانس رقابت با یکدیگر را پیدا کردند. یک سال بعد از آن نیز والیبالی ها ، لیگی با عنوان پاسارگاد را راه اندازی کردند. بعد از آن و به مرور زمان در همه رشته ها شاهد برپایی رقابت های باشگاهی در میدانی به نام لیگ بوده ایم .

اماچیزی که نمی توان آن را از یاد برد اتکای بیش از حد ورزش سنتی ایران به مسابقه های قهرمانی کشور در سال های نه چندان دور بود. شرایط به گونه ای بود که به ویژه در فصل تابستان ورزشکاران منتخب در مکانی گرد هم می آمدند و فدراسیون ها نیز نفرات برتر را از میان آنها بر می گزیدند، اما دیری نپاییدکه این نوع مسابقه ها هم رونق اولیه خود را از دست دادندو به دلایل مختلف متزلزل شدند تا این که باشگاه ها در برخی از رشته ها به فعالیت پرداختندو حاصل آن رقابت هایی شد که در شهرها و استان های مختلف به برگزاری آن دل بستند.

گام ها خیلی سریع برداشته شدند و در برخی رشته ها نظیر فوتبال به تقلید از لیگ های اروپایی ، بازی های باشگاهی برگزار شدند. این مسابقه ها کم کم چنان وسعتی پیدا کردند که جای رقابت های قهرمانی کشور را گرفتند. اوضاع تا جایی پیش رفت که حتی در دوره ریاست هاشمی طبا در سازمان تربیت بدنی ، طرح برگزاری لیگ سراسری برای همه رشته ها پی ریزی شد و ناگزیر برای پیشرفت بیشتر شماری از فدراسیون ها با انجام لیگ برتر تحولی در ورزش به وجود آوردند ولی هزینه های تیمداری و مشکلات مالی اجازه نداد همه فدراسیون ها به نحو احسن از این برنامه بهره برداری کنند.

دریک مقطع شماری از لیگ ها بسیار پرهیاهو و با کیفیت شدند و در زمانی دیگر عطش آنها به طرز چشمگیری فروکش کرد. پشتیبان های مالی که در مقطعی به خوبی باشگاه ها را یاری کردند با افزایش تورم از موضع خود عقب نشستند تا باشگاه ها نتوانند با سرعتی که انتظار داشتند به سمت جلو گام بردارند. این اتفاق مختص یک یا دو لیگ نیست و اکنون در بسیاری از رشته ها به چشم می آید.

● لیگ های منظم و لیگ های نامنظم

از سوی دیگر برنامه ریزی نامناسب و نامنظم شرایط را به سمتی سوق می دهدکه بهره برداری لازم از آن صورت نگیرد. وقفه های گاه و بیگاه، مشکل غیرقابل حل برخی از لیگ هایی شده که به باور کارشناسان برگزاری منظم آن کمک بزرگی به تیم های ملی همان رشته ها می کند. لیگ برتر فوتبال جزو این دسته است. لیگی که بیشترین هزینه ها را در ورزش متوجه خود می بیند و جذابیت و طرفدارانش نیز به نسبت با دیگر رشته ها قابل قیاس نیست. با این حال این طور استنباط می شودکه نظم لیگ در روزهای ابتدایی این فصل به مراتب بهتر از مرتبه های قبل است.

هم زمان وقتی دیگر لیگ ها را مورد بررسی قرار دهیم به اشکالات زیادی بر می خوریم. در لیگ هندبال که حالا قدمتی ۲۰ ساله دارد مربیان باشگاهی هنوز از نبود تقویم منظم می نالند . آنها مدعی هستند به طور دقیق نمی دانند فصل چه زمانی به نیم فصل و حتی پایان کار خود می رسد تا برنامه هایشان را اجرایی کنند. ایرج رضایی سرمربی تیم هپکو اراک توضیح می دهد: امسال ۱۰ تیم در لیگ حضور دارند. هر تیم باید ۹ مسابقه بدهد ولی فدراسیون تنها برنامه بازی ها را اعلام کرده است. با این وضع نمی توانیم برنامه ریزی مناسبی انجام بدهیم. سال گذشته هم لیگ را به خاطر تیم ملی تا مدتها تعطیل کردند با این شرایط خیلی سخت است بازیکنانمان را آ ماده نگه داریم.»

این گلایه از زبان محسن اخگر سرمربی تیم شهرداری کرمان هم شنیده می شود. او می گوید که بزرگ ترین مشکل هندبال تعطیلی غیرمعمول آن است که به تیم ها لطمات زیادی وارد می کند. اما علیرضا رحیمی رئیس فدراسیون هندبال مدعی است همواره تقویم منظمی برای مسابقه ها وجود داشته و امسال هم رقابت ها بدون وقفه برگزار می شود و تاقبل از سال جدید پایان می یابد هندبال ایران که پس ا ز کسب عنوان سوم بازی های آسیایی ثابت کرد پیشرفت خوبی داشته تنها یک نمونه از لیگ هایی است که با مشکلاتی از این نمونه دست و پنجه نرم می کنند.

اوضاع در چند رشته دیگر مسائل خاص خودش را دارد. در وزنه برداری که به طور معمول ۸ تا ۱۰ تیم در آن وجود دارند اگر شرکت نفت حمایت مالی از تیم ها را برعهده نگیرد شاید یک بحران اساسی این لیگ را فرا گیرد. تقریباً بیشتر تیم های این رشته در پوشش شرکت های وابسته به وزارت نفت هستند چیزی که در واترپلو هم مشهود است و در یکی ۲ سال اخیر با کنار کشیدن چند شرکت حمایت کننده وضع دشواری برای برگزاری آن به وجود آمده است.

البته بهرام افشارزاده، رئیس فدراسیون وزنه برداری تلاش می کند اوضاع لیگ وزنه برداری را خوب جلوه دهد و یادآور شود ورزشکاران شایسته ای در آن حضور دارند. با این تفاسیر مشخص نیست چرا تا کنون برای جذب تماشاچی دراین لیگ حرکتی صورت نگرفته یا اگر هم فعالیتی انجام شده ، نتیجه بخش نیست ؟آیا لیگی که در سکوت محض برگزار شود انگیزه های ورزشکاران را از بین نمی برد؟ افشار زاده در این باره تنها به آماده شدن ملی پوشان در کوران مسابقه ها اکتفا می کند. در حالی که بسیاری بر این باورند شرایط کنونی و نحوه برگزاری مسابقه ها چندان آرمانی نیست.

● حضور کشتی گیران سرشناس

کشتی به عنوان ورزش اول کشور از دیرباز موردتوجه عامه مردم بوده است. هرجا مسابقه هایی برپامی شد فوج تماشاچیان سالن های گاه محقر را خجل زده می کردند. این رشته هنوز هم طرفداران پروپا قرصی دارد که سرمایه های واقعی آن هستند.

کشتی در سال های قبل ازانقلاب هم دارای لیگ بود. اما قوانین مدونی نداشت تا این که در دوره مدیریت امیررضا خادم، اسدالله رضایی داور قدیمی و کارشناس این رشته مأمور بررسی اوضاع و تصویب اساسنامه ای برای لیگ این رشته سنتی شد. رضایی می گوید: در اساسنامه تنظیم شده حتی به کوچک ترین مسائل هم اشاره شده بود. ما کشتی گیرانی در سطح جهان را به لیگ آوردیم و رونق خاصی به مسابقه ها بخشیدیم. ورزشکاران از تمرین و مبارزه با بهترین های دنیا تجربیات جدیدی آموختند.حتی به مربیان سازنده هم توجهات خوبی شده بود ولی با بی توجهی به اساسنامه دیگر آن شرایط وجودندارد.

هنوز هم کسی خاطرات شیرین حضور کشتی گیران سرشناس مثل حاجی اف، گوتشلیدزه، گایدارف، کورتانیدزه و... را در لیگ ایران از یاد نمی برد. شرایط به گونه ای بود که همگان لیگ برتر کشورمان را با مسابقه های جهانی مقایسه می کردند. اما این موج خیلی سریع فروکش کرد و حالا تیم های داخلی مدعی مثل جویبار لوله و دانشگاه آزاد از حضور در رقابت ها انصراف داده و تیمی مثل گل گهر سیرجان که با عسگری محمدیان و چند کشتی گیر سرشناس مازندرانی فصل گذشته در زمره مدعیان بود. حضورش در پرده ابهام قرار دارد.

والیبال و بسکتبال هم چنین خطراتی را حس می کنند. هر سال در فصل نقل و انتقال شمار تیم های این رشته ها آب می رود. این درحالی است که کیفیت خوب مسابقه های باشگاهی دراین رشته ها کمک شایانی برای پیشرفت تیم های ملی والیبال و بسکتبال کرده است.

جعفریان دبیر فدراسیون بسکتبال پوشش ندادن خوب رسانه ها از بازی های این لیگ را یکی از عوامل اصلی مشکلات موجود می داند چرا که در صورت اطلاع رسانی خوب از بازی ها مسئولان و مردم هم بیشتر نسبت به شرایط موجود آشنا می شوند. این ادعا را مسئولان سازمان لیگ شطرنج نیز مطرح کرده اند. اسکندری رئیس سازمان لیگ شطرنج به این نکته می پردازد که پخش نشدن برنامه های آموزشی این رشته از سیما، مردم را نسبت به شطرنج بی توجه کرده است.

وی مشکل مالی را دیگر دلیل عدم پویایی این لیگ عنوان می کند.این نمونه ها و اظهارنظرها تنها گوشه هایی از مشکلات لیگ های مختلف ایران است.درحالی که این مسابقه ها با حمایت های بیشتر و تقسیم عادلانه هزینه ها می توانند محلی برای پرورش و عرضه استعدادها باشند و با جذب تماشاچیان و طرفدارانشان به کمک تیم های ملی بشتابند. گاهی مشاهده می شود کیفیت رقابت ها مطابق انتظارات نبوده و با کنار کشیدن حامیان مالی از نظر کمی هم اشکالاتی به وجود می آید. درواقع به نظر می رسد برخی از لیگ ها شتابی که در روزهای نخستین برای پیشرفت داشتند بسیار کمتر از قبل شده و این نگران کننده است.

یوسف حیدری

علی رضایی