ناگفته هایی از عملیات غرورآفرین فتح المبین

در سال ,۱۳۶۰ چند عملیات به نام های «فرمانده كل قوا, خمینی روح خدا» در دارخوین شمال خرمشهر , « ثامن الائمه » شكست حصر آبادان و طریق القدس بستان و چزابه انجام شد كه با همه دستاوردهای گرانقدرشان و ضرب شستی كه دشمن بعثی از نیروهای ایرانی خورد, اما لطمه چندانی به ماشین جنگی دشمن وارد نكرد

در آخرین روزهای سال ،۱۳۶۱ جبهه های جنگ تحمیلی عراق علیه ایران حال و روز دیگری داشت. جنگ وارد هجدهمین ماه خود شده بود. در این ۱۸ ماه، ارتش بعثی عراق سرزمین های بسیاری را از خاك ایران به تصرف درآورده و اشغال كرده بود. درشش ماهه اول تجاوز بعثی ها، انسجام گسترده ای برای مقابله و عقب راندن دشمن در جبهه های ایران، به چشم می خورد. اما از آغاز سال ۱۳۶۰ بود كه سپاه پاسداران توانست با انسجام سریع خود، شناسایی، برنامه ریزی، طراحی و اجرای عملیات هایی را برای توقف تجاوز دشمن و بیرون راندن او از سرزمین های اشغالی آغاز كند.

در سال ،۱۳۶۰ چند عملیات به نام های «فرمانده كل قوا، خمینی روح خدا» در دارخوین (شمال خرمشهر)، « ثامن الائمه » (شكست حصر آبادان) و طریق القدس (بستان و چزابه) انجام شد كه با همه دستاوردهای گرانقدرشان و ضرب شستی كه دشمن بعثی از نیروهای ایرانی خورد، اما لطمه چندانی به ماشین جنگی دشمن وارد نكرد. سرزمین های آزاد شده نیز با همه موقعیت های ارزشمندشان در جغرافیای جنگ، دشمن را از رویارویی با رزمندگان اسلام نا امید نكرده بود.

چرا كه هنوز خرمشهر (این قلب تپنده ایران) و مناطق غرب رودخانه كرخه در شمال خوزستان در دست عراقی ها بود و آنها با تسلط بر این نقاط براحتی روستاها و شهرهایی را كه مردم در آنها به سر می بردند، زیر آتش گلوله های سنگین و سبك خود داشتند. شهرهایی چون شوش، اندیمشك و بویژه دزفول و پایگاه مهم نیروی هوایی ارتش ایران در تیررس توپخانه دشمن بود.

پس در این شرایط با فرا رسیدن آخرین روزهای اسفند سال ،۱۳۶۰ ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران عملیات گسترده ای را طراحی كردند تا دشمن را در غرب رودخانه كرخه به عقب رانند.

علی صیاد شیرازی، فرمانده جوان نیروی زمینی ارتش از آن روزها در خاطراتش چنین یاد می كند: «بچه های سپاه، بشدت معتقد بودند كه عملیات را باید از چهار محور عین خوش، پل نادری، شوش و رقابیه به طور همزمان شروع كنیم.»

بنابراین باید چهار تا سازماندهی داشته باشیم و چهار تا قرارگاه تشكیل شود و عملیات هدایت شود. بچه های ارتش می گفتند اگر از چهار محور عملیات را انجام دهیم، این خطر هست كه در بعضی محورهای عملیاتی پیشرفت خوبی داشته باشیم ولی نیرو زیاد نداریم و اگر ، اصلاً نخواهیم جلو برویم كه كارمان ناقص می ماند.

بنابراین منطقی است كه تمركز نیرو را از دو محور بدهیم و در دو مرحله برسیم به كل اهداف عملیات. بحث های زیادی شد. از نظر علمی، بچه های ارتش درست می گفتند و از نظر تخصصی حرفشان درست بود ولی با روحیه ای كه در جلسه بود، می دیدیم این روحیه مناسب بچه های سپاه نیست. چون آنها برای نبرد انگیزه داشتند و ما با انگیزه آنها هماهنگ می شدیم. از آن جا كه از نظر فرماندهی، توافق میان من و فرمانده سپاه شرط بود، گفتم اشكال ندارد. ما می توانیم از این طریق جلو برویم.

شناسایی ها با دقت و گستردگی تمام در مناطق مورد نظر در حال انجام بود، در قرارگاه مشترك سپاه و ارتش ، یكی از مباحث مهم برای عملیات، جدول روشنایی بود. یعنی چه موقع برای عملیات مناسب بود و در چه ایامی ماه شب ها در آسمان نورافشانی می كرد. نتیجه این مباحث به هجدهم یا نوزدهم فروردین ختم شد. اما دشمن كه گویی از عملیات بزرگ روزهای آینده خبردار شده بود، حمله بزرگی را در منطقه رقابیه آغاز كرد.

این حمله برای این بود كه طرف مقابل را از عملیات گسترده خود، باز دارد. در چنین شرایطی بسیاری از محاسبات عملیات بر هم ریخت و تردید ها و نگرانی هایی را به وجود آورد.» سپهبد صیاد می گوید: «آخرین بررسی مشترك من و فرمانده سپاه به این نتیجه رسید كه باید این مطلب را به حضرت امام(ره) منتقل كنیم كه وضع ما نگران كننده است. ببینیم نظرشان چیست و در این شرایط چه باید كرد؟ متفق القول شدیم كه این كار درست است.

تصمیم گرفتیم كه بگوییم. چاره ای نداشتیم و گرفتار شده بودیم. چون هر دو نمی توانستیم برویم، با توافق هم، قرار شد آقای محسن رضایی بروند و برگردند. زمان هم تنگ بود. حتی اگر با هواپیما هم می رفت و برمی گشت، باز هم نمی شد. یك ساعت و نیم برود، یك ساعت و نیم برگردد و در تهران هم ترافیك هست.

این صحنه ها تاریخی است و باید توجه كرد. یك دفعه یكی از خلبان های با روحیه انقلابی ارتش، به نام حق شناس گفت من خلبان اف - پنج هستم. ما مجاز نیستیم در كابین كمك خلبان یك نفر دیگر را سوار كنیم، باید حتماً خلبان باشد. ولی من آمادگی دارم هر كدام از شما كه خواستید، سوار شوید، در مدت ۲۰ دقیقه به تهران برسانم و از آن طرف هم در مدت ۲۰ دقیقه بیاورم بقیه زمان صرف رفت وآمد تا جماران می شود.

این پیشنهاد جالبی بود. هواپیمای اف پنج آموزشی آماده بود كه دونفر توانستند با آن پرواز كنند. كسی هم كه می خواهد برود توی كابین، باید آزمایش بدهد، تست بدهد، چون می خواهد با سرعت صوت پرواز كند و كشش می خواهد. آقای رضایی رفت و وقتی برگشت، گیج بود! چنین حالتی به ایشان دست داده بود. در مدت دو تا سه ساعت كارمان انجام شد. به امام(ره) مراجعه شد و نتیجه را هم آورد. جمع شدیم و پرسیدیم: نتیجه چه شد؟

گفت: رفتم خدمت حضرت امام(ره) و به ایشان گفتم وضعمان خیلی خراب است و واقعاً مانده ایم كه چكار كنیم. مهمات كم داریم، دشمن به ما حمله كرده، نیروهایمان كم است، اصلاً منطقه، یك منطقه عجیب و غریبی است. خواهش می كنیم كه حداقل استخاره كنید كه حمله كنیم یا نه.

حضرت امام(ره) فرموده بودند من استخاره نمی كنم. ولی خودتان بروید به طلب خیر قرآن را باز كنید و نگران نباشید. مشكل تان حل می شود. بروید اقدام كنید.»

ساعت ۳۰ دقیقه بامداد دوم فروردین سال ۱۳۶۱ عملیات با رمز مبارك یا زهرا(س) آغاز شد. چهار قرارگاه قدس، نصر، فجر و فتح به نیروهای دشمن یورش بردند. در نخستین روز عملیات جاده دهلران- پادگان كرخه آزاد شد و نیروها در عین خوش مستقر شدند. همچنین منطقه كمر سرخ، امامزاده عباس و تپه های ۲۰۲ نیز به تصرف رزمندگان ایرانی درآمد.

مهمترین دستاورد مرحله اول عملیات شایدتصرف توپخانه بزرگی از دشمن در تپه های علی گره زد با بیش از ۸۲ قبضه توپ بود كه سقوط آن، به سرعت پیشروی رزمندگان و كاهش تلفات نیروهای انسانی بسیار كمك كرد. در جبهه نصر، این مهم بر عهده سه یگان از تیپ ۲۷ حضرت رسول(ص) بود. این سه یگان عبارت بود از گردان حمزه سیدالشهدا به همراه گردان ۱۶۹ از تیپ ۲ لشكر ۲۱ حمزه، گردان حبیب ابن مظاهر به همراه گردان ۱۴۴ از تیپ ۲ لشكر ۲۱ حمزه و گردان سلمان فارسی به همراه گردان ۱۴۱ از تیپ ۲ لشكر ۲۱ حمزه. ماجرای تصرف توپخانه بسیار شنیدنی است.

محمدكوثری یكی از فرماندهان سپاه كه شب عملیات در قرارگاه تاكتیكی جبهه نصر حضور داشت، می گوید: این خیلی خطرناك بود كه سرستون نیرو، در شرایطی كه از خط اول دشمن هم گذشته و در وسط مواضع نیروهای دشمن قرار گرفته اند، به هدف نرسند. قرار گاه فرماندهی جبهه نصر و به تبع آن، قرارگاه مشترك سپاه و ارتش با نگرانی و به صورت مستمر مسأله پیشروی گردان ها به سمت علی گره زد را پیگیری می كردند. در آن دل شب، بی سیم های قرارگاه تاكتیكی نصر حتی یك لحظه هم خاموش نبودند، همه از حاج احمد متوسلیان، فرمانده تیپ ۲۷ حضرت رسول(ص) یك سؤال داشتند؛ بالاخره نتیجه چه شد؟!

محمود جوانبخت

---