تلسکوپها

تلسکوپ ها نور اجرام سماوی را جمع آوری کرده با متمرکز نمودن امواج نوری یک تصویر تشکیل میدهند امروزه اکثر ستاره شناسان از تلسکوپ به تنهائی استفاده نمیکنند بلکه به آن ابزاری نظیر دوربین رایانه و طیف نما متصل میکنند تا بیشترین اطلاعات ممکن را از نور بگیرند

تلسکوپ ها نور اجرام سماوی را جمع آوری کرده با متمرکز نمودن امواج نوری یک تصویر تشکیل میدهند. امروزه اکثر ستاره شناسان از تلسکوپ به تنهائی استفاده نمیکنند بلکه به آن ابزاری نظیر دوربین رایانه و طیف نما متصل میکنند تا بیشترین اطلاعات ممکن را از نور بگیرند.

دو نوع تلسکوپ مختلف و جود دارد:تلسکوپ انکساری که با عدسی نور را جمع آوری میکند و تلسکوپ انعکاسی که از آینه استفاده میکند.

● تلسکوپ انکساری

در تلسکوپ انکساری یک عدسی بنام عدسی شیئی نور را جهت تشکیل تصویر جمع آوری ودر کانون متمرکز میکند. این تصویر توسط عدسی دیگری به نام عدسی چشمی به صورت بزرگتر دیده میشود.

عدسی های بزرگتر به هنگام نصب در تلسکوپ اندکی تغیر شکل میدهند و باعث اختلال در تصویر میشود بخاطر همین ستاره شناسان نمیتوانند تلسکوپهای انکساری بزرگ بسازند.

تلسکوپ یرکس با یک عدسی به قطر ۱متر در ایالت ویسکانسین آمریکا بزرگترین تلسکوپ انکساری دنیاست

● تلسکوپ انعکاسی

تلسکوپ های انعکاسی بوسیله آینه محدب نور اجرام سماوی را در کانون خود متمرکز میکنند.این نور در مقابل یا پشت آینه اصلی تصویری تشکیل میدهد.

هرچه آینه اصلی بزرگتر باشد تصویر دقیق تر دیده میشود.همه تلسکوپهای بزرگ انعکاسی هستند زیرا نصب آئینه های بزرگتر از عدسی امکان پذیر است.تلسکوپهای انعکاسی انواع مختلفی دارند که متداولترین آنها کاسگرین نیوتنی وکوده است.

● طیف نما چیست؟

تنها راه ستاره شناسان برای پی بردن به اجرام دور کسب حداکثر اطلاعات ممکن از امواج نور و سایر تشعشعات است که توسط تلسکوپ جمع آوری شده است. طیف سنج با تجزیه نور ستارگان به همان شیوه تجزیه نور در منشور ترکیب و دمای ستاره را مشخص میکند.طیف ستاره شبیه به رنگین کمان است ولی خطوط سیاه رنگی دارد.موقعیت این خطوط معلوم میکند که ستاره با چه گازهائی احاطه شده است.

منشور نور سفید را شکسته و رنگها سازنده اش را تجزیه میکند.

گازهای خورشیدی طول موجهای معینی از نور را جذب میکنند و در طیف نوارهای سیاهی را پدید می آورند.

● ثبت تصاویر

ستاره شناسان اولیه برای مشاهده فضا از تلسکوپ یا چشم غیر مسلح استفاده میکردند و سپس اجرامی را که دیده بودند میکشیدند. اکنون ستاره شناسان حرفه ای و غیر حرفه ای برای کسب تصاویر دائمی از تجهیزات عکسبرداری بهره میبرند. اغلب اوقات تصاویر توسط رایانه پردازش میشوند و اطلاعات مفصلی در اختیار ستاره شناسان قرار میدهند. ستاره شناسان غیر حرفه ای نیز میتوانند با ساده ترین تجهیزات به نتایج عالی دستیابند.

● تلسکوپهای جدید

آینه های تلسکوپهای عادی بسیار کلفت و سنگینند بنابر این نوع تازه ای از آینه های سبکتر قویتر و با کنترل آسان تر ساخته میشود. تلسکوپ کک در مائونا کیای هاوائی در آمریکا یکی از آن تلسکوپهای جدید است. این تلسکوپ به ۳۶ آینه کوچک تقسیم میشود که در کنار هم تصویر واحد می آفرینند.نوع دیگر تلسکوپها آینه نازکی باقابلیت تنظیم با رایانه را دارند.

نوع سوم تلسکوپهای جدید شبیه کندو است و از آینه های سبک و قوی که با کیسه های هوا نگه داشته میشوند ساخته میشوند.

● تلسکوپهای چندتائی

میتوان نور چند آینه یا تلسکوپ را ترکیب کرد تا تصویر آینه بزرگ حاصل شود. این آینه ها به عنوان یک سطح انعکاسی عمل میکنند و تصاویر دقیق تری نسبت به حالت منفرد تولید میکنند. تلسکوپ چند آینه ای از شش آینه به قطر ۱.۸ متر تشکیل شده که در مجموع یک سطح انعکاسی ۴.۵ متری ایجاد میکنند.

این تلسکوپ در رصدخانه ویپل آریزونا قرار دارد و اکنون در مرحله تبدیل به تلسکوپ تک آینه ای با قطر ۶.۵ متر است. این تلسکوپ در اواسط سال ۱۹۹۶ به کنار گذاشته شد.و تلسکوپ تک آینه ای از سال ۱۹۹۷ مورد بهره برداری قرار گرفت.

● تلسکوپ بسیار بزرگ

تلسکوپ بسیار بزرگ اکنون در رصد خانه جنوبی اروپا در شیلی در حال ساخت است. این تلسکوپ نور ۴ تلسکوپ بزرگ را که هر کدام آینه ای به قطر ۸.۲ متر دارند ترکیب میکند تا تصاویر دقیق تری از اجرام آسمانی بسیار کم نور تهیه کند. اولین تلسکوپ در اواخر سال ۱۹۹۷ به خدمت گرفته شد.

www.nabegheha.ir