افسردگی پس از زایمان

بیماری‌های روانی اغلب ریشه در ژنتیک دارند ، البته عوامل محیطی نیز در بروز آنها موثرند. از عوامل محیطی می‌توان استرس‌های روحی و جسمی را نام برد که این عوامل در دوره بارداری …

بیماری‌های روانی اغلب ریشه در ژنتیک دارند ، البته عوامل محیطی نیز در بروز آنها موثرند. از عوامل محیطی می‌توان استرس‌های روحی و جسمی را نام برد که این عوامل در دوره بارداری و پس از آن بسیار شایع هستند. از طرفی مادر باردار همواره نگران سلامت جسمی و مغزی فرزند خود است و همین طور بخصوص در حاملگی اول نگران دردهای مربوط به وضع حمل است. این نگرانی در کسانی که دچار مشکلات خانوادگی یا مالی هستند، بسیار شدیدتر است. به همین دلیل بیماری‌های روحی بخصوص در کسانی که سن پایین‌تری دارند یا اولین بارداری‌شان است یا نوزاد شان دچار اختلالات رشد است، زود به دنیا آمده یا وزن کمی دارد، بسیار شایع‌تر است. همین طور مادرانی که معتاد هستند یا سیگار می‌کشند بیشتر در معرض بیماری‌های روانی هستند.

در روزهای اول پس از زایمان به دلیل تغییرات هورمونی شدیدی که در خون مادر رخ می‌دهد، احتمال شروع یا عود بیماری‌های روحی از جمله افسردگی شدید، زیاد است.

افسردگی ماژور از بیماری‌های شایع زنان در سنین باروری است و به دلیل استرس و تغییرات هورمونی در بارداری احتمال عود یا شروع آن در بارداری و بخصوص در دوهفته پس از زایمان بالاست و از آنجایی که در این بیماران احتمال خودکشی وجود دارد، تمامی خانم‌هایی که پس از زایمان دچار علائم افسردگی مثل ناامیدی، احساس تنهایی، گریه فراوان، احساس گناه، تحریک‌پذیری، خستگی، عدم‌تمرکز، فراموشی جزئیات و بی‌خوابی شده باشند باید از این نظر بررسی شوند. داروهای این بیماری اغلب برای جنین بی‌ضرر هستند و مصرف آنها در طول شیردهی نیز بلامانع است. این بیماری بیشتر ژنتیکی است و بخصوص در زنانی که سابقه فامیلی این بیماری را دارند بیشتر بروز می‌کند و امکان عود در حاملگی بعدی بالاست.

بلافاصله بعد از زایمان نوعی تغییر رفتار به نام سردی پس از زایمان رخ می‌دهد که بسیار شبیه به بیماری افسردگی است که در نیمی از زنانی که زایمان کرده‌اند، دیده می‌شود و به صورت غمگینی، تحریک‌پذیری، بی‌خوابی، عدم تمرکز، اضطراب و اختلالات رفتاری بروز می‌کند. این مشکل گذراست و تنها در هفته اول بعد از زایمان وجود دارد و برخلاف افسردگی نیاز به درمان دارویی ندارد.

بیماری دوقطبی (مانیک ـ دپرسیو) که با دوره‌هایی از سرخوشی غیرعادی و افسردگی همراه است نیز در دوران بارداری دیده می‌شود تنها باید دانست که لیتیوم که داروی اصلی این بیماری است موجب ایجاد بیماری‌های خاص قلبی در جنین شده و بهتر است در ۳ ماه اول بارداری مصرف نشود. بیماری دیوانگی پس از زایمان که اغلب بعداز ۲ هفته از زایمان رخ می‌دهد هم یک اختلال دوقطبی است که البته به دنبال افسردگی شدید رخ می‌دهد و می‌تواند منجر به خودکشی مادر یا آسیب به نوزاد توسط مادر شود.

دکتر ثریا عالمی

جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان