از آلرژی ها دوری کنید

آشنایی با روش های تشخیص و درمان پولیپ بینی

پولیپ بینی توده خاکستری و گاهی بی‌رنگی است که معمولا از مخاط سینوس‌ها و گاهی از خود بینی منشا می‌گیرد. در غالب موارد پولیپ‌های بینی پایه‌دار و متعدد است و داخل هر دو بینی ظاهر می‌شوند، هرچند که ممکن است فقط در یک بینی و به‌طور منفرد نیز دیده شود. ظاهر پولیپ‌های بینی شبیه دانه‌های انگور است. اگر پزشک با وسیله‌ای این پولیپ‌ها را لمس کند، متحرک هستند یعنی با لمس می‌توان آنها را جابه‌جا کرد و در ضمن لمس آنها دردناک نیست. در مواردی که پولیپ خیلی بزرگ شود از سوراخ بینی نیز قابل رویت است و گاهی می‌تواند از پشت بینی وارد حلق شود و اگر بیمار دهانش را باز کند در داخل حلقش قابل رویت است. علت ایجاد پولیپ بینی کاملا مشخص نیست، اما بدون شک التهابات و عفونت‌های مزمن داخل بینی از عوامل اصلی پیدایش پولیپ بینی هستند. پولیپ بینی معمولا به دلیل آلرژی بینی ایجاد می‌شود که ممکن است با حساسیت‌های دیگری مثل آسم یا حساسیت‌های پوستی نیز همراه باشد. به دلیل حساسیت، مخاط بینی متورم شده و کم‌کم به شکل نسج اضافی درمی‌آید که داخل بینی و سینوس‌ها را پر می‌کند و به‌تدریج بر میزان آن افزوده می‌شود. با توجه به نقش انکارناپذیر حساسیت مزمن بینی در ایجاد پولیپ بینی، درمان به موقع آلرژی می‌تواند از پیدایش پولیپ جلوگیری کند یا پیدایش آن را به تعویق بیندازد.

● علایم

پولیپ بینی تا هنگامی که کوچک است، علامتی ندارد اما وقتی بزرگ شود اصلی‌ترین علامت آن انسداد بینی و تنفس است. با توجه به نقش فیزیولوژیک بینی معلوم می‌شود که وقتی پولیپ بینی به انسداد بینی منجر شود، بیمار با مشکلات دیگری نیز روبه‌رو خواهد شد. تنفس دهانی به خشکی گلو هنگام خواب منجر خواهد شد. این امر به نوبه خود باعث می‌شود که فرد مبتلا به پولیپ بینی، خواب شبانه خوبی نداشته باشد و چون بدن وی هنگام شب استراحت مناسبی نداشته است، طبیعتا روز بعد نیز سرحال نخواهد بود. ضمنا خشکی گلو باعث تحریک مزمن گلو و احساس ناخوشایندی در این ناحیه خواهد شد. می‌دانیم به‌طور معمول ترشحات سینوس‌ها از طریق مجاری آنها به درون بینی تخلیه شده و از آنجا به طرف ته حلق هدایت می‌شود. پولیپ بینی ممکن است به گونه‌ای باشد که باعث انسداد مجاری سینوس‌ها شود. در این صورت ترشحات سینوس‌ها در داخل آنها تجمع یافته و احتمال سینوزیت افزایش می‌یابد. پس پولیپ می‌تواند عامل مساعدکننده‌ای برای ایجاد یا تشدید سینوزیت باشد. پولیپ ممکن است با آبریزش بینی و افزایش ترشحات پشت حلق همراه باشد و می‌تواند باعث تغییر تن صدای بیمار شود به نحوی که صدای افراد مبتلا به پولیپ «تو دماغی» می‌شود. پولیپ بینی می‌تواند علت خرخر، کاهش حس بویایی و سردرد نیز باشد. اگر پولیپ بزرگ باشد و به هر دلیل تحت درمان قرار نگیرد، می‌تواند به پهن شدن و بزرگ شدن پل بینی منجر شده و روی چهره فرد تاثیر بگذارد.

● تشخیص

تشخیص پولیپ بینی با معاینه بالینی به ‌راحتی امکان‌پذیر است. در موارد زیادی بیماران مراجعه می‌کنند و اظهار می‌دارند که به پولیپ بینی مبتلا هستند، اما وقتی داخل بینی آنها را معاینه می‌کنم اثری از پولیپ دیده نمی‌شود بلکه شاخک‌های تحتانی بینی آنها متورم شده و به درجاتی انسداد تنفسی برای آنها ایجاد کرده است. در معاینه، پولیپ از بزرگی شاخک به ‌راحتی تشخیص داده می‌شود: پولیپ خاکستری‌رنگ یا بی‌رنگ است اما شاخک، قرمزرنگ است، پولیپ قابل حرکت دادن است اما شاخک ثابت است و نمی‌توان آن را حرکت داد، لمس شاخک دردناک است اما لمس کردن پولیپ دردی را ایجاد نمی‌کند. آندوسکوپی و همین‌طور سی‌تی‌اسکن از سینوس‌ها نیز برای مشخص کردن اندازه پولیپ‌ها و میزان گرفتاری سینوس‌ها مفید هستند.

● درمان

چنانچه پولیپ ایجاد شد و اندازه آن به حدی رسید که باعث انسداد بینی شد، لازم است با عمل جراحی برداشته شود. از آنجایی‌که معمولا خاستگاه و منشا پولیپ از داخل سینوس‌هاست، اگر فقط پولیپ بینی خارج شود، احتمال عود آن بیشتر از وقتی است که علاوه بر خارج کردن پولیپ با آندوسکوپ، داخل سینوس‌ها نیز از وجود پولیپ تخلیه شود. در هر صورت احتمال عود پولیپ بعد از عمل جراحی وجود دارد البته درمان ضدآلرژی برای به تعویق انداختن پیدایش پولیپ یا کاستن از سرعت رشد آن موثر است.

- نوع بیهوشی: با هر دو روش نیمه‌بیهوشی یا بیهوشی کامل قابل انجام است.

- مدت عمل: حدود ۲۰ دقیقه

- وضعیت بستری شدن: بیمار همان روزی که بستری می‌شود عمل شده و همان روز نیز مرخص می‌شود.

- مراقبت‌های بعد از عمل: مصرف آنتی‌بیوتیک به مدت ۱۰ روز و مصرف داروهای ضدآلرژی برای به تعویق انداختن عود پولیپ.

● نکاتی که باید بیمار بداند

۱) پولیپ از راه سوراخ‌های بینی برداشته می‌شود بنابراین هیچ‌گونه برشی روی صورت یا بینی داده نمی‌شود و با این عمل شکل ظاهری بینی فرد فرقی نمی‌کند.

۲) معمولا پولیپ بینی با سینوزیت همراه است که می‌توان همزمان جراحی آندوسکوپی سینوس را نیز انجام داد.

۳) در صورت لزوم، جراحی پلاستیک بینی، جراحی اصلاح انحراف تیغه بینی یا کوچک کردن شاخک‌های بینی را نیز می‌توان به‌طور همزمان با برداشتن پولیپ انجام داد.

۴) احتمال عود پولیپ بینی بالاست چراکه علت پیدایش آن حساسیت بینی است و این حساسیت با عمل جراحی برطرف نمی‌شود بنابراین احتمال دارد که چندین ماه یا چندین سال بعد از عمل، مجددا پولیپ تشکیل شود.

متخصص گوش، حلق و بینی و جراحی سر و گردن