چگونه به آنها کمک کنیم

خجالتی های بالفطره

به عقیده کارشناسان، اکثر کودکان کمرو، ذاتا خجالتی به دنیا می‌آیند. به نظر می‌رسد آسیب پذیری آنها در برابر افراد و موقعیت‌های جدید ارثی است و علایم آن در ظاهرشان همان گونه که از روشهای روان شناسی مشخص می‌شود، نمایان است. تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که قسمت خاکستری مغز افراد خجالتی فوق العاده فعالی است که این قسمت از مغز واکنش‌های عاطفی بسیار دقیق را کنترل می‌کند. دقیقا مانند عکس العمل‌های سریعی که افراد عادی هنگام خطر از خود نشان می‌دهند و از آن می‌گریزند، افراد خجالتی نیز هنگام قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی احساس نگرانی می‌کنند.

برای این که کودکان پیش دبستانی کمرو و خجالتی به تشویق زیادی نیاز دارند، لذا ترتیب دادن و هماهنگ کردن وقایع ساده‌ای مانند تعیین زمان مشخص بازی، آنها را بیشتر آماده می کند. البته برای این که یک کودک خجالتی را بتوان از پوست خود بیرون آورد، راه ساده‌ای وجود ندارد، به عقیده یکی از کارشناسان: «اگر شما به زور و اجبار او را وادار به این کار کنید، فرزندتان بیش از پیش در کارش پافشاری می‌کند.»

● روش‌های کمک به کودک خجالتی

۱) مدرسه خوب و بزرگی انتخاب کنید. کودکان خجالتی در محیط مناسب می‌توانند شکوفا شوند. بکوشید مدرسه‌ای انتخاب کنید که نسبت معلم به دانش آموزان بیشتر از یک به ۲۰ نباشد. قبل از شروع کلاسها فرزندتان را به مدت چند روز به مدرسه جدیدش ببرید. همچنین او می تواند معلمها را از نزدیک ببیند و با محیط مدرسه آشنا شود. به معلمش بگویید که او خجالتی است و با کم یکدیگر برنامه‌ای طراحی کنید تا فرزندتان احساس راحتی بیشتری کند و با آموزگار او در طول سال تحصیلی ارتباط نزدیک داشته باشید تا بدین وسیله بتوانید در حل مشکلاتش راحت‌تر برخورد کنید.

۲) به فرزندتان فرصت آمادگی دهید. اگر کودکتان بداند که در تمام موقعیت‌ها چه اتفاقی می‌افتد، نگرانی او کم می‌شود، به عنوان نمونه، چند روز قبل از یک جشن تولد، شما او را به خانه دوستش ببرید تا با والدین او آشنا و همچنین وقایعی که قرار است در این جشن اتفاق افتد آگاه شود. به نظر روان شناسان بهتر است کودک را از یک هفته قبل برای انجام کاری یا تجربه جدیدی آماده کرد؛ مثلا اگر قرار است فرزندتان را به دندانپزشکی ببرید یک هفته زودتر او را به مطب برده تا محیط آنجا را ببیند و احساس راحتی بیشتری کند.

۳) به حرفهای او با صبر و حوصله گوش کنید. کودکتان را تشویق کنید تا درباره آنچه او از آن واهمه دارد صحبت کند و بکوشید بدون این که نگرانی‌اش را فراموش کند روی تجربیاتش تاکید کنید. باید بگویید: بعضی اوقات، من هم این احساس را دارم.

۴) در خانه با او تمرین کنید، بازیهای مختلفی خارج از فعالیت‌های روزمره فرزندتان انجام دهید، مانند ملاقات با یک شاگرد جدید در مدرسه، کارها و بازیهایی کنید تا او بتواند به طور یکسان همه موقعیت‌های اجتماعی را تجربه کند. به فرزندتان کمک کنید‌ آنچه را که انجام می‌دهد، تجربه کند؛ به طور نمونه اگر کودک دیگری عروسکش را می‌خواهد، با هم بازی کنند یا اگر پسر بچه‌ای سعی در گرفتن اسباب بازی‌اش دارد، با همدیگر از آن وسیله استفاده کنند و لذت ببرند. به عقیده روان شناسان تکرار بعضی از بازیها و نقشها کمک می کند فرزندانتان کمتر احساس ترس و نگرانی کند و راحت‌تر دوستی صمیانه‌ای با دیگران داشته باشند.

۵) بدبینی او را از میان ببرید. خجالتی بودن معمولا از الگوها و تفکرهای منفی که باعث بدبینی می‌شود نشات می‌گیرد (مانند بچه‌ها مرا دوست ندارند) و با تقویت و جایگزین کردن افکار مثبت به فرزندتان در از میان بردن بدبینی و تفکرهای منفی ذهنی او کمک کنید.(شما خیلی خوب بازی کند و کاری انجام دهد.

اگرچه معمولا فکر می‌کنیم خجالتی بودن یک معضل اجتماعی است، ولی این گونه افراد در آینده بزرگسالانی حساس و سرشار از حس همدردی هستند. یکی از روان‌شناسان می‌گوید: «آنها یک دنیای غنی و پربار مخصوص به خود را دارند. آنها وقتشان را در تجزیه و تحلیل می‌گذرانند که چرا مردم کارهایی می‌کنند که آنها انجام می‌دهند و به طور کلی تصورات و افکار عجیب و غریبی دارند.» در حقیقت برخی از بازیگران معروف، از دوران بچگی تاکنون با مشکل کمرویی و خجالتی بودنشان مبارزه می‌کنند.

در پایان، به دلیل این که کودکان خجالتی آمادگی زیادی در گوشه گیری دارند، پس بهتر است بزرگسالان مواظب رفتار خود باشند و به کودکشان اجازه دهند تا نظاره گر کارهای اجتماعی آنها به عنوان بخشی از زندگی روزمره‌شان باشند. با این وجود، بهتر است که صبور باشید. اگرچه به فرزندتان کمک می کنید تا با یک برنامه ریزی صحیح در موقعیت‌های جدید احساس خوب و راحتی داشته باشد، ولی نتایج کارتان به مرور زمان خود را نشان می‌دهد.

● چگونه کودکانی مستقل داشته باشیم

ممکن است کودکانی که در بیرون از خانه عادی رفتار می‌کنند، در موقعیت‌های خاصی خجالتی و کم رو شوند. به عنوان مثال اگر فرزندتان دوست دارد تا در جشن تولد کنار شما بماند، مشکلی نیست، ولی باید در چارچوب قوانین مشخص شده ای قرار گیرد.( به او بگویید تو می‌توانی برای چند دقیقه پیش من باشی، ولی من دوست دارم با بچه‌های دیگر بازی کنی و در جشن تولد روی پای من ننشینی.)

در طول مسیری که به جشن تولد می‌روید، او را از اوضاع و احوال آنجا آگاه کنید. (بگویید ما الان داریم به جشن تولد یکی از دوستانت می‌رویم. وقتی به آنجا برسیم، می‌بینی که همه بچه‌ها با یکدیگر بازی می‌کنند. سپس به شما یک آب نبات می‌دهند و قبل از این که به خانه بیایی همه با هم کیک می خورند. (اگر قرار است او را در آن جا بگذارید و سپس خودتان بروید، بگویید که چه وقت برمی‌گردید. (بعد از این که همگی کیک خوردند، دنبالت می‌آیم). همچنین اگر قرار است در چشن تولد بمانید ولی فرزندتان می‌ترسد که شما او را ترک کنید، کودک را از این که جایی نمی‌روید، مطمئن کنید.

رزیتا شاهرخ