سیستم های پیشرفته آبیاری محدودیت ها را می شکند

کمبود آب یک عامل محدودکننده در بخش کشاورزی است و بسیاری از زمین های مستعد کشاورزی به همین دلیل سالانه زیر کشت نمی رود

کمبود آب یک عامل محدودکننده در بخش کشاورزی است و بسیاری از زمین‌های مستعد کشاورزی به همین دلیل سالانه زیر کشت نمی‌رود، اما افزایش کارآئی و بهره‌وری در آب موجود می‌تواند علاوه بر گسترش سطح زیر کشت، به بالا رفتن درآمد تولیدکنندگان انجامیده، اشتغال مولد را افزایش داده و بهره‌گیری از منابع موجود را توسعه دهد.

در این میان کشت و صنعت دشت مینو واقع در شهرستان مینودشت استان گلستان که تا چند سال پیش به‌دلیل محدودیت منابع آبی تنها قادر بود فقط ۲ هکتار از اراضی خود را زیر کشت برده و در عین حال مشکلات بسیاری را در زمینه توسعه افزایش سطح زیر کشت داشت، توانسته است در حال حاضر بیش از ۳۵ هکتار را با همان میزان آب، زیر کشت برده و محصولاتی را از جمله زیتون، صیفی‌جات، گوجه، بادمجان، باقلا، نخود فرنگی و گل و گیاهان زینتی تولید کند.

باید خاطرنشان کرد: آنچه در این خصوص موجبات چنین تحولی را فراهم ساخته، چیزی جز بهره‌گیری از سیستم‌های پیشرفته آبیاری قطره‌ای Eurodirip نیست که توانسته بر بسیاری از محدودیت‌های ناشی از کمبود آب غلبه کرده و با اعمال مدیریت بهینه بر منابع آبی، روز به روز سطح زیر کشت را افزایش دهد.

مهندس فرشباف مدیرعامل کشت و صنعت دشت مینو می‌گوید: برای حل معضل محدودیت آب، روش‌های گوناگون آبیاری را در مزارع آزمودیم که متأسفانه هیچ‌کدام از روش‌های پیشنهادی نتوانست انتظارات ما را پاسخ دهد.

وی اضافه می‌کند: پس از کنکاش و مطالعات فراوان پیرامون سیستم‌های مدرن آبیاری با شرکت خدمات کشاورزی گردونه سبز فام نماینده انحصاری شرکت Eurodirip یونان آشنا شدم و پس از کسب اطلاعات و مطالعه پیرامون سامانه‌های آبیاری قطره‌ای این کمپانی بین‌المللی و رایزنی با مهندس مهران کردی مدیر عامل این شرکت و ارائه ضمانت‌های لازم از جانب ایشان و ارائه اطلاعات در خصوص ویژگی‌های این سامانه‌ها قرار شد که در سطح ۲ هکتار به‌صورت آزمایشی این سیستم نصب و راه‌اندازی شود.

بدین ترتیب اجزاء این سیستم علی‌رغم کمبود آب و شیب زمین - که می‌توانست جزء موانع اجراء کار باشد - از قوه به فعل درآمده و نشان داد که علاوه بر صرفه‌جوئی قابل ملاحظه در آب موجود، در زمین‌های بیشتری را زیر کشت برده و افزایش سطح زیرکشت را به‌دنبال داشت.

فرشباف می‌گوید: قابلیت‌های ویژه‌ این سیستم توانست بحران آب در این کشت و صنعت را حل کرده، به‌طوری که تمام بخش‌ها از جمله فضای سبز، گلخانه‌ها، باغ زیتون، فضای سبز محوطه دامپروری از طریق این سیستم آبیاری شده و نزدیک به ۴۰ هکتار زیر کشت برود.

مدیرعامل کشت و صنعت دشت مینو می‌افزاید: با راه‌اندازی این سیستم توانستیم مدیریت بهتری را در بخش‌های مختلف اعمال کنیم. به‌طور مثال در گلخانه‌ها به‌دلیل آنکه به مواد مغذی عمدتاً گران، اما اندک نیاز است، به‌طور دقیق می‌توان نیاز هر گیاه را محاسبه کرده و به‌وسیله آبیاری قطره‌ای این موارد را پای هر بوته برساند.

به‌عبارت دیگر تمام نظرات و انتظارات مدیریتی در این زمینه به‌دلیل استفاده از این سیستم میسر شده چنانکه از ۲۱۰ متر مربع گلخانه حدود ۳۴۰ هزار گل رز شاخه بریده به بازار عرضه می‌شود.

این سیستم در سطح ۸ هکتار باغ زیتون این کشت و صنعت نیز به اجراء گذاشته شده است، به‌طوری که لوله‌های آبیاری قطره‌ای در فاصله ۷۰ سانتی‌متری دو طرف درختان کار گذاشته شده است.

ناگفته نماند: وجود آبیاری منظم و دقیق سبب شده درختان زیتون این باغ، اگرچه ۶ ساله هستند، باردهی فراوانی داشته باشند به‌طوری که بسیاری از شاخه‌های آنها از محصول زیاد شکسته شده است.

مهندس فرشباف می‌گوید: زیر درختان زیتون را با استفاده از نوارهای آبیاری Eurodirip عمدتاً گوجه‌فرنگی، بادمجان، بالا و ... می‌کاریم و این نوارها به‌دلیل فواصل منظم (قطره‌چکان‌ها) نقاط کشت بذر را برای کارگران مشخص کرده و رعایت فاصله کشت بدین ترتیب بسیار آسان‌تر انجام می‌پذیرد و در نتیجه هزینه‌های کارگری برای کاشت و واکاری مجدد صرفه‌جوئی قابل ملاحظه‌ای می‌یابد، ضمن آنکه به‌دلیل آبیاری دقیق و منظم پای هر بوته، همیشه محصولی یکنواخت و یک‌دست را برداشت می‌کنیم.

باید خاطرنشان کرد؛ به‌نظر می‌رسد مدیریت آب با سیستم آبیاری قطره‌ای Eurodirip بهره‌وری را در حد عالی مقدور ساخته و توانسته این کشت و صنعت را به‌عنوان یک الگو در منطقه مطرح کند.

ضمن آنکه اشتغال مولد را نیز افزایش داده است؛ این در حالی است که بخش‌های مختلف این کشت و صنعت فقط با ۲ اینچ آب موجود آبیاری می‌شود که به گفته دست‌اندرکاران اگر نیاز آبی تمام محصولات تولیدی این کشت و صنعت را در نظر بگیریم، با هیچ سامانه‌ای قادر نخواهیم بود به این سطح از تولید دست یابیم.

مدیر عامل کشت و صنعت دشت مینو می‌گوید: اگر در بحثی کارشناسی، متخصصان نیاز آبی ۴۰ هکتار را برای کشت ۳ محصول در طول سال حساب کنید، درخواهید یافت که کارآبی سیستم آبیاری Eurodirip فراتر از برآوردهای نیاز آبی گیاهان که توسط نرم‌افزار Eurodirip به‌دست آمده عمل کرده است.

وی می‌افزاید: این سامانه‌ها چون آب را در پای بوته‌ها در اختیار گیاه قرار می‌دهد، عملیات داشت آسان شده، علف‌های هرز کمتری در مزرعه می‌روید، ضمن آنکه زمین سله نمی‌بندد و از هزینه‌های کارگری زمان داشت کاسته می‌شود. در عین حال باید گفت در فاصله ۱۲۰ متر از استخر ذخیره آب، آبیاری بدون نیاز به پمپ و با اختلاف ارتقاع ۵ متر به‌راحتی امکان‌پذیر است.

باید گفت: به‌رغم آنکه لوله‌های مورد استفاده در این سیستم با ضمانت و عمر مفید یکساله است، اما این کشت و صنعت در چهارمین سال خود از این لوله‌ها بدون هیچ نقصی و با راندمان مناسب در مزرعه استفاده می‌کند.

مهندس فرشباف می‌گوید: سال گذشته نمایندگان شرکت دیگری برای فروش لوله‌های آبیاری قطره‌ای به ما مراجعه کرده و پیشنهاد فروش با قیمت ارزان‌تر را دادند اما از آنجائی‌که هیچ چیز را بدون آزمایش و اطمینان از صحت عملکرد آن نباید پذیرفت، برای مقایسه با سیستم آبیاری که شرکت گردونه سبزفام به ما پیشنهاد داده بود، از لوله‌های شرکت دیگر نیز استفاده کردیم که متأسفانه بعد از دو ماه لوله‌های مورد استفاده به‌دلیل کیفیت نامناسب و گرفتگی آنها از حیز انتفاع خارج شده و بدین ترتیب به صحت گفته‌های مهندس کردی پی بردیم، زیرا لوله‌های Eurodirip که توسط شرکت گردونه سبز فام با عمر مفید یک سال و ضمانت یکساله عرضه شده بود، هنوز پس از چهار سال به‌خوبی کار می‌کند در طول زمان صرفه‌جوئی هنگفتی در رابطه با خرید این لوله‌ها حاصل شده است.

وی در خاتمه می‌گوید: به کشاورزان و تولیدکنندگان توصیه می‌کنم مسئله قیمت نهاده‌های کشاورزی را در بلندمدت محاسبه کنند. با یک حساب سرانگشتی با پرداخت مبلغ ۲۰ درصد بیشتر، تا ۴۰ درصد بر دوام و کارآئی استفاده از سیستم‌های خریداری شده بیفزایند.

آنچه مسلم است اینکه بهره‌گیری این کشت و صنعت از سیستم‌های پیشرفته آبیاری قطره‌ای و افزایش کارآئی آب در زراعت‌های گوناگون سبب شده مدیریت آن بارها و بارها مورد تشویق و تقدیر مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و مسئولان این وزارتخانه در استان گلستان و شهرستان مینو دشت قرار گیرد و در عین حال برای شمار کثیری از کشاورزان منطقه نویدبخش دگرگونی در بهره‌گیری از آب، افزایش سطح زیر کشت و نهایتاً افزایش درآمد بوده و برای بخش‌های تحقیقاتی دانشگاه‌ها و دانشجویان رشته‌های مختلف کشاورزی نیز به‌عنوان مرجع قابل استفاده و مستند درآمده است.