شگفتی های خندیدن و خنداندن

ضرب المثل هایی چون «بخند تا دنیا به رویت بخندد» را می توان ژرفای توجه مردمان باریک اندیش, به این موهبت الهی دانست

ضرب‌المثل‌هایی چون «بخند تا دنیا به رویت بخندد» را می‌توان ژرفای توجه مردمان باریک‌اندیش، به این موهبت الهی دانست

در بیش‌تر اجتماعات انسانی به‌ویژه ایرانیان، خنده، کنشی مقبول و پسندیده است و ضرب‌المثل‌هایی چون «بخند تا دنیا به رویت بخندد» را می‌توان ژرفای توجه هم‌میهنان باریک‌اندیش، به این موهبت الهی دانست. خنده در اصل، زبان مشترک همه‌ی انسان‌هاست که نیازی به هیچ نوع تعریف و تفسیری ندارد و تنها از حالت چهره و نوع خنده، همه‌ی حالت‌های درونی، قابل درک می‌باشد.

طبق آخرین توصیه‌های پزشکی، چنان‌چه بتوانیم هر روز چند دقیقه از ته دل بخندیم، بسیاری از بیماری‌ها را از خود رانده‌ایم. اسلام نیز خندیدن را امری مباح می‌انگارد تا جایی که پیامبر گران‌قدر اسلام(ص) که خود ایشان از خوش‌روترین و خنده‌روترین افراد عصر خویش بوده‌اند، می‌فرمایند: «خیر و خوبی را نزد خوش‌رویان بجویید.»

خنده، فشار روحی را می‌زداید و سبب ترشح هورمون‌هایی می‌گردد که با نشاط و شادمانی مرتبط هستند. خندیدن، دستگاه دفاعی بدن را تقویت کرده و بدن را در مقابل سرطان و بیماری‌های قلبی حفظ می‌کند، موجب کاهش هورمون‌های عصبی «کورتیزول» و «اپی‌نفرین» شده و سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند.

روان‌شناسان عقیده دارند که خنده از ابتدای خلقت انسان، از نقش ارتباطی و اجتماعی برخوردار بوده است. آن هنگام که نوزاد می‌خندد، مادر سراپا مهر می‌ورزد و محبت خالصانه‌اش را به او نثار می‌کند. این در حالی است که چنین خنده‌ای، برای خود نوزاد معنا ندارد. وقتی کودک بزرگ‌تر می‌شود، کم‌کم رضایتش را از طریق خنده نشان‌می‌دهد و این خنده، هم‌چون پاداشی ارزنده برای مادر تلقی شده و سبب می‌گردد به مراقبت خستگی‌ناپذیر خود از کودک ادامه دهد.

بیش‌تر افراد، زندگی را بسیار جدی می‌گیرند اما آنانی که می‌خندند، سالم‌ترند زیرا خندیدن، کمک می‌کند انسان، از فشار روانی برهد. هرچند خنده در ابتدا سبب افزایش ضربان قلب می‌گردد اما به‌زودی به‌میزان چشمگیری، قلب آرام می‌گیرد و درنتیجه، فشارخون کاهش می‌یابد.

«نیل بهاری»، رئیس هیأت‌مدیره و مؤسس یکی از باشگاه‌های خنده در هند، به مدت چهارسال با سرطان ریه مبارزه می‌کرد و تمام پزشکان، کار او را موفقیت‌‌آمیز خواندند. پس از مدتی، دیگر اثری از این بیماری در او دیده نشد و توانست ثابت کند که: «خنده بر هر درد بی‌درمان دواست».

دکتر «فرید فدایی» روان‌پزشک، عقیده دارد: «خنده به هر دلیلی که باشد، چه به‌عنوان واکنش در برابر طنز که نوعی سازوکار دفاعی روانی متعالی است و چه به‌منزله‌ی بازتاب در مقابل شوخی و لطیفه که نوعی مکانیسم دفاعی عادی می‌باشد، باعث کاهش مشکلات روانی و جسمی می‌شود.» امروزه از نمایش فیلم‌های طنزآمیز مانند آثار «چارلی چاپلین» و نشست‌هایی که در آن‌ها، ادبیات طنزآمیز مورد بحث قرارمی‌گیرد، برای کمک به بیمارانی که مشکلات بسیاری از نظر روحی یا جسمی دارند، استفاده می‌شود. البته باید توجه داشت که هرگونه خندیدنی، تأثیر درمانی ندارد. به‌طور مثال اگر کسی را از طریق قلقلک‌دادن بخندانیم، تأثیری در کاهش تنش‌های او نخواهد داشت. پژوهشگران بر این باورند که بهترین گزینه برای استفاده از طنز و خنده‌ی ناشی از آن، آثار ارزنده‌ی هنرمندان بزرگ است؛ آثار طنزی هم‌چون آثار «دهخدا»، حکایات «گلستان سعدی» و...

▪ برخی از سخنان مشاهیر جهان در باب اثرات سازنده‌ی خنده و تبسم:

- تبسم، خرجی ندارد ولی سود بسیاری دارد، لحظه‌ای بیش پایدار نیست ولی یادش در سراسر عمر پابرجاست. «دیل کارنگی»

- تبسم، دشمن را دوست می‌کند. «جرج نیکولا»

- سلامت‌بخش‌ترین کار، خنده است. «کریستف هافلند»

- کسی که امروز خوب بخندد، فردا هم خوب خواهد خندید.«نیچه»

سال‌ها قبل، «نورمن کازنیز» به یک سرطان دردآور و کشنده گرفتار شد. پزشکان درپی معاینه‌ها و آزمایش‌های فراوان، اعلام داشتند که او حداکثر تا ۶ماه دیگر زنده است. درواقع امکان بهبودی‌اش، رقمی در حدود ۲دهم درصد بود. او در آن لحظه، به گذشته و نگرانی‌ها، افسردگی‌ها و خشم‌های متعدد در طول زندگی‌اش و اثرشان در بروز بیماری کنونی‌اش می‌اندیشید و از خود می‌پرسید چنان‌چه بیماری قادر باشد به‌دنبال اندیشه و رفتار منفی پدیدآید و پیشرفت کند، پس آیا امکان دارد تندرستی هم از طریق مثبت‌اندیشی و مثبت‌ عمل‌کردن برگردد؟ کنجکاوی به‌منظور پیداکردن این پرسش، او را به آغاز تجربه‌ای جدید جهت اثبات ادعایش وادار کرد.

ازجمله‌ی مثبت‌ترین اموری که «نورمن» کاملاً با آن آشنایی داشت، خنده بود. او همه‌ی فیلم‌های خنده‌داری را که می‌توانست، تهیه و تماشا کرد. چندین داستان خنده‌دار را خواند و برای بیش‌تر خندیدن، از تمام دوستانش خواست تا هر زمانی که حرفی خنده‌دار می‌گویند یا می‌شنوند و یا دست به عملی خنده‌دار می‌زنند، فوری با او تماس گرفته و او را بخندانند و به ‌این‌ترتیب، لبانش هیچ‌گاه عاری از لبخند نبود. او قبلاً، چنان درد شدیدی به جانش می‌نشست که خواب شیرین را از دیدگانش می‌ربود ولی‌ پی‌می‌برد که هربار ۱۰دقیقه از ته دل می‌خندد، تا چند ساعت، اثری از درد نمی‌ماند به‌گونه‌ای که می‌توانست به‌راحتی و با آرامش بخوابد.

بدین‌گونه بود که «نورمن کازنیز» به‌کلی بهبود یافت و تا ۲۰سال بعد، زندگی پرثمر همراه با نشاط و تندرستی‌اش را تداوم بخشید. او تجربه‌ها و سرگذشت خود را در کتاب «کالبدشناسی یک بیمار» بیان داشته و بهبودی‌اش را مرهون عشق به خانواده و دوستان، مثبت‌اندیشی و خندیدن زیاد می‌دانست.

خنده برای تعادل، آرامش، تندرستی و زنده‌بودن ضرورت دارد. زمانی که ما حال و روز خوشی نداریم، خنده به یاری‌مان می‌آید تا حال بهتری داشته باشیم و درصورتی که حال خوبی داریم، خنده کمک می‌کند وضع موجود را حفظ کنیم.

پس خندیدن را یک توصیه‌ی پزشکی ممتاز برای حفظ تندرستی‌ درنظر بگیرید و تا ‌جایی که می‌توانید، بخندید و اگر خندیدن را دوست ندارید، آن را هم‌چون دارو به‌کار بندید. از هر چیزی که شما را می‌خنداند، استفاده کنید: فیلم، کتاب، نشریه، موسیقی، لطیفه و دوستان خوش‌مشرب. با هر موضوع خنده‌داری روبه‌رو شدید، بخندید؛ زیاد، زیادتر، بلند و بلندتر. ممکن است در ابتدا اطرافیان‌تان فکر کنند شما کمی عجیب و غریب هستید ولی مطمئن باشید دیر یا زود، آنان هم به شما خواهند گروید. برخی بیماری‌ها شاید مسری باشند ولی هیچ‌چیز، مسری‌تر از خنده، این دوای هر درد بی‌درمان نیست.

▪ برخی تأثیرات خنده در زندگی

- در بهبود روابط انسان‌ها مؤثر است، عمر را طولانی می‌کند و سن افراد را کمتر نشان می‌دهد.

- موجب خروج گاز دی‌اکسید‌کربن از بدن شده و ایجاد جذابیت می‌کند.

- قدرت یادگیری را افزایش می‌دهد.

- نوعی تخلیه‌ی روانی است و تنش‌ها و احساسات سرکوب‌شده را رها می‌سازد.

- خندیدن، دویدن بدون تحرک است. خندیدن موجب می‌شود تا به دندان‌های‌مان بیش‌تر توجه کنیم و در نظافت آن‌ها بیش‌تر بکوشیم. - با خندیدن، تعداد دوستان‌مان بیش‌تر می‌گردد.

- خندیدن، چین و چروک صورت را از بین برده و بهترین کرم برای پوست صورت می‌باشد.

- نشانه‌ی اعتماد‌به‌نفس، سلامت روان و احساس امنیت است.

- خستگی را برطرف می‌سازد و چهره را زیباتر می‌کند. چهره‌ی خندان، پیوسته در ذهن می‌ماند.

- خنده در برابر خشم، مانند آب روی آتش است.

▪ چه کنیم تا خوش‌رو و خنده‌رو شویم؟

خوش‌خلقی و خنده‌رویی در زندگی روزمره را می‌توان با تمرین روش‌های زیر به‌دست آورد:

- احساس‌های منفی را به مثبت تبدیل کنیم.

- قدر چیزی را که داریم، بدانیم.

- با روحیه‌ی دیگران کنار بیاییم.

- خود را با ساختار سازمانی یا نظام محیط کار، هماهنگ سازیم.

- در سازگاری روحیه‌ی خود با محیط کار، ابتکار عمل به‌خرج دهیم.

- از مباحثه، به‌شدت دوری کنیم.

- توجه طرف مقابل را جلب نماییم.

- در شرایط نامعقول، به دیگران کمک کنیم.

- حالت تدافعی‌مان را کاهش دهیم.

- شادکامی را هدیه‌ی الهی بدانیم.