آموزش و بهداشت دو شاخص ارتقای امنیت و سلامت زنان

سخن گفتن از نقش و جایگاه زن کار آسانی نیست زن به عنوان انسان, همسر, مادر و خواهر محور اصلی خانواده و جامعه ایرانی است و تمامی عوامل تاثیرگذار بر او, تبعات خود را بر خانواده و جامعه به جا می گذارد

سخن گفتن از نقش و جایگاه زن کار آسانی نیست. زن به عنوان انسان، همسر، مادر و خواهر محور اصلی خانواده و جامعه ایرانی است و تمامی عوامل تاثیرگذار بر او، تبعات خود را بر خانواده و جامعه به جا می گذارد. شکی نیست که طی ۳ دهه گذشته وضعیت زنان در کشور ما بهبود یافته است و چنان چه شاخصه های آموزشی، بهداشتی و اجتماعی نشان می دهد زنان توانسته اند توانمندی های خود را آشکار کرده و آینده ای روشن برای کشور رقم بزنند.این امر برای جامعه و کشوری که قصد توسعه در تمامی ابعاد را دارد ضروری است و به واقع پیشرفت و توسعه کشور در محورهای مختلف به نسبت های متفاوت مدیون تلاش ها و زحمات مردان و زنان است.

با وجود این، هنوز موانع زیادی بر سر راه پیشرفت زنان در تمامی جوامع وجود دارد چنان که «بان کی مون» دبیر کل سازمان ملل در پیام خود به مناسبت روز جهانی زن می گوید: یک درس کلیدی در یک دهه و نیم گذشته اهمیت رویارویی با تبعیض و بی عدالتی است. ازدواج زودهنگام و اجباری، آن چه «قتل های ناموسی» خوانده می شود، سوءاستفاده جنسی و قاچاق زنان و دختران به گونه ای اضطراب آور در برخی نواحی رو به افزایش است و چنان چه به جوامع فقیر بنگریم درمی یابیم که زنان هنوز بیشترین بار را بر دوش می کشند. این در حالی است که تمامی اهداف بشر ازجمله صلح، امنیت و توسعه پایدار تا هنگامی که زنان و دختران از فقر و بی عدالتی رهایی نیابند در معرض خطر قرار دارد.

● وضعیت زنان و آمارها

شاید نگاهی به آمارها و تفکیک آمار مربوط به زنان در شاخصه های مختلف بهداشتی و آموزشی چشم اندازی مناسب از وضعیت زنان ارائه کند.

طبق آمارهای وزارت بهداشت امید به زندگی در بدو تولد برای مردان ایرانی ۷۰ سال و زنان ۷۵ سال است. به این ترتیب زنان به طور متوسط ۵ سال بیش از مردان عمر می کنند. شاخص مرگ و میر مادران باردار در سال ۸۸، ۲۲ در ۱۰۰ هزار نفر است که نسبت به قبل از انقلاب شاخص بهتری است. خوب است بدانید که در دنیا ۶۴ درصد بی سوادان جهان را زنان تشکیل می دهند. طبق اعلام سازمان یونسکو هم اکنون ۷۷۴ میلیون بزرگسال فاقد مهارت های حداقلی خواندن و نوشتن هستند و زنان در چرخه مکرر فقر و بی سوادی به سر می برند.هم چنین براساس نتیجه یک پژوهش، دوسوم کار جهان را زنان انجام می دهند.براساس این پژوهش مشخص شده است که میزان فقر مطلق در خانواده های زن سرپرست در کشور ۵/۱۷ درصد بوده است.

هم چنین طبق آمارهای بین المللی یک نفر از هر پنج زن در طول زندگی توسط مردان مورد خشونت جسمی و جنسی قرار می گیرد. این در حالی است که به گفته کارشناسان خشونت علیه زنان معمولا باخشونت علیه کودکان همراه است و چنان چه زن و کودک در معرض آن قرار گیرند سلامت جامعه به کلی تهدید می شود.طبق گزارش های سازمان بهداشت جهانی و یونیسف و به نوشته ایسنا خشونت علیه زنان مرزهای فرهنگی و طبقه اجتماعی را درنوردیده است و هر زن در طول عمرش به احتمال ۲۰ تا ۳۰ درصد در معرض خشونت قرار می گیرد. در کانادا ۲۹ نفر از هر هزار نفر گزارش کرده اند که از ۱۶ سالگی توسط شریک زندگی کنونی یا گذشته خود مورد ضرب و شتم قرار گرفته اند و در ایالت پنجاب پاکستان در سال ۱۹۹۸، ۸۸۸ زن کشته شدند که ۵۹۸ مورد آن تحت عنوان اعاده شرف صورت گرفت.

طبق آمارها در هند بیش از ۴۵ درصد از مردان ازدواج کرده به سوءاستفاده جسمی از همسرانشان اعتراف کرده اند و در آمریکا سالانه ۲ تا ۴ میلیون نفر از زنان با خشونت مواجه می شوند.هم چنین آمار زنان افسرده نسبت به مردان ۲ برابر است و ریشه آن در تفکر منفی است. از سوی دیگر حقوق زنان تقریبا یک سوم کمتر از مردان است. کنفدراسیون بین المللی اتحادیه های کارگری در جدیدترین گزارش خود آورده است زنان دارای فرزند اغلب به صورت پاره وقت کار می کنند که این نشانگر مشکلات بیشتر آن هاست اما کارفرمایان با نقض قوانین به زنان نسبت به مردان حقوق کمتری می دهند. به نوشته ایرنا و براساس این گزارش زنانی که در مناطق روستایی و در بخش کشاورزی فعالیت می کنند بیشتر در معرض نابرابری های کاری قرار دارند.این گزارش براساس اطلاعات و بررسی های انجام شده در بیش از ۴۰ کشور تهیه شده است.

● وضعیت زنان در ایران

زن در جامعه ایرانی همواره جایگاهی رفیع داشته است. این نکته را می توان با اندکی مطالعه در تاریخ ایران باستان دریافت، اگر بگوییم که ورود به مدرنیته، نقش و جایگاه زن در ایران را اندکی دچار تزلزل کرد، بی راه نگفته ایم.

دکتر علیرضا شریفی، عضو پژوهشگاه تعلیم و تربیت با اشاره به اهمیت و جایگاه زن در ایران می گوید: نباید به نادرست تصور کرد آن چه امروز از آن به عنوان تضییع حقوق زنان می شنویم متعلق به کشورهای جهان سوم، شرقی و سنتی است. بلکه در کشورهای صنعتی و مدرن نیز در بسیاری از موارد حقوق زنان تضییع شده است. در بسیاری از کشورهای اروپایی که امروز خود را پرچمدار حقوق زنان معرفی می کنند تا ۵۰ سال پیش زنان حق رای نداشتند و نقش بسیار کمرنگی درا جتماع داشتند. بالعکس در جوامع سنتی و کشورهای دیرینه زنان نقش بسیار موثر و مثبتی در اجتماع داشتند. کارکرد آن ها در حوزه اقتصاد، فرهنگ و اجتماع بسیار چشمگیر بود. با نگاهی به تاریخ می توان این امر را به خوبی درک کرد.

متاسفانه در طول زمان فرهنگ ارج نهادن به زن کمرنگ تر شد و در جوامع شهری ظلم و ستم فراوانی به زنان صورت گرفت. وضعیت زنان در ایران در بسیاری موارد مشابه کشورهای دیگر نیست و ما از بسیاری جهات از آن ها وضعیت بهتری داریم.اگر بخواهیم نگاه منصفانه ای به وضعیت زنان در جامعه کنونی بیندازیم ناچاریم طیف گسترده ای از زنان که متعلق به طیف سنتی هستند و زنانی که به زندگی مدرن امروزی گرایش پیدا کرده اند را در نظر بگیریم.

دکتر شریفی با اشاره به ۲ شاخص عمده آموزشی و بهداشتی در مورد زنان توضیح می دهد: شکی نیست که در سه دهه اخیر جهش خوبی در زمینه ارتقای سطح آموزشی زنان داشته ایم. باوجود این که هنوز ۸ تا ۱۰ میلیون بی سواد مطلق در کشور داریم اما با فراهم آوردن امکانات آموزشی هم اکنون شاهد برتری حضور دانشجویان دختر در دانشگاه ها هستیم. به این ترتیب شاخص سوادآموزی زنان ایرانی در مقایسه با زنان کشورهای در حال توسعه مثبت است.این در حالی است که طبق تحقیقات بالا رفتن سطح سواد، توجه زنان به سلامت خانواده را افزایش می دهد. به نوشته فارس دکتر سیدجواد آرامی درباره ارتباط سطح تحصیلات زنان با سلامت آنان می گوید: هرچه اطلاعات زنان در زمینه های مختلف بالاتر رود، آن ها به سلامت خود بیشتر اهمیت داده و از لحاظ بهداشت و سلامت در وضعیت بهتری قرار دارند.

در مورد شاخص های بهداشتی نیز همگان اعتقاد دارند که زنان ایرانی وضعیت بسیار مناسب تری نسبت به ۳ دهه قبل دارند و از این رو تلاش هایی که صورت گرفته کاملا مثمرثمر بوده است. هرچند در برخی موارد آمارها نگران کننده است از جمله آمار بالای ابتلا به سرطان پستان و رحم در زنان ایرانی که باید برنامه ریزی لازم در این باره صورت گیرد. در زمینه های اجتماعی نیز اگر بخواهیم موضوع کاریابی را مدنظر قرار دهیم باید به محدودیت های فراوانی که پیش رو دارند دقت کنیم. هر چند وضعیت آن ها از این جهت رو به بهبود است و جامعه بسیاری از مشاغل را برای زنان پذیرفته است.