نامتعادل ها

بیست وپنجم مهرماه بود که برنارد کوشنر وزیر خارجه تازه کار دولت فرانسه در اظهاراتی بزرگتر از قامتش گفت باید خودمان را برای بدترین وضعیت یعنی جنگ با ایران آماده کنیم

بیست وپنجم مهرماه بود که برنارد کوشنر وزیر خارجه تازه کار دولت فرانسه در اظهاراتی بزرگتر از قامتش گفت: باید خودمان را برای بدترین وضعیت یعنی جنگ با ایران آماده کنیم.

این طور به نظر می رسید که او در چارچوب سیاست دولت جدید راستگرای کشورش، شمشیر را از رو بسته و بنای درگیری با ایران را دارد، اما روزشمار اظهارنظرات و رفتارهای دو هفته بعد او، چیزهای دیگری را نشان داد. یکی دو روز بعد، جناب وزیر خارجه به لوموند گفت: نمی خواهم دیگران فکر کنند من یک دلال جنگ هستم. سی ام شهریور کوشنر در گفت وگوی تلفنی با علی لاریجانی دبیر شورای امنیت ملی ایران از اظهاراتش که آن را «سوءبرداشت رسانه ها» می نامید عذرخواهی نمود و برای سفر به تهران ابراز علاقه کرد. او یک هفته بعد در حاشیه نشست شصت ودوم مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک با منوچهر متکی وزیر خارجه دیدار کرد و باز از این که «رسانه ها اظهاراتش را مخدوش و غیرواقعی منعکس کرده اند» ابراز شرمندگی نمود.

دو، سه روز بیشتر نگذشته بود که رسانه های بین المللی تصاویری مضحک از بگومگوی وزیر خارجه فرانسه با یک خبرنگار تلویزیون این کشور را مخابره کردند که در آن کوشنر با پرخاش و عصبانیت می گفت نباید حرف هایش در مورد ایران را تحریف می کردند.

در تعریف های نظری رایج پیرامون رفتارهای سیاسی دولتمردان دولت های دارای دموکراسی، تعادل، عقلانیت و ثبات رأی، جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. اما رفتار دولتمردان سالیان اخیر فرانسه که کشورشان را مهد دموکراسی و جمهوری نهم آن را مظهر عقلانیت سیاسی می دانند، ظاهراً از این الگو تبعیت نمی کند.

آبان ماه سال ۸۴ زمانی که به دنبال برخوردهای خشن پلیس پاریس با چند نوجوان رنگین پوست سلسله ای از شورش اجتماعی آغاز شد و به سرعت شهرهای فرانسه را درنوردید، ده ها شهر را فرا گرفت، هزاران خودرو را به آتش کشید، صدها زندانی و میلیون ها فرانک خسارت برجای گذاشت و سرانجام به کشورهای آلمان، بلژیک، هلند، یونان و سوئیس سرایت کرد، نیکلا سارکوزی وزیر کشور وقت- و رئیس جمهوری فعلی- از همان ابتدا تظاهرکنندگان را اوباش خواند و دستور اخراج دستگیرشدگان را از خاک کشورش صادر کرد. در واکنش به این رفتار، شیراک رئیس جمهور وقت فرانسه به وجود تبعیض و بی عدالتی در کشورش اقرار کرد و تمام شهروندان از جمله بازداشت شدگان را فرزندان جمهوری نامید؛ نخست وزیر سوئد اظهارات سارکوزی را خشونت آمیز دانست و گفت که از آن بوی صلح ستیزی به مشام می رسد، و کمیته ضد شکنجه سازمان ملل با ابراز نگرانی از این سخنان، خواستار لغو دستور وزیر کشور شد. صد البته وزیر کشور بد اخلاق فرانسه نه تنها موفق به مهار ناآرامی ها نشد بلکه در یکی دو ماه بهار سال بعد دو بار دیگر با ناآرامی های مرتبط با تصویب قانون جدید کار و قانون جدید مهاجرت مواجه و هر دو بار دولتش ناگزیر از عقب نشینی در برابر معترضان گردید.

دی ماه ۸۴ نوبت به رئیس جمهور وقت فرانسه رسید که گاف بدهد. شیراک در هنگام اوج تبلیغات کشورش- و چند قدرت دیگر جهانی- علیه فعالیت صلح آمیز هسته ای ایران و در حالی که از احتمال(!) انحراف این فعالیت ها در آینده ای نامعلوم ابراز نگرانی می شد، در جمع پرسنل یک پایگاه دریایی فرانسه به صراحت اعلام کرد که در صورت اعلام نیاز، در استفاده از تسلیحات هسته ای علیه کشورهای دیگر- که آنها را حامیان تروریسم می نامید- لحظه ای تردید به خودش راه نخواهد داد.

این بار سخنگوی دولت فرانسه به میدان آمد تا با استدلال های خنده داری مانند آن که «سخنان شیراک در یک محیط سیاست راهبردی بیان شده و هیچ برنامه عملیاتی برای حمله تسلیحاتی به کشورهای دیگر وجود ندارد»، موج اعتراضات بین المللی را قدری مهار کند.

با این اوصاف، نمی توان آن دسته از تحلیلگران روابط بین الملل را که معتقدند در حال حاضر جمهوری نهم فرانسه به «جمهوری غیرمتعادل ها» تبدیل شده، چندان ملامت کرد، چرا که آنها هر روز شواهد جدیدی را برای تحلیل خود ارائه می کنند. از آن جمله، سخنان کوشنر در پایان نشست هفته گذشته اتحادیه اروپا بود که بعد از بی اعتنایی گزنده ۲۷ کشور عضو این اتحادیه به پیشنهاد فرانسه برای تحریم های جدید و خارج از شورای امنیت علیه ایران، ادعا کرد: اگر شورای امنیت نتواند امسال تحریم های جدیدی علیه ایران صورت دهد، ممکن است فرانسه خودش تحریم های ملی و شخصی را علیه این کشور اعمال کند(!) عاقل ترهایی مثل آقای سولانا که سه چهار سالی با ایران دست و پنجه نرم کرده اند، بلافاصله عکس العمل نشان دادند و گفتند که؛ الان زمان فکر کردن به تحریم های جدید نیست، زمان از سر گرفتن مذاکرات است.

آنهایی که دستی در اقتصاد فرانسه دارند، خیلی بیشتر از سولانا نگران شدند، از جمله آقای کریستف دومانژری مدیرعامل شرکت توتال که ضمن انتقاد شدید از تلاش های دولت سارکوزی برای گنجاندن موضوع تحریم ایران در دستور کار نشست اتحادیه اروپا، به لوموند گفت: ایران یک دموکراسی قوی با جمعیتی بالغ بر ۶۵ میلیون نفر است و ما نباید با این کشور هیچ مشکلی داشته باشیم.

آقای دومانژری آدم خبره ای است و بخوبی می داند که شرکت ها و اشخاص فرانسوی تنها در چهار ماه اول سال جاری شمسی بیش از ۳۵ میلیون دلار در ایران سرمایه گذاری کرده اند و این مبلغ دویست درصد ۱۶ میلیون و ۳۰۰ هزار دلاری است که در کل سال ۸۵ سرمایه گذاری کرده بودند و ادامه روندی است که از سال ۱۳۷۵ با کمتر از سه میلیون دلار شروع شد؛ و تازه این جدای از سرمایه گذاری های میلیاردها دلاری در حوزه های نفت و گاز و صنایع بالادستی است.

او علاوه بر اطلاعات مربوط به روابط اقتصادی کشورش، خبرهای مربوط به توان اقتصاد پویای ایران را رصد می کند و مثلاً می داند که بانک جهانی در تازه ترین گزارش خود ایران را در رتبه سی و چهارمین کشور جهان از حیث حجم صادرات در سال ۲۰۰۷ میلادی با مبلغی بیش از ۷۵ میلیارد دلار اعلام کرده و صندوق بین المللی پول این کشور را در رتبه ۲۱ اقتصاد جهان از لحاظ حجم تولید ناخالص داخلی می داند؛ رتبه ای که در مقایسه با سال ۲۰۰۵، دو درجه ارتقا را نشان می دهد. او می داند که بانک جهانی برای پرداخت وام یک میلیارد دلاری به ایران اعلام آمادگی کرده و همین الان هم هزینه چندین پروژه به ارزش بیش از یک میلیارد و سیصد میلیون دلار را برعهده دارد.

از آن گذشته ایران کشوری است که در سه و نیم دهه -که نزدیک به سه دهه آن را تحت ناجوانمردانه ترین تحریم های اقتصادی و یک دهه اش را مورد تهاجم همه جانبه نظامی بوده- توانسته است میزان گرسنگی را در کشورش از ۳۰ درصد جمعیت در سال ۱۹۷۰ به کمتر از ۴ درصد در سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴ و کمتر از یک درصد فقیر مطلق و گرسنه در سال ۲۰۰۷ میلادی برساند. فائو این آمار را در حالی اعلام کرده که ژاک دیوف مدیر کل آن در پیام ۱۶ اکتبر خود (روز جهانی غذا) به صراحت گفته است: امشب ۸۵۴ میلیون زن، مرد و کودک (۱۴ درصد متوسط جمعیت جهان) با شکم خالی به خواب می روند.

ممکن است آقای کوشنر وقتی آمارهای روابط اقتصادی فرانسه و ایران را از زبان فعالان اقتصادی کشور بشنود، فوراً گوشی را بردارد و ضمن عذرخواهی، درخواست یک سفر فوری به تهران را بکند، اما باید این آمادگی را در خودش ایجاد کند که در تهران با تظاهر کنندگانی مواجه شود که در پلاکاردهایشان فقط یک جمله نوشته اند: جناب وزیر! لطفاً ما را تحریم کنید!

ناصر بهرامی راد