فراموش شده به یاد ماندنی

دیه گوی بزرگ در سال ۱۹۸۴ به ناپولی پیوست و به واقع نقشه فوتبال اروپا را تغییر داد در ۲ فصل ابتدائی تنها دریبل های مسحورکننده مارادونا ورزشگاه قدیمی ناپل را به وجد می آورد اما وقتی تیم کوچکی مثل ورونا با آن افکار راستگرایانه و مغایر با عقاید ناپولی, به مقام قهرمانی رسید, خون هواداران به جوش آمد

● ناپولی، چشم و چراغ فوتبال جنوب ایتالیا

در شهری که ۲ میلیون و ۹۳هزار و ۷۶۴ نفر ۱۵ تا ۶۴ ساله را در خود جای داده، ورزشگاهی نه‌چندان بزرگ هر هفته شاهد حضور بخشی از این طیف و محلی برای بروز احساسات پاک و پرتلاطم جنوبی‌ها است.

مهم نیست هم‌اکنون در سری B بازی کنند یا تیم‌هائی به مراتب کم‌طرفدارتر از آنها در سری A پرچم‌دار فوتبال جنوب باشند؛ حتی مشکلات مالی و رسوائی‌هائی پیاپی نیز اهمیت ندارد. ناپولی در آن پارچه نوشته استادیوم ”سن پائولو“ خلاصه می‌شود: ”تنها گذشته پرافتخار اهمیت دارد.“

● شروع

قدمت شهر ناپل به قرن ششم و هفتم میلادی برمی‌گردد. این شهر در دوره رومن‌ها توسط یونانی‌ها بنا شد اما چندین قرن بعد یک انگلیسی تاریخ فوتبال شهر را نوشت. در سال ۱۹۰۴ جیمز پوتس کارمند وزارت بارزگانی ناپل به کمک همکار خود ”امیلیو آناترا“ تیم فوتبال شهر را تأسیس کرد. نام باشگاه، ”فوتبال و کریکت ناپل“ بود. ۱۰ سال بعد عنوان ”یونیون اسپورتیوا اینتر ناسیوناله ناپولی“ برگزیده شد و در سال ۱۹۲۲ تحت فشار اقتصادی به اینتر ناپل تغییر نام داد. سرانجام اول اوت ۱۹۲۶ اعضاء مدیریتی باشگاه به ریاست جورجیو آسکارلی (اولین رئیس ناپولی) عنوان ”کالچو ناپل“ را تصویب کردند.

زمزمه‌های درونی حتی اولین جام جهانی فوتبال را نیز تحت تأثیر قرار داد. ”گلیرمو استابیله“ آرژانتینی، آقای گل نخستین دوره این رقابت‌ها، در فصل ۱۹۳۶ـ۱۹۳۵ عضوی از ناپولی بود. دیگر قهرمان آن دوره باشگاه ”آتلیا سالو استرو“ پاراگوئه‌ای بود که در کودکی همراه خانواده رنج سفر به جنوب ایتالیا را متحمل شد. او عاشق ناپولی بود و حاضر شد بدون دریافت حقوق برای آبی و سفیدها بازی کند. باشگاه به پاس این علاقه به وی یک موتورسیکلت اهداء کرد! روند پیشرفت با ناپولی با سرعت ادامه می‌یافت اما در جنوب خرافه‌پرست، ترک عادت موجب مرض بود. در این راستا روز ۲۵ ژوئن ۱۹۶۴ بار دیگر نام باشگاه تغییر یافت. ”سوسیتا اسپورتیوا کالچو ناپولی“ اعلام موجودیت کرد. از افتخار خبری نبود. رقابت در جام حذفی به‌مثابه اعلام جنگ علیه شمالی‌ها متمول بود. آنچه بعدها در شناسنامه باشگاه ثبت شد و ناپولی را به پرچمدار جنوب فقیر و چپ‌گرا تبدیل شد.

● سیاست و کمی فوتبال

هنوز در ”سن‌پائولو“ هواداران در تأیید ایده سیاسی باشگاه تصویر ”چه‌گوارا“ (مبارز چپ‌گرای آمریکای جنوبی) را روی بازوی خود خالکوبی می‌کنند. آنچه آنها در آینه ناپولی مشاهده کردند، باشگاه در قلب خود و خاطرات گذشته دید. جنوب ایتالیا طیف وسیعی از جوانان سراسر ایتالیا را در خود جای داده و وقتی پای فوتبال وسط می‌آید این افراد، عده‌ای بیکار، عاشق عملیات پارتیزانی و مخالف با هرگونه قانون، ارزیابی می‌شوند. ناپولی با جلب نظر جوانان منطقه، در فوتبال به جنگ شمالی‌های راست‌گرا شامل لاتزیو، میلان و یووه رفت. جنگی بین سرمایه‌دار و فقیر و در سطوح بالاتر نبرد جنوب با شمال.

● دوران پر تب و تاب

ناپولی فراتر از شعارهای سیاسی، در عرصه فوتبال بی‌مایه نشان می‌داد. تا سال ۱۹۶۲ حضور در میانه جدول یا سقوط به سری B حاصل تلاش ناپولی بود تا اینکه در شگفتی مطلق تیم اول شهر ناپل جام حذفی ایتالیا در فصل ۱۹۶۲ را بالای سر برد. ۱۲ سال رکود بر اعتبار تازه باشگاه خدشه وارد آورد. تنها یک دروازه‌بان افسانه‌ای به نام دینوزوف آتش ناپل را افروخته نگه‌می‌داشت. رکورددار سابق بازی‌های ملی ایتالیا، بین سال‌های ۱۹۶۴ تا ۱۹۷۲ عضوی از آبی و سفیدها بود که این دوران دقیقاً مصادف با سقوط باشگاه پس از کسب اولین افتخار بود.

ناپولی در سال ۱۹۷۶ برای دومین بار جام حذفی را فتح کرد و جواز حضور در رقابت‌های اروپائی را به‌دست آورد. اروپا با نام ناپولی آشنا و اندکی بعد شگفت‌زده شد. این تیم کوچک تا مرحله نیمه‌نهائی در جام اروپا بالا آمد اما برای قهرمانی وجود یک ”دیه‌گو آرماندو مارادونا“ ضروری بود. او در آن‌زمان مشغول روپائی زدن در محلات فقیرنشین آرژانتین بود و با درخشش خود تیم زیر ۱۷ سال کشورش را به مقام قهرمانی جهان رساند. پس برای ناپولی نیز کسب قهرمانی زود بود!

● دوران مارادونا

دیه‌گوی بزرگ در سال ۱۹۸۴ به ناپولی پیوست و به واقع نقشه فوتبال اروپا را تغییر داد. در ۲ فصل ابتدائی تنها دریبل‌های مسحورکننده مارادونا ورزشگاه قدیمی ناپل را به وجد می‌آورد اما وقتی تیم کوچکی مثل ورونا با آن افکار راستگرایانه و مغایر با عقاید ناپولی، به مقام قهرمانی رسید، خون هواداران به جوش آمد. آنها در ابتدای فصل از مارادونا قول قهرمانی گرفتند و مرد آرژانتینی قبل از پایان فصل به رومانتیک‌ترین شکل ممکن خواسته هواداران را عملی کرد. گل زیبای مارادونا سند قهرمانی اولین جنوبی تاریخ کالچو را رقم زد.

اشک شوق هواداران و بازیکنان در کنار تصویری که عده‌ای از ناپلی‌های پابرهنه را در حال برگزاری جشن قهرمانی نشان می‌داد، تمام ایتالیا را تحت‌تأثیر قرار داد. طرفداران، قهرمانی در لیگ اروپا را هدف دست یافتنی قلمداد می‌کردند اما در دور اول رقابت‌ها رئال‌مادرید بزرگ سد راه جاه‌طلبی‌های ناپولی مارادونا شد. دیگر دستاورد بزرگ، فتح دوباره اسکودتو در فصل ۱۹۹۰ بود اما قبل از رقم خوردن این اتفاق بزرگ، دیه‌گو یک نایب قهرمانی ایتالیا و از همه مهم‌تر قهرمانی در جام یوفا را به گنجینه نه‌چندان غنی باشگاه افزود. در فصل قهرمانی جام یوفا، یک مقام نایب قهرمانی دیگر در لیگ ایتالیا حاصل شد. یک فصل بعد (سال ۱۹۹۰) در آخرین روزهای حکومت مارادونا در ناپل، یک‌بار دیگر آبی و سفیدها فراتر از میلان قدرتمند، قهرمان شدند. در بازی رودرروی ناپولی و میلان (که تأثیر به‌سزائی در سرنوشت قهرمانی لیگ داشت) مارادونا به‌عنوان اولین و آخرین بازیکنی که فرانکو بارزی را دریبل کرد، معرفی شد! پس از پایان جشن قهرمانی اخبار بدی به گوش رسید. مارادونا با وجود اصرار فراوان کاپولا تیم را ترک کرد و باشگاه حتی با پول حاصل از فروش او نیز نتوانست بر مشکلات مالی خود غلبه کرد.

● سقوط، آغاز می‌شود

فتح سوپر جام ایتالیا، تنها خزان باشگاه را به تعویق انداخت و شادی هوادارانی را که به تماشای جادوی مارادونا عادت کرده بودند، در پی نداشت. وقتی ۸ سال بعد خبر سقوط ناپولی به سری B پخش شد، هیچ‌کس تعجب نکرد. در سال‌های پس از ”دیه‌گو“ نهایت آرزوی هواداران حضور در میانه جدول، تساوی با یووه و بقا در سری A بود. ۷ سال این‌گونه سپری شد تا اینکه در سال هشتم ناپولی با خاطراتش از صفحه جادوئی سری A محو شد. تیمی که در دوران اوج مربیانی چون رینو مارچستی، پسائولا و اوتاویو بیانکی معروف را در اختیار داشت، با هدایت ”مونته فوسکو“ راهی سری B شد.

ناپولی در فصل ۲۰۰۰ دقیقاً یک دهه پس از قهرمانی، به سری A بازگشت؛ هر چند استادیوم جدید گنجایش بیشتری داشت اما هواداران هیچ اشتیاقی برای تماشای بازی‌های ناپولی نداشتند. به هر حال باشگاه در سال ۲۰۰۰ بار دیگر به جایگاه همیشگی خود بازگشت اما در پایان فصل ۲۰۰۱ با کمک به قهرمانی رم، راهی دسته دوم شد.

به‌نظر می‌رسید در اوت ۲۰۰۴ آخرین ضربه وارد شده باشد. باشگاه با ۷۰ میلیون یورو بدهی اعلام ورشکستگی کرد اما مردم ناپل نمی‌توانستند بدون فوتبال به زندگی ادامه بدهند و خیلی زود از خاکستر آن ناپولی پرافتخار یک تیم آبی و سفیدپوش دیگر سر برآورد. این تیم با استقبال گرم طرفداران قدیمی روبه‌رو شد، به‌حدی که هم اکنون طبق آخرین آمار موجود، میانگین طرفداران تیم در بازی‌های خانگی دو برابر برخی از تیم‌های سری A است! سقوط به سری C مردم صبور منطقه را در حیرت کامل نگه‌می‌داشت. اقامت در چنین جایگاه نامناسبی چندان طول نکشید. ناپولی در ۱۵ آوریل ۲۰۰۵ با غلبه بر پروجا جوان صعود به سری B را به‌دست آورد. در یکی از بازی‌های این تیم در سری C پنجاه و یک هزار هوادار حضور داشتند که در نوع خود یک رکورد بی‌نظیر است. آبی و سفیدپوشان اندکی قبل از افشاء رسوائی بزرگ فوتبال ایتالیا بالات از میلان، اینتر، یووه و... تیتر یک روزنامه‌ها را به‌خود اختصاص داد: تیمی با ۵۰ هزار هوادار در دسته سوم، تیمی با ۱۰ هزار طرفدار در سری A. ناپل از حنجره خراشیده مردم شهر حقانیت خود را به گوش حریفان می‌رساند؛ با مردم و در کنار مردم.

● رکوردها

▪ بهترین پیروزی خانگی: ۸ بر یک پروپاتریا (فصل ۱۹۵۶-۱۹۵۵)

▪ بهترین پیروزی خارج از خانه: ۵ بر صفر مقابل مودنا (فصل ۱۹۳۰-۱۹۲۹)

▪ بدترین شکست خانگی: ۱۱ بر صفر مقابل تورینو (فصل ۱۹۲۸-۱۹۲۷)

▪ بدترین شکست خارج از خانه: ۶ بر یک مقابل بولونیا (فصل ۱۹۳۹-۱۹۳۸)

▪ بیشترین حضور یک بازیکن در سری A: جوزپه برلوسکونی (۳۸۷ بازی)

▪ بهترین گلزن تاریخ باشگاه در سری A: آنتونیو وآک (۱۰۳ گل زده)

● تالار افتخارات

▪ ۲ قهرمانی در سری A (فصول ۱۹۸۷-۱۹۸۶ و ۱۹۹۰-۱۹۸۹)

▪ قهرمانی در سوپر جام ایتالیا (فصل ۱۹۹۱-۱۹۹۰) ۳ قهرمانی در جام حذفی ایتالیا (فصول ۱۹۶۲-۱۹۶۱، ۱۹۷۶-۱۹۷۵ و ۱۹۸۷-۱۹۸۶)

▪ قهرمانی در جام یوفا (فصل ۱۹۸۹-۱۹۸۸) حضور در مراحل نیمه‌نهائی

▪ (فصل ۱۹۷۷-۱۹۷۶) و یک‌چهارم نهائی (فصل ۱۹۶۳-۱۹۶۲)

▪ جام برندگان جام اروپا، قهرمانی در جام دل‌آلپی (سال ۱۹۶۶) قهرمانی در جام آنجلو ایتالیا (سال ۱۹۷۶)

● بازیکنان بزرگ تاریخ باشگاه

ناپولی قبل از مصائب اخیر، همواره چند بازیکن بزرگ دنیای فوتبال را در ترکیب خود داشت. آلمائو و خوزه آلتافینی برزیلی، جیان فرانکو زولا که در تیم درخشان اواخر دهه ۸۰ و اوائل دهه ۹۰ ناپولی می‌درخشید، همچنین چیرو فرارا و فابیو کاناوارو (کاپیتان فعلی قهرمان فوتبال دنیا) روزگاری در لباس آبی و سفید، هواداران را به وجد می‌آوردند. فرانچسکو موریه‌رو، پائولو دی‌کانیو از جمع نسل اخیر و افرادی مانند کورت هامرین سوئدی و عمر سیوری نماینده بازیکنان بزرگ عصر گذشته در ناپولی محسوب می‌شوند.

● یادگاری‌ها

▪ مارادونا: در ناپولی دوران پرباری را سپری کردم. این باشگاه و هوادارانش همواره در خاطر من باقی خواهند ماند. آبی و سفیدها اولین باشگاهی بودند که سلطه دیرینه شمال را شکستند و خوشبختانه این اتفاق در دوران حضور من رقم خورد. وقتی در پایان فصل ۱۹۹۰باشگاه را ترک کردم، هواداران دلیل تصمیم من را جویا شدند پس از آن پاس گل بازی نیمه‌نهائی جام جهانی ۱۹۹۰ مقابل ایتالیا به شدت منفور شده بودم؛ در واقع احساس کردم طرفداران سایر تیم‌ها قصد دارند مرا بکشند!

▪ جیان فرانکو زولا: در پارما افتخارات بیشتری کسب کردم اما خاطرات ناپولی فراموش نشدنی است. بازی کنار مارادونا یک‌سو و گل‌زنی پیش چشم آن‌همه هوادار پرشور و مغرور از سوئی دیگر، اوج دوران حرفه‌ای مرا رقم زد. تصور می‌کنم ناپولی همواره به‌عنوان نماد فوتبال ایتالیا باقی بماند. بر تعداد نمایندگان جنوب در سری A افزوده شده اما هیچ‌کدام از آنها قادر نیستند مانند ناپل مقابل شمالی‌ها ایستاده و بر آنها غلبه کنند. ناپولی پرچمدار فوتبال منطقه باقی خواهد ماند.

▪ اوتاویو بیانکی: ناپولی یک حادثه نبود. ما با ارائه بهترین بازی‌ها غولی چون میلان را زمین‌گیر کردیم. پیروزی‌های ما سیاستمداران را خوشحال نمی‌کرد. هدف تیم، شادی مردم بود. ناپولی روز فتح جام یوفا جاودانه شد. قهرمانی در سری A آن هم در اوج تحقیر لذت ویژه‌ای دارد اما برای اثبات قدرت، قهرمانی در عرصه‌های بین‌المللی لازم بود. به همین‌خاطر اعتقاد دارم فتح جام یوفا بزرگ‌ترین دستاورد تیم محسوب می‌شد.

▪ لیپی: تنها یک فصل مربی تیم بودم. ناپولی در آن دوران درخشش چندانی نداشت اما بیش از هر چیز شور و حس وفاداران باعث تعجب من شد. شاید یووه، میلان و اینتر به همین دلیل به ناپولی حسادت می‌کنند. حتی هنگام حضور در یووه نیز اندکی از علاقه من به ناپولی کاسته نشد. احساساتی نیستم. فقط کافی است یک‌بار به ناپل سر بزنید تا مانند من عاشق تیم شوید!