سرلیستی خاتمی, مایه اتحاد یا اختلا ف

تحلیلی برمواضع اخیر گروه های دوم خردادی در رابطه بانامزدی سید محمدخاتمی

برخی با اصرار به حضور خاتمی در انتخابات مجلس سعی دارند وی را از سر راهشان در انتخابات دهم ریاست جمهوری بردارند. خاتمی خاطره خوشی از برخی معرفی شدگان در لیست کارگزاران ندارد.

در تحلیل پدیده خاتمی بین گروه‌های دوم خردادی این یک سوال جدی است که خاتمی مایه اتحاد است یا اختلاف خاتمی نه تنها در جمع کروبی با سایر گروه‌های دوم خردادی مشکل دارد بلکه خود باعث اخلال در ائتلاف است.

خاتمی متعلق به گذشته است و این موضوع را بهتر از هر کسی شخص خاتمی می‌داند.

آنهایی که خاتمی را از قطار اصلاحات پیاده کردند امروز خواستار لوکوموتیورانی او هستند. لوکوموتیوی که واگن‌های آن نه در یک ریل بلکه هر کدام در چند ریل جداگانه قرار دارد

پس از انتشار برخی اخبار مبنی بر احتمال نامزدی حجت الالسلام خاتمی درانتخابات مجلس هشتم به عنوان سرلیست گروه‌های دوم خردادی و سپس تکذیب سریع آن، اولین سوالی که به ذهن متبادر می‌شود این است که چرا برخی سعی دارند خاتمی را وادار به نامزدی درانتخابات مجلس کنند؟

حزب کارگزاران پس از پیشنهاد لیست ۳۹ نفره برای کاندیداتوری مجلس تاکید کرده است در صورت ورود خاتمی به عرصه انتخابات، سرلیست پیشنهادی کارگزاران وی خواهد بود‌. اعتماد ملی نیز با درج خبر”خاتمی سرلیست می‌شود” در روزنامه خود عملا تمایل جدی حزب کروبی رابه حضور خاتمی درانتخابات مجلس ابراز داشت. این در حالی است که رئیس ستاد ائتلاف اصلاح‌طلبان صراحتا اعلام کرد: سیدمحمدخاتمی به هیچ وجه قصد نامزدی در انتخابات مجلس را ندارد . عبدالواحد موسوی لاری ضمن رد و تکذیب این اخبار‌آن را ناشی از تلاش برخی برای بهره‌برداری از جایگاه خاتمی در بین مردم دانست. عبدالله ناصری سخنگوی ستاد ائتلاف اصلاح‌طلبان نیز با رد مسئله نامزدی خاتمی درانتخابات مجلس هشتم ، انتشار چنین اخباری را حاکی از گرایش گروه‌های درون جبهه اصلاحات وبخشی از مردم به استفاده از ظرفیت و توانایی خاتمی در عرصه انتخابات دانست.

این درحالی است که برخی از فحول دوم خردادی برآنند ازخاتمی طی ده سال گذشته بیش از حد هزینه شده‌است وبه نظر می‌رسد شخصیت و محبوبیت سیاسی وی تحلیل رفته است.

درپاسخ به سوال آغازین این نوشتار فارغ از وزن پرنوسان خاتمی درمعادلات سیاسی کشور باید گفت برخی با اصرار به حضور خاتمی در انتخابات مجلس سعی دارند وی را از سر راهشان در انتخابات دهم ریاست جمهوری بردارند. اما خاتمی خود بهتر می‌داند که نه تنها امکان پیروزی دوم خردادی‌ها در انتخابات مجلس هشتم کم است بلکه حتی ریاست جمهوری دهم نیز از آن دوم خردادی‌ها نیست. لذا معتقد است که باید در این آزمون سیاسی داهیانه‌تر ازگذشته عمل کند. از سویی در یک بازی سیاسی با هزینه کرد منابع به مرور زمان از ارزش آن منابع کاسته می‌شود. این یک انحراف ذهنی استراتژیک است که برخی به ظرفیت‌های ازدست رفته خاتمی دل بسته‌اند مضاف براینکه تشخیص و تخمین جایگاه سید محمد خاتمی در افکار عمومی کشور مستلزم مطالعات گسترده‌ای است که در صورت کوچک‌ترین اشتباه حداقل سرمایه‌ گروه‌های دوم خردادی را نیز به باد می‌دهد.

معمولا تا چند ماه به انتخابات مانده نمی‌توان از یک افکار عمومی منسجم و واقعی سخن راند. تنها مسائل مهم وگفتمان ساز است که می‌تواند در یک دوره ده ساله یا بیشتر افکار عمومی را حول خود نضج دهد. از سویی در جوامع موزائیکی تشخیص جایگاه افراد و شعارهایشان در افکار عمومی به مراتب سخت‌تر است.

واقعیت آ‌ن است که دوم خردادی‌ها طی ده سال گذشته یک ارزیابی دقیق از جایگاه متغیر خاتمی در افکار عمومی نکرده‌اند وگمانه‌زنی‌های فعلی مبنی بر حضور مجدد خاتمی و ظرفیت‌‌های به اصطلاح ذاتی وی نمی‌تواند درموقعیت آتی اصلاح‌طلبان موثر افتد.

علاوه بر آنکه بخش عظیمی از افکار عمومی منسجم حول خاتمی تصنعی بود و نه طبیعی . یعنی درست چند شب قبل از انتخابات دوم خرداد ۷۶ کمتر کسی خاتمی را می‌شناخت. در واقع قسمت معتنا بهی از محبوبیت خاتمی رسانه‌ای بود.

اما در این بین با مطرح شدن اسامی پیشنهادی کارگزاران برای کاندیداتوری مجلس احتمال اختلاف و تفرق در بین گروه‌های دوم خردادی بیش از پیش جدی شده است. خاتمی خاطره خوشی از برخی معرفی شدگان در لیست کارگزاران ندارد. کروبی و اعتماد ملی حداقل روی ۵۰ درصد معرفی‌شدگان نظر منفی دارند. مشارکت علی‌رغم برخی همسویی‌ها سرلیستی محمد هاشمی را نخواهد پذیرفت. در این بین خاتمی حاضر نیست هزینه این اختلاف را بپذیرد.

از سویی با بلوغ سیاسی جامعه از میزان نفوذ عوامل شخصیتی کاسته شده و مردم بیش از آنکه تحت تاثیر افراد واقع شوند برنامه‌ها و شعارهای انتخاباتی برایشان مهم است. از آنجا که گروه‌های دوم خردادی هنوز بر یک مانیفست مشترک توافق نکرده‌اند خاتمی نمی‌خواهد وارد فازی شود که هیچ حرف جدیدی برای گفتن نداشته باشد. تز تحقق جامعه مدنی به سبک لیبرال دموکراسی سال‌هاست که در جامعه ایران شکست خورده و هنوز دوم خردادی‌ها شعار جدیدی را برای گفتمان سازی در جامعه مطرح نکرده‌اند.

به هر حال در تحلیل پدیده خاتمی بین گروه‌های دوم خردادی این یک سوال جدی است که خاتمی مایه اتحاد است یا اختلاف. در واقع خاتمی به واسطه عوامل شخصیتی خود که در آن اما و اگر زیاد است آیا می‌تواند در پشت پرده مایه ائتلاف حداکثری اصلاح‌طلبان گردد. بخشی ازپاسخ این موضوع می‌تواند با توجه به گسست صریح بین کروبی و خاتمی بیان شود. خاتمی نه تنها در جمع کروبی با سایر گروه‌های دوم خردادی مشکل دارد بلکه خود باعث اخلال در ائتلاف است.

به عنوان مثال در پی اظهارات اخیر عبدالله رمضان زاده قائم مقام دبیرکل جبهه مشارکت مبنی بر اینکه تا آنجایی که من به خاطر دارم خاتمی پرچمدار جبهه دوم خرداد بوده، رئیس شاخه روحانیون حزب اعتماد ملی گفت: ادعای وی شوخی است که خاتمی میدان‌دار و پرچمدار اصلاحات است چرا که کروبی قبل از دوم خرداد ۷۶ و در زمان پیروزی دوم خردادی‌ها پرچمدار اصلاحات بود. میرهادی افزود: شاید بعد از دوم خرداد ۷۶ بتوان ادعا کرد که پرچمدار اصلاحات چه کسی است اما مهم قبل از دوم خرداد ۷۶ بود و همه می دانند کروبی با تمام تلاش از اصلاحات حمایت کرد.

واقعیت این است که خاتمی متعلق به گذشته است و این موضوع را بهتر از هر کسی شخص خاتمی می‌داند. آنهایی که خاتمی را از قطار اصلاحات پیاده کردند امروز خواستار لوکوموتیورانی او هستند. لوکوموتیوی که واگن‌های آن نه در یک ریل بلکه هر کدام در چند ریل جداگانه قرار دارد. جریان بی‌سر دوم خرداد پس از گذشت ده سال امروز تبدیل به انشعابات بی سری شده است که تصور می‌کند می‌تواند خاتمی را به عنوان سرشاخه‌اش قرار دهد.