واتیکان در جست وجوی قدرت از دست رفته

مسوولان واتیكان می گویند پاپ بندیكت تصمیم دارد تا ایتالیا را از تبدیل شدن به اسپانیای تحت حاكمیت زاپاته رو باز دارد دولت زاپاته رو ازدواج همجنس گرایان را قانونی كرد و اصلاحات اجتماعی دیگری را مغایر با آموزه های كاتولیك به اجرا رساند

مجمع عمومی اسقف‌های ایتالیا، ۲۵ ماه می در حالی برگزار شد كه رویدادهای اخیر، رهبران كلیسا را در موقعیت ویژه‌ای قرارداده است.

در عصر سكولاریسم و ۱۳ سال پس از فروپاشی حزب دموكرات مسیحی كه به‌طور سنتی بیانگر آرای اصحاب كلیسا در سیاست بود، امروزه كلیسا توانسته‌ با مدیریت زیركانه خود بیش از هر زمان دیگری در ۴۰ سال گذشته، در ایتالیا تاثیرگذار باشد.

در سه سال اخیر، رهبران كلیسا و متحدانشان در مجلس دست به سه نبرد بزرگ زده‌اند و در هر سه مورد پیروز بوده‌اند. در سال ۲۰۰۴، گروهی از قانونگذاران، متشكل از احزاب مختلف در مورد قانون «درمان‌های باروری» با قدرت به‌میدان آمدند و موفق شدند این قانون را كاملا محدود كنند.

نبرد دوم را یك‌سال بعد كاردینال كامیلو رویینی، اسقف ارشد كلیسایی در رم به‌عهده داشت. او به ‌طرزی ماهرانه موفق ‌شد پیشنهاد برگزاری رفراندوم برای تغییر این قانون را وتو كند. وی از مومنان خواست تا از این تغییر بپرهیزند و در نتیجه آرا موافق به‌حد نصاب نرسید.

نبرد سوم در فوریه گذشته رخ ‌داد؛ زمانی كه جولیو آندروتی، نخست‌وزیر سابق، سناتور مادام‌العمر و البته سیاستمداری وابسته به كلیسا، دولت چپ میانه رومانو پرودی را به آستانه سقوط رساند و دولت ائتلافی وی را مجبور ساخت تا اعطای حقوق قانونی به زوج‌های غیررسمی و همجنس‌گرایان را كه به‌عنوان یك اولویت در برنامه‌های دولت مطرح‌شده بود از دستور كار خارج كند.

هم‌اكنون كشیشان ارشد تحت رهبری آنجلو بانیاسكو، جانشین كاردینال رویینی، درصدد نبردی دیگر هستند. نبرد با قانونی كه به‌موجب آن بیماران اجازه می‌یابند در سندی رسمی درخواست‌های خود پیرامون شیوه معالجه‌شان را درج‌كنند، تا در صورت وخامت بیماری و عدم توانایی برقراری ارتباط با پزشكان، ادامه معالجه با توجه به درخواست‌های بیمار صورت ‌گیرد.

جوزپه بتوری، معاون اسقف اعظم بانیاسكو، در مجمع عمومی اسقف‌ها اظهار داشت: «چنین درخواست‌هایی آغاز سراشیبی خطرناكی است كه رو به‌سوی پدیده‌هایی چون اتانازی دارد.»

مسوولان واتیكان می‌گویند پاپ بندیكت تصمیم‌ دارد تا ایتالیا را از تبدیل‌شدن به اسپانیای تحت حاكمیت زاپاته‌رو باز دارد. دولت زاپاته‌رو ازدواج همجنس‌گرایان را قانونی كرد و اصلاحات اجتماعی دیگری را مغایر با آموزه‌های كاتولیك به ‌اجرا رساند.

پاپ ایتالیا را سمبل منحصربه‌فرد كاتولیسیسم رم می‌داند و در نتیجه ایتالیا را عرصه خوبی برای مبارزه با حركت موذیانه سكولاریزاسیونی تلقی می‌كند كه در اروپا جریان دارد. احتمالا عرصه سیاسی آشفته و غیرطبیعی ایتالیا نیز این مبارزه را آسان‌تر خواهد كرد.

پایه‌های ثبات دولت پرودی، سست است و در هفته‌های اخیر هم به‌واسطه شكست در انتخابات محلی، به‌ویژه در شمال ایتالیا، سست‌تر شده ‌است. ثبات دولت وی تنها مرهون اكثریت سناتورهای مادام‌العمر غیرانتخابی در مجلس سناست و حتی در برابر كوچكترین طغیان در احزاب ائتلاف دولت، به‌شدت آسیب‌پذیر است.

این احزاب عبارتند از: حزب بسیار كوچك دموكرات مسیحی (UDEUR) و گروهی از كاتولیك‌های رمی سنتی كه به حزب لیبرال «آزادی ودموكراسی» تعلق دارند. این گروه كه در رسانه‌ها با عنوان دموكرات‌های الهی(Theo-Dems) شناخته می‌شوند همواره در لوایحی كه به ‌مذاق اسقف‌ها خوش نمی‌آید بر ضد دولت رای می‌دهند و حاضرند در این موارد حتی با اپوزیسیون راست‌میانه همراه شوند.

نكته جالب توجه در این میان آن است كه رهبر مخالفان دولت، سیلویو برلوسكونی، از سكولارهای برجسته است و پیش از ورود به عرصه سیاست اكثر دوستانش از سوسیالیست‌ها بوده‌اند و نه از دموكرات‌‌مسیحی‌ها. او از همسر اولش طلاق گرفت و پیش از برگزاری ازدواج رسمی با همسر كنونی‌اش، از وی سه‌فرزند داشت و تنها یكی از چهار حزب ائتلافی دولتی كه تا سال گذشته رهبری می‌كرد، یعنی حزب اتحاد دموكرات‌های مسیحی مشخصا كاتولیك بود.استفانو چه‌چانتی، استاد حقوق و از طراحان پیش‌نویس قانون زوج‌های غیررسمی می‌گوید: «راست میانه از نظر ایدئولوژیك بسیار ضعیف است و توافق با كلیسا به آنها هویت می‌دهد.» محافظه‌كاران ایتالیایی از پذیرش لیبرالیسم مبتنی بر بازار آزاد، شانه خالی می‌كنند.

عقایدی كه زیربنای ایدئولوژیك آنان محسوب می‌شد یعنی فاشیسم و دموكراسی مسیحی، مدت‌هاست از رونق افتاده‌اند. فعالیت‌های این احزاب به‌ظاهر كاتولیك از یكسو رای‌دهندگان كاتولیك را تحت تاثیر قرارداده و از سوی دیگر موجب انشعاب در دولت ائتلافی و نامتجانس پرودی شده ‌است؛ دولتی كه از دموكرات‌های الهی تا تروتسكیست‌ها در آن حضور دارند.

طیف محافظه‌كاران، كه شامل ملحدان هم می‌شود، از توافق با كلیسا هدف دیگری نیز دارند: كلیسای تحت رهبری پاپ بندیكت می‌تواند پناهگاه مستحكمی در برابر اصولگرایی اسلامی باشد.

از سوی دیگر، میان عقاید راست میانه و اهالی كلیسا نوعی همپوشانی به‌چشم می‌خورد. اتزیو مورو، سردبیر روزنامه لارپوبلیكا، كاردینال رویینی را متهم‌كرده كه كلیسا را به جناح راست متمایل كرده‌است.

اما دوآتشه‌ترین طرفدار اسقف‌ها در ماه‌های اخیر سردبیر روزنامه دیگری است: جولیانو فرارا، سردبیر ال‌فولیو، وزیر سابق برلوسكونی و البته یك ملحد. او می‌گوید:« كاتولیك نیستم اما به بسیاری از مسائل كیش كاتولیك می‌اندیشم.»

تا چه حد اسقف‌ها قادر خواهندبود كه عقاید كاتولیك را بر كل جامعه تحمیل ‌كنند؟ رهبران كلیسا اغلب طوری رفتار می‌كنند كه انگار ایتالیا، هنوز همان ایتالیای یك‌دست كاتولیك است، یعنی ایتالیای روزگارانی كه در هر خانه بر بالای تخت‌خواب‌ها صلیبی بود و پیوس دوازدهم از طریق تلویزیون‌های سیاه و سفید گهگاه، امواج پرهیزگاری ارزانی می‌داشت.

بعد از آنكه گروه‌های حامی كلیسا، صدها هزار نفر را در روز خانواده (۱۲می) در رم به خیابان‌ها آوردند، اسقف اعظم بانیاسكو با لحنی غرورآمیز اظهار داشت: «جامعه به‌روشن‌ترین وجه ممكن عقاید خود را بیان ‌كرد.»

با وجود این ایتالیا تا به ‌امروز یكی از پایین‌ترین نرخ‌های زادوولد در جهان را داشته است و این را مدیون بی‌اعتنایی تقریبا عمومی به‌آموزه‌های ضدجلوگیری از آبستنی واتیكان است. یك‌چهارم زوج‌های جوانی كه زندگی مشتركی دارند، ازدواج رسمی نداشته‌اند.

جامعه‌شناسان وابسته به كلیسا، معتقدند كه هنوز ۵۰ درصد ایتالیایی‌ها حداقل یك‌بار در ماه در آیین عشای ربانی شركت می‌كنند. اما تحقیقی كه فوریه گذشته منتشر شد نشان می‌دهد كه این‌عدد چیزی كمتر از ۲۳ درصد است؛ با وجود اینكه این تحقیق در مناطق تحت حاكمیت اسقف‌های اعظم در ونیز صورت‌گرفته است.

مارچلو ویگلی، از فعالان باسابقه جنبش سوسیال مسیحی، می‌گوید: «همه مردم جامعه كاتولیك نیستند و شما حق ندارید آنچه را اسقف‌ها درست می‌دانند، از طریق قانون به‌همه تحمیل‌كنید، وگرنه اینجا دیگر نه جامعه كه اتاقك اعتراف خواهد بود.»

اما از نظر جولیانو فرارا، سردبیر ال فولیو، چنین نگاهی سراسر ریاكارانه است: «اگر كلیسا حق‌ دارد كه آنچه را فكر می‌كند بگوید، پس این حق را هم دارد تا در عرصه سیاسی حضور داشته باشد.

آنچه كلیسا حق انجام آن را ندارد، اعمال فشار است.» بسیاری از مردم ایتالیا با چنین عقیده‌ای موافقند، اما مشكل اینجاست كه اظهارنظرهای كلیسا در عمل، به‌معنای اعمال فشار است.درماه مارس، دفتر اسقف اعظم بانیاسكو از سیاستمدارانی كه خود را كاتولیك می‌دانند خواست تا علیه اعطای حقوق قانونی به زوج‌های غیررسمی رای دهند.

مدافعان وی گفتند كه قصد او صرفا یادآوری آموزه‌های كلیسا به قانونگذاران بوده است، اما به‌هر صورت نظر او با نظر اكثریت جامعه منطبق‌شد( بر اساس نظرسنجی روزنامه كوریره دلاسره ۴۷ درصد مردم مخالف و ۴۵ درصد موافق لایحه بوده‌اند) ولی هشدار اسقف بانیاسكو موجب خشم عمیقی در مدافعان لایحه ‌شد، به‌ویژه پس از آنكه وی آنها را مدافعان كودك‌آزاری جنسی و زنای با محارم، لقب داد.

كمی بعد از این اظهار نظر، نوشته‌های تهدیدآمیزی روی در كلیسای وی در جنوا ظاهر شد و مدتی نگذشت كه نامه‌ای حامل یك فشنگ و سمبل گروه تروریستی «بریگاد سرخ» دریافت‌كرد. در حال حاضر او تحت نظر محافظان مسلح پلیس قراردارد.

پا بندیكت خطاب به مجمع عمومی اسقف‌ها گفت: «ایمان كاتولیك و حضور كلیسا، عامل بزرگ وحدت‌بخش این ملت دوست‌داشتنی باقی خواهد ماند.» با توجه به اتفاقات اخیر، به ‌نظر نمی‌رسد كه این عوامل بتواند همچنان نقش انسجام‌بخشی خود را ایفا ‌كنند.

پیتر شرانك

ترجمه:‌ جواد ربیعی

منبع:‌ اكونومیست