آب

اگر به توصیه های منابع موثق توجه داشته باشید , ممکن است به این نتیجه برسید که از دست رفتن آب بدن دهیدراسیون تهدیدی جدی برای سلامت عمومی است همیشه این توصیه ها را شنیده اید که حتی اگر تشنه هم نیستید برای بهبود سلامتی , افزایش توان ورزشی و پرهیز از عواقب شوم دهیدراسیون آب بنوشید

● قانونی با ۸ لیوان آب

اگر به توصیه های منابع موثق توجه داشته باشید ، ممکن است به این نتیجه برسید که از دست رفتن آب بدن (دهیدراسیون) تهدیدی جدی برای سلامت عمومی است. همیشه این توصیه ها را شنیده اید که حتی اگر تشنه هم نیستید برای بهبود سلامتی ، افزایش توان ورزشی و پرهیز از عواقب شوم دهیدراسیون آب بنوشید. دهیدراسیون یعنی از دست رفتن آب ؛ شرایطی که در آن مقدار زیادی آب بدن از دست برود ، دهیدراسیون نامیده می شود. علایم آن هم شامل تشنگی ، سردرد ، خستگی و سرگیجه است.

عضلات هم ممکن است منقبض و دردناک شوند، بویژه وقتی ورزش می کنید. از آنجایی که فشار خون هم ممکن است افت کند، وقتی می نشینید و یا بلند می شوید احساس سردرد خفیفی دارید. در حالات شدیدتر ممکن است سطح هوشیاری کاهش یابد و عوارض کلیوی و در نهایت مرگ را به همراه داشته باشد.

معمولا دو مکانیسم اصلی وجود دارد که باعث می شود دهیدراسیون رخ دهد: مصرف بسیار کم آب و یا از دست دادن بیش از حد آب. در واقع بیشتر موارد دهیدراسیون ترکیبی از این دو شرط است یعنی در قبال از دست رفتن آب بدن مصرف آب کافی نباشد. این گفته که دهیدراسیون رایج است درست است ؛ اما آیا شما هم در معرض خطرید؟

جز کسانی که به آب دسترسی ندارند، افرادی که بیشترین احتمال خطر را دارند کسانی هستند که ورزش می کنند، اما آب کافی نمی نوشند، نیز کودکان و افراد مسنی که بیمار هستند. از آنجا که تب باعث از دست رفتن آب بدن می شود پس عفونت های منجر به تب ، اسهال ، حالت تهوع و استفراغ مهمترین فاکتورهای خطر برای دهیدراسیون هستند، بویژه در اطفال. در افراد مسنی هم که حس تشنگی در آنها کاهش یافته است و نیز با مصرف برخی داروها این خطر افزایش می یابد. در اکثریت افرادی که دسترسی به آب دارند و مقدار کافی آب را از طریق نوشیدن آب و یا مصرف غذا دریافت می کنند، این خطر تهدید کننده نیست. گرچه اغلب غذاها را به عنوان منبعی برای تامین آب در نظر نمی گیریم ،اما چرا ۸لیوان؟ سرچشمه این توصیه خیلی مشخص نیست ، گرچه دلایلی تاریخی برای آن ذکر شده است ؛ اما شاید دلیل پایدار ماندن آن این باشد که این توصیه هیچ ضرری ندارد و شاید حتی مزایایی هم در بر داشته باشد مثلا باعث کاهش گرسنگی و در نهایت کاهش وزن می شود.

نوشیدن ۸ لیوان آب در هر روز معمولا بی خطر است ؛ چون بدن دارای مکانیسمی است که آب اضافی را از خود دفع می کندپس اگر آب زیادی نوشیده اید، بدانید که بدنتان بسادگی از شر آن خلاص خواهد شد. اما گاهی اوقات نوشیدن مقدار بیشتری آب باعث اذیت می شود با این کار غلظت سدیم بدن کاهش می یابد که باعث تورم مغز ، حالت تهوع ، خستگی ، پریشانی و حتی حمله و یا کما می شود. خوشبختانه نوشیدن زیاده از حد آب کار مشکلی است.

گرمازدگی به حالتی اطلاق می‌شود که درجه حرارت بدن از ‌٥/٤٠ درجه سانتی‌گراد بالاتر رود بدون این که مرکز تنظیم حرارت بدن در بالا رفتن این درجه دخالت داشته باشد.

دکتر عبدالرسول نیکخوی، رییس مرکز بهداشت اظهار کرد: « به عبارت دیگر مرکز تنظیم حرارت از یک طرف در ذخیره حرارت تولید شده در بدن و از طرف دیگر در دفع آن از طریق هدایت سیستم عصبی و هورمونی در بدن دخالت دارد.

زمانی که ذخیره حرارت در بدن زیاد باشد و دفع آن به دلیل بالا بودن درجه حرارت محیط ممکن نباشد، درجه حرارت مرکزی بدن از حد طبیعی بالاتر خواهد رفت در حالی که مرکز تنظیم حرارت در هیپوتالاموس مغز نتواند آنرا کنترل کند.»

وی افزود:« اگر کسی در هوای گرم قرار بگیرد به نحوی که دمای محیط بیشتر از دمای مرکزی بدن باشد و دفع حتی‌الامکان دمای مازاد به محیط ممکن نباشد بتدریج دمای بدن بالا رفته به حدی که علائم گرمازدگی در آن بروز می‌کند.»

نیکخوی علائم فرد گرمازده را بسته به شدت گرمازدگی، ضعف، بی‌حالی، سرگیجه، تهوع، بالا رفتن تپش قلب و تنفس بی وقفه دانست.

وی تصریح کرد:« بنابراین توصیه ما در روزهای گرم به افراد دارای بیماریهای قلبی - عروقی، مغزی - عصبی،‌ سابقه تشنج بخصوص بیماران دیابتی و کلیوی و دو قطب سنین یعنی کودکان کم سن و سال و افراد با سن بالا، مراقبت بیشتر از خود است و سعی کنند در ساعات خنک مثل صبح زود یا بعد از غروب آفتاب و شبها از منزل بیرون روند.»

نیکخوی افزود:« همچنین این ‌افراد سعی کنند در مقابل نورمستقیم آفتاب قرار نگیرند، از لباسهای روشن که مانع جذب نور آفتاب و حرارت می‌شوند و لباسهای نخی که امکان تبادل حرارتی بیشتری بین محیط و بدن ممکن می‌سازد، مایعات فراوان بخصوص آب و مایعاتی که کمتر حاوی مواد قندی هستند استفاده کنند و در ساعات گرم با هر وسیله ممکن خود را خنک نگهدارند.»

رییس مرکز بهداشت خوزستان در ادامه گفت:« در صورتی که افراد مجبورند در ساعات گرم روز تردد داشته باشند از کلاههای حصیری، چتر یا پارچه سفید استفاده کنند و زیر سایه راه بروند.»

وی اظهار کرد: « در صورتی که کسی گرمازده شد باید به اولین مرکز بهداشتی - درمانی مراجعه کرده و در صورتی که امکان دسترسی ممکن نباشد، بیمار باید زیر سایه و در محل خنک برده شود و با آب خنک و یا سرد بدن او را خنک کنند؛ در ضمن هیچ نوشیدنی جز آب خنک برای فرد گرمازده مناسب‌تر نیست.»

اسحاقی