روش های جدید محاسبه تورم

با کمک گوگل و فروشگاه های آنلاین

کارمندان دولت در بیش از ۲۳ هزار بنگاه و خرده‌فروش ۹۰ شهر آمریکا، قیمت کالاها و خدمات مختلف را یافته و به دقت ثبت می‌کنند. وقتی می‌گویم به دقت، یعنی «واقعا به دقت.»

فرض کنید، کارمندی می‌خواهد قیمت اتاق هتلی را بیابد. احتمالا گزارش این چنینی می‌نویسد: ظرفیت: دو بزرگسال، نوع امکانات: دولوکس، مختصات اتاق: منظره اقیانوس، زمان اقامت: آخر هفته، مدت اقامت: یک شب، امکانات جانبی: دوش و آشپزخانه، تلویزیون یک عدد، به همراه شبکه‌های سینمایی، تلفن یک عدد با تماس داخلی رایگان، تهویه مطبوع: بله، وعده غذایی: صبحانه، پارکینگ: رایگان، حمل‌و‌نقل: به فرودگاه رایگان، امکانات رفاهی: میز بیلیارد، ساحل اختصاصی، زمین تنیس و سالن ورزش.

این فرآیند کند و کسالت بار برای ده‌ها و حتی صدها آیتم ادامه می‌یابد، نوشیدنی، اثاثیه اتاق، وعده‌های غذایی، نگهداری حیوانات، سیگار، اصلاح و آرایش، وغیره. وقتی همه قیمت‌ها نوشته شد، کارمندان فرم‌ها را تحویل می‌دهند تا پس از بررسی وارد پایگاه‌های اطلاعاتی شوند. سپس دولت تمام این ارقام را یک کاسه می‌کند. به برخی قیمت‌ها وزن می‌دهد (با توجه به هزینه‌ای که صرف هر کدام می‌شود). بهبود کیفیت کالاها و تغییر در عادات مصرفی را ثبت می‌کند. در نهایت به یک رقم اصلی می‌رسد که نشان می‌دهد هزینه خرید کالاهایی باکیفیت مشابه، هر ماه چقدر افزایش داشته است. این رقم اصلی شاخص قیمت مصرف‌کننده است که اصلی‌ترین سنجه تورم به شمار می‌رود.

اداره آمار هر ماه مجبور به تکرار همین فرآیند است، زیرا نرخ تورم یکی از مهم‌ترین شاخص‌های سنجش سلامت اقتصادی است – همچنین برای بودجه دولت نیز مهم است. تورم بالا؟ پس‌اندازکنندگان وحشت می‌کنند، نگران قدرت خرید ذخایر بانکی‌شان می‌شوند. پادتورم؟ همه پس‌انداز می‌کنند، منتظر پایین آمدن قیمت‌ها می‌مانند. نوسانات شدید تورم برنامه‌ریزی را برای مصرف‌کننده و تولیدکننده دشوار می‌کند. همچنین دولت برای شاخص بندی پرداخت‌هایش نیاز به نرخ تورم دارد، پرداخت‌های تامین اجتماعی یا بهره برخی اوراق قرضه را در این مورد تصور کنید.

اما همین که دولت تلاش زیادی برای تعیین نرخ تورم می‌کند، الزاما به این معنا نیست که روش محاسبه‌اش بهترین و دقیق‌ترین است. روش موجود تا حدودی مبتدیانه است. برای واشنگتن سالانه ۲۳۴ میلیون دلار خرج برمی‌دارد که کارمندانش را بفرستد تا شاهد افزایش ۵۷/۱ دلاری قیمت یک جفت جوراب باشند و سپس مشاهداتشان را برای پایگاه مرکزی گزارش کنند. ضمن اینکه بین جمع‌آوری داده‌ها و اعلامشان توسط دولت هفته‌ها فاصله است، تورم ماهانه اعلام می‌شود، اما قیمت‌ها پیوسته در حال تغییر هستند. روش کار هم نخ نما است، با توجه به آنکه ما در عصر اینترنت زندگی می‌کنیم. قیمت‌ها به‌راحتی روی وب دردسترس است و خیلی از خریدها هم آنلاین انجام می‌شوند.

شاید راه بهتری هم در کار باشد. طی چند ماه گذشته اقتصاددان‌ها روش‌های جدیدی برای محاسبه تورم پیشنهاد کرده‌اند که به سرعت اینترنت پیش می‌رود – سریع‌تر، ارزان‌تر و حتی شاید دقیق‌تر از روش قبلی است. اولین پیشنهاد از سوی دانشگاه MIT آمد. سال ۲۰۰۷ دواقتصاددان روبرتو ریگوبن و آلبرتو کاوالو قیمت‌های آنلاین را ثبت کرده و وارد پایگاه داده بزرگشان کردند. سپس ماه گذشته پروژه «یک میلیارد قیمت» خود را آغاز کردند که طرحی است برای محاسبه تورم بر مبنای قیمت ۵ میلیون آیتم که در ۳۰۰ خرده‌فروشی آنلاین در بیش از ۷۰ کشور به فروش می‌رسند.

پروژه BPP تفاوت آشکاری با روش محاسبه تورم دولت دارد. اقتصاددان‌ها تنها همه قیمت‌های آنلاین را میانگین می‌گیرند، یعنی سبدی از تمام کالاهایی که قابلیت خرید آنلاین دارند. ضمن آنکه محققان این بار به هر آیتم وزن ویژه‌ای نمی‌دهند، حتی اگر بخش بیشتری از هزینه خانوار صرف آنها شود.

تابه حال BPP قرابت زیادی با شاخص CPI داشته است. روش اندازه‌گیری آنلاین مزایای دیگری هم دارد. این محاسبه روزانه منتشر می‌شود. اجازه می‌دهد، محققان قیمت‌ها را روزبه‌روز و هر لحظه بررسی کنند. مثلا ریگوبن و کاوالو اشاره کرده‌اند که جمعه آخر هفته امسال تخفیف‌ها از سال ۲۰۰۹ اثر کمتری بر میانگین قیمت‌ها داشته‌اند. به‌علاوه کاوالو دریافته که خرده‌فروشان قیمت‌ها را به دفعات کمتر، اما با درصدهای بیشتری از آنچه که اقتصاددانان تصور می‌کرده‌اند تغییر می‌دهند.

یک روش دیگر برای محاسبه تورم بر گوگل تکیه دارد و شرکت اقتصاددان معروف‌هال واریان مجری آن است. فایننشال تایمز اوایل امسال گزارش داد که واریان قصد دارد از داده‌های عظیم گوگل برای محاسبه «شاخص قیمت گوگل» استفاده کند (شاخصی که نماینده تورم است و لحظه‌ای نیز تغییر می‌کند.) گوگل هنوز تصمیم نگرفته که این شاخص را منتشر کند و درباره روش شناسی‌اش نیز توضیح نداده است، اما واریان می‌گوید: این شاخص نزدیکی زیادی با CPI دارد، هر چند برای دوره‌هایی پادتورم نشان می‌داد که در CPI منعکس نبود.

ابداعات تازه منجر به شکل‌گیری این سوال بزرگ شده است که آیا دولت نباید روش‌های محاسباتی قدیمی‌اش را عوض کند – روندهای قیمتی جدید را بررسی کند، فرمول محاسبه‌اش را بازبینی کند، داده‌ها سریع‌تر به روز شوند و غیره. پاسخ شاید مثبت باشد، اما CPI با وجود روش عصر حجری‌اش یک مزیت بزرگ دارد: معیار باثبات و آزمون شده‌ای است که طی زمان یکنواخت است و روشش چندان تغییر نمی‌کند. به‌علاوه گوگل و BPP هم به نظر بر محاسبات CPI مهر تایید زده و به جای آنکه نتایجش را ابطال کنند آن را از نزدیک دنبال می‌کنند.

برای استفاده از معیارهای جدید تورم دلایل خوبی هست. دولت هم اکنون هم برای ترسیم تصویر بهتری از ارزش پول و وضعیت اقتصاد، چند شاخص تورم مختلف محاسبه می‌کند. BLS شاخص تورم هسته‌ای منتشر می‌کند که قیمت کالاهای پرنوسانی چون انرژی و غذا را در خود ندارد. روش‌های بسیاری وجود دارند. روش‌های اینترنتی تازه تنها بر دامنه انتخابات افزوده‌اند. به این ترتیب به نظر می‌رسد کارآگاهان قیمتی دولت که مغازه به مغازه رد قیمت‌ها را می‌گیرند، هنوز به کار خود ادامه خواهند داد.

مترجم: مجید شهرزاد

منبع: اسلیت