سخنان سودمند

ضد بیهوده‌گویی و زیاده و هرزه‌گویی خاموشی است یا سخنان سودمند گفتن خواه مربوط به دین باشد یا دنیا و در خصوص ترک سخنان بیهوده و زائد اخباری وارد شده چنانکه از پیغمبر اکرم(صلی اللّه علیه و آله و سلم) روایت است: «من حسن اسلام المرء ترکه مالا یعنیه»؛ از نیکویی مرد این است که چیزهای بی‌فایده را ترک کند و نیز از آن حضرت منقول است: «طوبی لمن امسک الفضل من لسانه و انفق الفضل من ماله»؛ خوشا آن که زیادی زبانش را نگاه دارد و زیادی مالش را انفاق کند.

ضد بیهوده‌گویی و زیاده و هرزه‌گویی خاموشی است یا سخنان سودمند گفتن خواه مربوط به دین باشد یا دنیا و در خصوص ترک سخنان بیهوده و زائد اخباری وارد شده چنانکه از پیغمبر اکرم(صلی اللّه علیه و آله و سلم) روایت است: «من حسن اسلام المرء ترکه مالا یعنیه»؛ از نیکویی مرد این است که چیزهای بی‌فایده را ترک کند و نیز از آن حضرت منقول است: «طوبی لمن امسک الفضل من لسانه و انفق الفضل من ماله»؛ خوشا آن که زیادی زبانش را نگاه دارد و زیادی مالش را انفاق کند. علاج این خوی ناپسند از حیث علم این است که : مذمّت آن را چنانکه گذشت به خاطر آورد و ستودگی ضد آن، یعنی خاموشی را متذکّر شود و به یاد آورد که مرگ در پیش روی آدمی است و در برابر هر کلمه‌ای که می‌گوید مسئول است.

ابن عبّاس گفت: چند چیز است که از پول های نقره خالص و دل انگیز بهتر است . سخنان بیهوده مگو، که زائد است و از ضرر و آفت آن در امان نیستی و سخنان سودمند نیز مگو مگر آنکه بجا باشد، زیرا بسا هست که کسی در امر مفیدی سخن می‌گوید امّا نابجا و در غیر موقع آن و آنگاه به رنج می‌افتد و با حلیم و بردبار و با سفیه و سبکسار ستیزه و جدال مکن، که بردبار با سکوتش بر تو غلبه می‌کند و سفیه با گفتارش تو را می‌آزارد و در غیاب برادرت همان را بگو که دوست داری پشت سرت بگوید و در مواردی که دوست داری مورد عفو واقع شوی، عفو کن و همچون کسی عمل کن که می‌داند پاداش نیک دارد و مورد احترام قرار می‌گیرد. از لقمان پرسیدند: «دانایی و حکمت تو چیست؟ گفت: از چیزی که به آن نیاز ندارم سؤال نمی‌کنم و به آنچه بیهوده است نمی‌پردازم.»