فیلمی با صحنه های طنزآمیز و خلاقانه

نگاهی به مردان سیاهپوش ۳

«مردان سیاهپوش ۳/Men in Black» موفق شده تا حد زیادی یاد جذابیت اولین شماره «مردان سیاهپوش» را از نو زنده کند. ویل اسمیت و تامی‌لی جونز یکبار دیگر در کنار هم قرار می‌گیرند و در نقش مأمور جِی و مأمور کِی ظاهر می‌شوند و انتخاب جاش برولین برای بازی در نقش جوانی‌های مأمور کِی تصمیمی‌شایسته است. این فیلم و بحران تازه ای که موجودات فضایی در زمین ایجاد می‌کنند حسابی خنده دار از کاردر آمده و همزمان با پیگیری سرنوشتی که در انتظار کره زمین است از سبک و سیاق خاص زندگی در دهه ۶۰ میلادی یاد می‌کند.

کارگردان فیلم بری ساننفلد که از زمان ساخت اولین فیلم این مجموعه را همراهی کرده، در این نسخه مقداری از جسارت فیلم اول را به کار بسته و مجدداً با همان شور و علاقه پیشین شخصیت‌های عجیب، بی ثبات و غیرزمینی فیلم را به تصویر می‌کشد. همین شخصیت‌ها بودند که باعث شدند کمدی فضایی «مردان سیاهپوش» در سال ۱۹۹۷ با چنان استقبالی روبرو شود. «مردان سیاهپوش ۳» فیلم باملاحظه‌تری‌ست اما حالا که ده سال از ساخت «مردان سیاهپوش۲» گذشته و شخصیت‌ها جاافتاده تر شده اند همین رویه مناسبتر است. بهتر است از «مردان سیاهپوش ۲» چیزی نگوئیم و این بیچاره را به حال خود رها کنیم.

شوخی صحنه افتتاحیه فیلم هم به نوعی به این مسئله می‌پردازد: مراسم خاکسپاری یکی از مأموران سازمان که در اصل نمایانگر گذشتن دوره ای ست که مأمور کِی ( با بازی جونز) می‌توانست خلاقانه ترین صحنه‌های طنزآمیز را در یادها زنده کند. اما «مردان سیاهپوش ۳» راضی نمی‌شود دست از سر گذشته بردارد و موجود فضایی خشنی به نام بوریسِ جانور (با بازی Jemaine Clement بازیگر مجموعه تلویزیونی

«The Flight of the Conchords» ) هم در این راه همراه اوست. بوریس به دلیل کارهای وحشتناکی که انجام داده به حبس ابد محکوم شده و ۴۰ سال از آن را پشت سر گذاشته، اما مصمم است تا راهی پیدا کند و به دهه ۶۰ بازگردد و به این شکل بتواند شخصیت دوران جوانی خود را کمی‌اصلاح کند.

مهم نیست در ذهن بوریس چه می‌گذرد، تنها چیزی که مأمور جِی (یا هرکس که تریلر‌های فیلم را دیده است) می‌داند این است که یک روز او و مأمور کِی همکاران بخش مبارزه با جرایم هستند و ( آنها سالهاست مشغول پاکسازی افتضاحات موجودات فضایی اند و با استفاده از دستگاه امواج مغزی خود خاطرات وقایع مربوطه را از ذهن انسان‌ها پاک می‌کنند ) روز بعد که از خواب بیدار می‌شود می‌بیند چندین سال است که مأمور کِی مرده است. و بدنه اصلی فیلم هم از همین موضوع جان می‌گیرد.

یعنی می‌شود تاریخ را از نو نوشت و مأمور کِی را نجات داد؟ یعنی سفر در زمان امکان پذیر است؟ مأمور جِی حاضر می‌شود خود را به دست قضا و قدر بسپارد و از بالای ساختمان کرایزلر بپرد تا به جواب سؤالهایش برسد؟ به هر حال این پیش زمینه بهانه خوبی ست تا مأمور جِی کمی‌در زمان سفر کند و ببیند حضور او در کنار جوانی‌های مأمور کِی با بازی برولین، به همان اندازه حضور مشترک او و تامی‌لی جونز بر روی پرده سینما جذابیت دارد یا خیر. اما تامپسون در نقش مأمور اُ به سازمان پیوسته و گویا کلیه امور مربوط به مأموران مخفی توسط او اداره می‌شود (آلیس ایو در نقش جوانی‌های او بازی می‌کند). اما همانطور که از فیلم‌های قبلی مشخص بود، این سازمان و فعالیت‌هایش مردانه هستند و کمتر پیش می‌آید زنها بتوانند از عهده آنها بربیایند.

تعجبی ندارد، به جز سرنوشت مأمور کِی چیزهای دیگری هم در گرو مأموریت مأمور جِی هستند و حضور بوریس و بی پروایی‌هایش چه در زمان حاضر و چه طی دهه ۶۰، لحظات خاطره انگیز بسیاری را می‌آفرینند. استفاده از عنصر بازگشت به آینده بهترین ویژگی «مردان سیاهپوش ۳» به شمار می‌رود، حتی اگر تنها دلیل آن فراهم کردن فرصتی برای برولین باشد تا به شایستگی نقش جوانی‌های جونز را بازی کند. با سفر به گذشته برای مأمور جِی مشخص می‌شود که همکار مقرراتی اش که آن همه سال را کنار هم گذرانده اند، سال ۱۹۶۹ به شدت سرکش تر و سر به هوا تر بوده است. حتی اثری از یک رابطه عاشقانه هم دیده می‌شود. یکی از لذت بخش ترین بخش‌های فیلم، تماشای این است که چطور تصویر دمدمی‌مزاج و عجولی که جونز از مأمور کِی ترسیم کرده تا حدی زمینه لازم را فراهم می‌کند تا با برولین در قالب جوانی‌های او روبرو شویم.

خوشبختانه دلایل دیگری هم در جذابیت تجربه بازگشت به گذشته دخیل هستند و فیلم این جذابیت خود را مدیون تلاش‌های اتان کوهن نویسنده فیلمنامه است. کوهن اولین بار به عنوان نویسنده میهمان نگارش دو اپیزود از مجموعه انیمیشن تلویزیونی «Beavis and Butthead» را بر عهده گرفت و یکی از نویسندگان فیلم کمدی تیره نگر «Tropic Thunder» نیز بود. کوهن علاقه زیادی دارد تا عرف و مسائل قراردادی را به سخره بگیرد و با زیرکی تمام کاری کرده که در بیشتر طول فیلم، حال و هوایی به سبک فیلم‌های کلاسیک بر آن غالب شده است. مدیر فیلمبرداری اثر Bill Pope (فیلمبردار فیلم Matrix)، طراح تولید و صحنه Bo Welch (طراحی صحنه هر سه فیلم «مردان سیاهپوش» بر عهده او بوده) و متخصصین جلوه‌های ویژه Ken Ralston و Jay Redd (برنده گان اسکار) و طراح چهره پردازی و خالق شخصیت‌های غیرواقعی Rick Baker، افرادی هستند که واقعاً از مشارکت در ساخت فیلمی‌که داستان آن در گذشته می‌گذرد، لذت برده اند.

بر حسب اتفاق، سفرهای فضایی، فعالیت‌های ورزشی، اوج گرفتن قدرت نمایشی هیپی‌ها و سایر مسائل این چنینی باعث شده اند سال ۱۹۶۹ مواد اولیه مناسبی در اختیار سازندگان فیلم قرار می‌دهند تا حسابی با آنها شوخی کنند. آنچه از پراکندگی بیش از حد داستان نسبتاً پیچیده فیلم جلوگیری می‌کند شخصیت گریفین (Michael Stuhlbarg) است. Stuhlbarg که در نقش شخصیت اصلی فیلم « A Serious Man» ساخته برادران کوئن خوش درخشیده بود، اینجا هم در قالب یک موجود فضایی ترسو فوق العاده ظاهر می‌شود. قدرت خاص گریفین این است که می‌تواند بر حسب آنچه در لحظه حال اتفاق می‌افتد، تمامی‌وقایع آتی محتمل را در ذهن خود ببیند.

مترجم: الهام بای