نقش انتخاب در شکل گیری خانواده سالم

خانواده, کوچک ترین جزء اجتماع به حساب می آید و اجتماعی که اعضای خانواده در آن سالم باشند, بدون شک اجتماعی سالم است

خانواده، کوچک ترین جزء اجتماع به حساب می آید و اجتماعی که اعضای خانواده در آن سالم باشند، بدون شک اجتماعی سالم است. لذا برای بهبود وضعیت اجتماع ناگزیر باید به بهبود وضع خانواده و اعضای آن همت گماشت و از همین رو مفهوم خانواده و ارزش این نهاد اجتماعی برای هر جامعه ای اساسی تلقی می شود. بازشکافی مفهوم خانواده سالم، شناسایی ویژگی های آن، موانع موجود بر سر راه آن، لزوم شناخت تحولات اجتماعی تاثیرگذار بر نهاد خانواده همگی می تواند در پایه ریزی نهادی سالم که شهروندانی با طرز فکری نو و سالم به اجتماع تحویل دهد، موثر باشد به دلیل اهمیت و برای بازشکافی این موضوع مهم به سراغ یکی از کارشناسان که سال ها در امور خانواده و اجتماع فعالیت کرده رفتیم.

دکتر مصطفی اقلیما، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران معتقد است به سختی می توان تعریف یکدست و جامعی از خانواده سالم ارائه داد. وی در گفت و گو با خراسان می گوید: در جوامع مختلف به علت بافت اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی و مذهبی متفاوت ، تعریف خانواده سالم مختصات متغیری دارد اما آن چه در تمام جوامع مشترک است اهمیت آن در ساختار جامعه و نقش آن در تکامل فرد و سپس جامعه است. در هیچ جامعه ای فرد بدون حضور در خانواده نمی تواند به تکامل و شایستگی برسد بنابراین خانواده سالم اولین ضرورت ساخت جامعه ای پویا و رو به رشد است.از سوی دیگر هدفمندی و امید به آینده که از درون جامعه به خانواده تزریق می شود می تواند در شکل گیری خانواده سالم نقش چشمگیری داشته باشد. از سوی دیگر شکل گیری یک خانواده سالم مرهون تشکیل یک زندگی موفق از سوی دو نفر است.

خانواده نیز در صورتی که بنیان آن به درستی تشکیل نشده باشد نمی تواند فرزندان سالمی به بار آورد. صداقت، اعتماد ، صمیمیت، رسیدن به تکامل تولید نسل و پیدا کردن همزبان می تواند اولین پایه های یک ازدواج موفق باشد.اگر ازدواج براساس اصولی که در جامعه تعریف شده انجام شود می توان انتظار شکل گیری یک خانواده سالم را داشت در غیر این صورت چگونه می توان این انتظار را برآورده کرد. باید دقت داشت که تشکیل خانواده باید براساس میل و اختیار فرد باشد نه اجبار. چنان و در دین اسلام نیز تاکید شده که ۲ نفر باید در امر ازدواج توافق و صداقت داشته باشند اما در جوامع بسیاری از جمله ایران ازدواج ها اجباری است. طبق بررسی های انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران بر روی ۱۲ هزار نفر در شهرهای کوچک و بزرگ نشان می دهد که ۸۰ درصد ازدواج ها اجباری بوده است. ازدواج اجباری که یکی از آفت های خانواده سالم است به چند دلیل ممکن است رخ دهد.

دکتر اقلیما در ادامه متذکر می شود دختران و پسران اغلب برای کسب استقلال ازدواج می کنند. فرار از منزل پدری و رهایی از فشارهای احتمالی والدین ، افزایش سن و فرهنگ حاکم بر جامعه و تاثیر منفی آن بر زندگی مشترک، نداشتن استقلال مالی هر یک باعث می شود زندگی مشترک از بدو تشکیل محل آرامش و امنیت نباشد. در بسیاری موارد آغاز زندگی مشترک بنا به اجبار باعث طلاق عاطفی می شود و مشاور در برخورد با مشکلاتی که گریبان گیر خانواده شده، در می یابد که زوج ها اصلا حرفی ندارند که با هم بزنند و بدون شناخت از هم فقط زیر یک سقف یکدیگر را تحمل می کنند. تمامی این مسائل باعث می شود خانواده ناسالم شود و طبیعی است که در خانواده ناسالم فرزند صلاحیت مندی رشد نمی کند.

دکتر اقلیما ادامه می دهد: وقتی یک قدم از نهاد خانواده فراتر برویم با جامعه ای رو به رو می شویم که ارزش ها و هنجارها در آن کمرنگ شده و سنت و آیین قدیمی دگرگون شده است و تبدیل به پدیده ای غیر قابل قبول شده که همه از روی ناچاری به آن تن داده اند. بنابراین نمی توان انتظار داشت در یک جامعه که با چالش ها و معضلات بسیاری دست به گریبان است، خانواده سالم وجود داشته باشد و رشد کند. کارشناسان می گویند هیچ فردی بزهکار، قاتل، دزد و هنجارشکن به دنیا نمی آید و این خانواده و جامعه است که آن ها را تربیت می کنند. در جامعه سالم قوانین با فرهنگ و سنن و عرف سازگاری دارد، نهادها و سازمان ها برای پرورش خانواده سالم سرمایه گذاری می کنند،ارزش ها و هنجارها قلب نشده و ازدواج تحت تاثیر پول و ثروت و جذابیت ظاهری قرار نگرفته و ازدواج تبدیل به یک معامله مادی نشده است. در یک جامعه سالم افراد با هدف رسیدن به کمال ، در جست و جوی انتخاب همسر دلخواهی هستند که بتواند همدل و همزبان باشد و مادیات را اولویت اول زندگی خود قرارندهد. وقتی خانواده ای برپایه دروغ و مظاهر مادی بنا شود، نمی توان انتظار داشت خانواده سالم شکل بگیرد و وقتی جامعه ساز و کار کافی برای حمایت از خانواده فراهم نکرد، نمی توان توقع داشت در آن خانواده سالم پرورش یابد.

رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران ادامه می دهد: قوانین و سیاست های اتخاذ شده در جامعه باید به نفع خانواده و در حمایت از خانواده باشد. تنها در چنین شرایطی است که می توان به شکل گیری خانواده سالم امیدوار بود.

نمی توان توقع داشت خانواده سالم در جامعه ای که قوانین ناکافی، تبعیض آمیز و دو پهلو درباره خانواده دارد، ظهور کند. قانون باید راه سوءاستفاده افراد برای ناحق کردن طرف مقابل را ببندد و حتی در صورت طلاق افراد اطمینان داشته باشند که می توانند در امنیت و آسایش زندگی کنند. حتی در مقطعی در انجمن مددکاری نظریه بیمه طلاق را مطرح کردیم. طبق این طرح افراد به هنگام ازدواج مثل بیمه شخص ثالث سالانه مبلغی را به بیمه می دهند و در صورت طلاق خانم می تواند بیمه طلاق را دریافت کند تا بتواند زندگی آرام و خوبی بدون وابستگی مالی به خانواده اش یا کمیته امداد و بهزیستی و غیره بگذراند. در این طرح پیش بینی شده بود زنانی که به هر دلیل همسرشان فوت می کند یا به زندان می رود هم می توانند از بیمه پول دریافت کنند. این طرح، طرح خوبی بود اما هرگز اجرایی نشد. امثال چنین طرح هایی می تواند به سلامت خانواده در جامعه پرآسیب کمک زیادی بکند در تمام دنیا طرح هایی که انجمن های علمی مددکاری ارائه می کنند مورد استقبال سیاست گذاران قرار می گیرد زیرا این طرح ها به نفع دولت ، مردم و آرامش جامعه است.

نویسنده: عظیمی مروی